Ἂν σήμερα γιορτάζουμε τὰ 200 χρόνια τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγώνα, ἀξίζει νὰ πᾶμε ἀκριβῶς 80 χρόνια πίσω. Στὸν γιορτασμὸ τῆς 25ης Μαρτίου 1941, ὅπως τὸν ἀφηγεῖται ὁ συγγραφἐας Γιάννης Μπεράτης στὸ αὐτοβιογραφικό του ἔργο “Τὸ Πλατὺ Ποτάμι”. Οἱ Ἕλληνες παρέμεναν νικητὲς καὶ μὲ τὸ ἠθικὸ ὑψηλὸ στὰ βουνὰ τῆς Ἀλβανίας, ἔχοντας ἀποκρούσει τὴν “ἀνοιξιάτικη έπίθεση” τοῦ Μουσολίνι…
Ξύπνησα τὸ πρωὶ μ’ ἕνα περίεργο συναίσθμα πὼς κάτι παράξενο μὲ ξύπνησε. Κάτι ἀκουγόταν σὰν ὅλο ν’ ἀνεβαίνει ἀπὸ κάτω, ἀπ’ τὸ βάθος τῆς χαράδρας, κι ὅλο τὸ δωμάτιο ἦταν ἕρημο κι ὅπως-ὅπως τακτοποιημένο, τὸ τζάκι ἦταν σβυστὸ κι οὔτε κι αὐτὸς ὁ Νώντας ἦταν ἐδῶ. Τὰ σκοῦρα τῶν παραθυριῶν ἦταν κλειστά, ἀλλὰ χάσκανε καὶ κάποιο φῶς ἔμπαινε. Πέταξα τὶς κουβέρτες μου, φόρεσα γρήγορα τὰ παπούτσια μου καὶ καθὼς καθόμουν ἀκόμη ἔτσι μές στὸ ἕρημο σιωπηλὸ σπίτι, ὅλο προσπαθοῦσα νὰ συνέλθω, νὰ θυμηθῶ καὶ ν’ ἀκούσψ καλύτερα. -Μὰ ναί! Ὁρισμένως ἦταν τραγούδι ἀπὸ πολλὲς φωνὲς αὐτὸ ποὺ ἀκουγόταν βαθιὰ καὶ ὅλο ἀνέβαινε, Μὰ βέβαια! ὁ Ἐθνικός μας Ὕμνος! -Ἄνκοιξα γρήγορα τὸ παράθυρο και κοίταξα κάτω.
Ἦταν πολὺ πρωὶ ἀκόμη καὶ τὸ τοπίο τ’ ἀντίκρυζα γιὰ πρώτη φορά. Κι ἐκεῖ στὸ βάθος τῆς χαράδρας, κοντὰ σ’ ἔνα μακρόστενο σπίτι καὶ σ’ ἕνα ἴσιωμα ποὺ ἁπλωνόταν μπροστά του, εἶχα, ἀπὸ ψηλά, παραταγμένους ὅλους τοὺς στρατιῶτες, ἔτσι, σὰν ἕνα μεγάλο εὐθύγραμμο Π, ἀκίνητους καὶ σὲ προσοχή, νὰ τραγουδᾶνε ἀκόμη μ’ ὅλη τὴ δύναμη τοῦ στήθους τους:
Ἀπ’ τὰ κόκκαλα βγαλμένη
τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά
καὶ σὰν πρῶτα ἀντρειωμένη
χαῖρε ! ὤ! χαῖρε! Ἐλευθεριά!
Δὲν ξέρω γιατὶ ἀκούμπησα τοὺς ἀγκῶνες μου πάνω στὸ περβάζι τοῦ παραθυριοῦ, ἔχωσα τὸ κεφάλι μου μές στὰ δυό μου χέρια κι ἄρχισα νὰ κλαίω σὰν μικρὸ παιδί.
