Στην Κοινωνία της υπαρξιακής Απαξίωσης -που ζούμε- οι συνεχείς παραβιάσεις των ορίων του Εαυτού

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Στην Κοινωνία της υπαρξιακής Απαξίωσης -που ζούμε- οι συνεχείς παραβιάσεις των ορίων του Εαυτού επηρεάζουν δραματικά το σύστημα αυτορύθμισης του ατόμου σε:

(α) συναισθηματικό επίπεδο, με την εκδήλωση συχνά ανάρμοστου, έντονου θυμού ή δυσκολίας ελέγχου του θυμού, αίσθημα κενού και εν γένει αστάθεια του συναισθήματος,

(β) γνωσιακό επίπεδο, με την απορρύθμιση της σκέψης, παροδικές ή μονιμότερες παρανοϊκές-παραληρητικές ιδέες, συμπτώματα αποσύνδεσης ή άρνησης και πιθανόν διαταραγμένη και ασταθή εικόνα ή αίσθηση του εαυτού.

(γ) συμπεριφορικό επίπεδο, με την εκδήλωση παρορμητικότητας ακόμη και σε τομείς δυνητικά αυτοκαταστροφικούς, όπως για παράδειγμα οι πάσης φύσεως εξαρτήσεις (ψυχοτρόπα, αλκοόλ, διαδικτυακός τζόγος, ψυχοφάρμακα και λοιπά)

(δ) ως εκ τούτων και σε διαπροσωπικό επίπεδο, με την αύξηση των εντάσεων και της αστάθειας στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Λένε στην Κρήτη μια ιστορία συγκινητική. Σ’ ένα απόμερο χωριό, δίπλα στη θάλασσα, ζει ένας γέρος με την γριά του. Το «έχει» τους λιγοστό. Στέλνουν και την σύνταξη που παίρνουν στα παιδιά στην Αθήνα. Μοναδική τους περι-ουσία ο Έρωτας τους και η ζωή που μοιράζεται. Ώσπου, μια άγρια μέρα, εμφανίζονται στον ορίζοντα πειρατές - άλλοι από τους συνήθεις κρατικούς μηχανισμούς του αστικού κράτους που κυνηγάει τους φτωχούς ανθρώπους. Κανονικοί πειρατές. Με μαύρες σημαίες και με νεκροκεφαλές και τα τοιαύτα. Ζόρικα πράγματα, δηλαδή. Τρομάζει ο γέρος και παρακαλεί τη γριά να φύγουνε να σωθούνε. Μα αυτή ινάτι, να μην πάει πουθενά. Ατρόμητη. «Σώπα μωρέ, κι ήντα θα μας κάνουνε εμάς;» «Εκουζουλάθηκες γυναίκα;» αγωνιά αυτός. «Ούφου, ούφου» τον αποπαίρνει αυτή. «Κι ανέ σε πιάσουνε, ανέ σε βιάσουνε;» επιμένει. «Μα ήντα σου γροικώ και λες; Εμένα μπρε θα βιάσουνε; Γρά γυναίκα; Ναι, να με δούνε θέλει, ετσά απού 'γινα και να με βιάσουνε θέλει!» αυτοσαρκάζεται η γυναίκα. «Κι αν σε δούνε με τα δικά μου μάτια;» την ερωτεύεται για μια ακόμη φορά εκείνος

Αλεξι-θυμη κοινωνία

Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να ισχύει και για την περίπτωση της πλημμελούς συναισθηματικής φροντίδας, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό-κοινωνικό επίπεδο. Όταν υπάρχει συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία, η συναισθηματική ρύθμιση και η επικοινωνία ατροφούν. Να το πούμε κάπως πιο καθαρά: αυτό που φταίει, είναι ο Δυτικός τρόπος ανατροφής των παιδιών. Γιατί μόνο στη Δυτική κουλτούρα,η «επιτυχής» ανατροφή ενός παιδιού ταυτίζεται με την ανάπτυξη του ατομοκεντρισμού

                   

Από το μακρινό 2016...

Κατά τη γέννηση, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ανεπτυγμένος μόνο κατά 25%, που μοιάζει πολύ λίγο, συγκρινόμενο με το 45% των χιμπατζήδων. Δηλαδή, στον κόσμο των χιμπατζήδων όλα «παίζονται» σχεδόν εκ γενετής, σε αντίθεση με τον κόσμο των ανθρώπων, όπου «όλα είναι ανοιχτά» ακόμη και για κάποιον…που υποστηρίζει ακόμη το ΣΥΡΙΖΑ. Τα γονίδια που αναλαμβάνουν την αναπτυξιακή πορεία του ανθρώπινου εγκεφάλου, περιμένουν ερεθίσματα από τον έξω κόσμο για να καθορίσουν την πορεία τους. Και βέβαια, σε έναν τέλειο κόσμο τα γονίδια και το εξωτερικό περιβάλλον θα έβρισκαν τον ιδανικό συγχρονισμό, αλλά, ως γνωστόν, μέχρι να φτάσουμε στην αταξική κοινωνία, ο κόσμος δεν είναι τέλειος.

Όπως υποστηρίζει ο νευροεπιστήμονας David Linden, στο βιβλίο του “The Accidental Mind”, «στις ακραίες συνθήκες ενός περιβάλλοντος «γεμάτου» στερήσεις, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες τείνουν να έχουν πολύ μεγαλύτερη ισχύ απ’ ότι τα γονίδια». Σαν παράδειγμα, ο Linden, αναφέρει τί συμβαίνει όταν το μάτι ενός βρέφους καλύπτεται, εξ’ αιτίας ενός τραύματος. «Εάν το βρέφος έχει καλυμμένο με επίδεσμο το ένα μάτι (για να αντιμετωπιστεί,για παράδειγμα, μια λοίμωξη), για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε το βρέφος μπορεί να υποστεί τύφλωση από το μάτι αυτό για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του. …Ο λόγος της τύφλωσης δεν είναι τόσο ότι το μάτι σταμάτησε να λειτουργεί, όσο ότι από το συγκεκριμένο μάτι δεν λήφθηκαν οι απαραίτητες πληροφορίες για τη διαμόρφωση των κατάλληλων εγκεφαλικών συνάψεων,που σχετίζονται με τη λειτουργία της όρασης».

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Όμως, ακόμη και σε μια κατ’ εξοχήν «ορθολογική» εποχή σαν αυτή που παριστάνεται ότι είναι η τρέχουσα, τα συναισθήματα είναι κεντρικής σημασίας για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.Και το να μην είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τί νιώθουμε, προκαλεί συνήθως κατ’ ελάχιστον δυσφορία, άγχος και σίγουρα ανικανοποίητες,έως καταστροφικές σχέσεις. Είναι σαν κάποιος να λέει, «Στ’ αλήθεια νομίζω ότι σ’ αγαπώ, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος αν αυτό που νιώθω είναι μια έξαρση, μια κάβλα ή απλά ένας φόβος». Πού να βρει άκρη και ο άλλος; Ή, είναι σαν να είσαι υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ και να λες, «Δεν είμαστε εδώ για να πουλάμε τη ψυχή μας στο διάολο για την εξουσία με ένα 4ο μνημόνιο» ή, «ιδεολογικά είμαστε ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις».  Πού να βρεις άκρη!

 

Η Αλεξιθυμία οδηγεί σε μια αναβλητικότητα μπροστά στις αποφάσεις, ένα «μπροστά-πίσω», καθώς το άτομο αγνοεί τί νιώθει και άρα και «τί θέλει να κάνει πραγματικά;», γεγονός που προκαλεί μια αίσθηση προσωρινότητας σε ότι αφορά στις δεσμεύσεις του. Προφανώς, πάλι…, καμία σχέση με το κυβερνητικό μόρφωμα. Η Αλεξιθυμία, με άλλα λόγια, γίνεται η όλο και πιο συνηθισμένη απάντηση στις βάναυσες «ερωτήσεις» του καπιταλισμού, και θα εξηγηθώ αμέσως πιο κάτω σε σχέση με αυτό.

 

Αναλυτικότερα, στα χαρακτηριστικά των Αλεξίθυμων ανθρώπων, περιλαμβάνονται: