Τα κλέφτικα, ο Φωριέλ και … ο Διαφωτισμός! (*)

Του Βασίλη Στοϊλόπουλου

Επειδή τίποτα στη χώρα δεν θυμίζει ότι βρισκόμαστε λίγες μόνο ημέρες από την 200η επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και επειδή για τους «ιππότες» του ιστορικού αναθεωρητισμού (και την πολιτική τάξη της χώρας) όλοι οι καπεταναίοι που αναφέρονται ήδη από το 1824 στα «Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια» του Γάλλου Κλαύδιου Φωριέλ θα έπρεπε να γνώριζαν σε βάθος τα «ιερά τέρατα» του Διαφωτισμού, Βολταίρο, Μοντεσκιέ, Ρουσώ, Ντιντερό, ντ’ Αλαμπέρ κλπ. να θυμίσουμε ότι σε μια επιστολή που έλαβε ο Φωριέλ το 1822 από τον Ν.Σ. Πίκκολο αναφέρεται ότι: «Ένας Υδραίος με είπεν εδώ ότι οι κλέφτες, όσον περισσότερους Τούρκους σκοτώνουν, τόσο καλύτερα τραγουδούν».

Ενδεικτικά, στην πλουσιότατη, πρώτη έντυπη συλλογή του Φωριέλ διαβάζουμε τραγούδια για τους παρακάτω, «επηρεασμένους από το διαφωτισμό», αλλά πάραυτα «πολεμόχαρους» κλεφταρματωλούς, που ασφαλώς γνώριζαν καλά γιατί πολεμούν:

(…) Εγώ ειμ΄ Ιάννης του ΣΤΑΘΑ, γαμβρός του Βουκοβάλα / Τράκον, λεβέντες, ρίξετε, στην πρώραν το καράβι, / των Τούρκων αίμα χύσετε, απίστους μη ψυχάτε. (…)

(…) ο ΜΠΟΥΚΟΒΑΛΑΣ πολεμά με χίλιους πεντακόσιους, / στη μέση του Κεράσοβου και στην Καινούρια Χώρα (…) Μετρούνται Τούρκοι τρεις βολές και λείπουν πεντακόσιοι, (…)

(…) κι ο Σουλεϊμάνης φώναξε του καπιτάν ΜΙΛΙΟΝΗ ˙ / “Χρίστο, σε θελ΄ ο βασιλέας, σε θέλουν κι οι αγάδες”. / Όσο ΄ν΄ ο Χρίστος ζωντανός, Τούρκους δεν προσκυνάει». (…)

Κλοντ Φοριέλ: Ο εκ των μεγίστων φιλελλήνων

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

          Ο Γάλλος φιλόλογος, ιστορικός και λαογράφος Κλοντ Φοριέλ (1772-1844) είναι εκ των μεγίστων φιλελλήνων, που ανέδειξε η Επανάσταση του 1821. Άγνωστος στους πολλούς Έλληνες ήταν ο πρώτος, που το 1824, όταν ο απελευθερωτικός μας αγώνας ήταν σε κρίσιμη φάση, που εξέδωσε στο Παρίσι και στις εκδόσεις Didot συλλογή Ελληνικών δημοτικών τραγουδιών. Αποτέλεσμα ήταν να φουντώσει ο φιλελληνισμός στη