Ἔ! βέβαια, εἶπα σὲ λἰγο, σήμερα εἶναι ἡ 25η Μαρτίου (εἶχα χάσει πιὰ καὶ τὶς ἡμερομηνίες καὶ τὰ πάντα, μοῦ φαινόταν), μὰ ἦταν τόσο παράξενο ἐδῶ πάνω, στὰ ἔρημα καὶ φαλακρὰ τοῦτα βουνά, αὐτὸ τὸ ὁμαδικὸ τραγούδι ποὺ ἔκανε πάντα νὰ περνάει μπρὸς στὰ μάτια σου, σὰν ἐκτυφλωτικὴ ἀστραπή, ἡ λευκὴ μορφὴ τῆς Ἑλλάδας…(…)
Γιὰ σήμερα τὸ συσσίτιο ἦταν διπλὸ καὶ τρίδιπλο κι ὅποιος ἔφτανε, ἔφτανε χαρούμενος νὰ καθήσει στὴ γωνιά του καὶ νὰ ξεσκεπάσει τὴν καραβάνα του. Κι ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ καὶ στ’ ἄλλο χέρι κράταγε, γιομάτο σχεδόν, ὣς τὰ χείλια του, τ’ ἀλουμινένιο κύπελλο μὲ κονιάκ, ποὺ εἶναι πρώτης, ἔξτρα δηλαδή, κύρια Ἀξιωματικέ! Ὅλοι- ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶτες- σήμερα ἔχουμε κρέας μὲ πατάτες. Κι ὄχι ἀστεῖα. Τὸ βούτυρο πλέει ἀπὸ πάνω! (…)
Οἱ στρατιῶτες, ἀφοῦ ἀκουμπήσανε τὶς καραβάνες τους δίπλα τους κι ἀφοῦ εἶχαν πάρει τὰ κύπελλά τοῦ κονιὰκ στὸ χέρι, ὅλο σχολιάζανε ποιὸς ἀπὸ τοὺς ἀξιωματικοὺς ποὺ μίλησε τά’ πε καλύτερα-καὶ στὸ τέλος καταλήγανε πὼς κ’ οἱ δυό τους τά ‘πανε πολὺ καλά, ἂν κι ἀλλιώτικα ὁ ἕνας ἀπ’ τὸν ἄλλον. Ἀλλὰ ὁ Ταγματάρχης, ἔ;- ὁ Ταγματάρχης! (Μὰ βέβαια! Δὲν τὸν εἶδαν κι οἱ ἄλλοι; Τοῦ τρέχανε δάκρυα ἀπ’ τὰ μάτια ὅση ὥρα μιλοῦσε).
-Νὰ δοῦμε (ὄχι, εἶναι πείεργοι ὅλοι τους), νὰ δοῦμε σήμερα, ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ, ἂν ρίξουνε ἢ θὰ ντραποῦν. -Ἔτσι, ἂν τοὺς τὸ λέει τὸ φιλότιμό τους νὰ ρίξουνε, λέγανε οἱ στρατιῶτες.
-Οὔ! Αυτοί!…ἀπαντήσανε δυὸ-τρεῖς σὰν ἀργὰ καὶ βαριεστημένα νὰ διώχνουν μὲ τὸ χέρι τους ἐνοχλητικὲς μύγες μπρὸς ἀπ’ τά πρόσωπἀ τους- τοὺς ξέρεις καλὰ αὐτούς; Θυμίσου τὴν Ἕ λ λ η, παιδί μου, τὸν Δεκαπενταύγουστο, τῆς Παναγίας-καὶ μήπως κι ἐδῶ, στὴν Ἀλβανία, δὲ διαλέξανε, τότες, Μεγάλη Παρασκευή [7 Ἀπριλίου 1939]; (“Τὸ Πλατὺ Ποτάμι”, σσ 287-291, ἐκδόσεις Ἑρμῆς, β΄ ἔκδοση, ἀνατύπωση 1975) ΦΩΤΟ: Ἀλβανικὴ ἐκστρατεία, ἁγιασμὸς 25 Μαρτίου 1941 (Μουσεῖο Μπενάκη)
Ὅπως τὸ 1821, ὁ ἀγώνας τῆς Ἑλλάδας, τῆς μόνης χώρας στὴν Εὐρώπη ποὺ ἀντιστεκόταν στὸν Ἄξονα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ Μεγάλη Βρετανία, προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση καὶ κίνησε πολιτικὲς ἐξελίξεις. Ὁ Φραγκλίνος Ροῦσβελτ, Πρόεδρος τῶν ΗΠΑ, μόλις εἶχε καταφέρει νὰ περάσει ἀπὸ τὸ Κονγκρέσο τὸ “Νόμο περὶ ἐκμισθώσεως καὶ δανεισμοῦ” (“Lend and Lease”), μὲ τὸν ὁποῖο ἐπιτρεπόταν στὴν κυβέρνηση τῶν ΗΠΑ νὰ προμηθεύει στὶς χῶρες ποὺ πολεμοῦσαν τὸν Ἄξονα “δανεικό” πολεμικὸ ἐξοπλισμό. Ὁ νόμος ἀφοροῦσε τὴ Μεγάλη Βρετανία καὶ τὴν Ἑλλάδα. Ἡ ἄνανδρη ἐπίθεση τοῦ Μουσολίνι, λίγες μέρες πρὶν τὶς ἀμερικανικὲς ἐκλογὲς τῶν ἀρχῶν Νοεμβρίου 1940, συνέβαλε στὴν ἐπανεκλογὴ τοῦ Ροῦσβελτ ἔναντι τοῦ ἀπομονωτιστῆ ἀντιπάλου του, πρᾶγμα ποὺ φοβόταν ὁ Χίτλερ. Οἱ ἑλληνικὲς τοῦ 40-41 νίκες συνέβαλαν τὰ μέγιστα νὰ ἑδραιωθεῖ ἡ πεποίθηση ὅτι ἡ Βρετανία δὲν ἦταν μόνη καὶ ὅτι ἦταν δυνατὴ μιὰ ἥττα τοῦ Ἄξονα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ γίνει δυνατὸ νὰ περάσει ὁ νόμος. Ὁ Μπεράτης, ποὺ εἶχε καταταγεῖ ὡς ἐθελοντής, κάνει σχετικὴ μνεία γιὰ τὴ χαρὰ ποὺ προκλήθηκε στὸ μέτωπο ἀπὸ τὴν εἴδηση. Ἡ Ἑλλάδα ἦταν ἐξαντλημένη ἀπὸ τὴν ἰταλικὴ ἐπίθεση καὶ χρειαζόταν ἐπειγόντως ἐνίσχυση.
Δυστυχῶς, λίγες μέρες μετά, στὶς 6 Ἀπριλίου 1941, ἡ Ἑλλάδα δεχόταν ἐπίθεση καὶ ἀπὸ τὴ ναζιστικὴ Γερμανία, χωρὶς νὰ προλάβει νὰ ἐπωφεληθεῖ. Στὰ τελευταῖα κεφάλαια διαβάζει κανεὶς τὴ σκοτεινὴ πλευρὰ τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου, τὴν ὑποχώρηση, τὴ γερμανικὴ περικύκλωση, τὴν παράδοση. Ὁ Μπεράτης συνέχισε τὸν ἀγώνα στὶς τάξεις τοῦ ΕΔΕΣ. Ὅμως, ἡ δυσμενὴς θέση του γιὰ τὸν Ναπολέοντα Ζέρβα, τοῦ στοίχισε διώξεις καὶ τὴν ἀπόλυση ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο ὅπου ἐργαζόταν.
Ἀπὸ τὸ νόμο Ροῦσβελτ ἐπωφελήθηκε ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση ὅταν δέχθηκε τὴ γερμανικὴ ἐπίθεση. Ἡ βοήθεια συνέβαλε στὴ μηχανοκίνηση τοῦ στρατοῦ της καὶ στὶς γερμανικὲς ἧττες. Ἐνδεχομένως, ἡ Ἑλλάδα νὰ εἶχε ἀποφύγει τὴν ὁλοκληρωτικὴ Κατοχή, ἂν εἶχε προλάβει κι ἐκείνη νὰ ἐπωφεληθεῖ ἀνάλογα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου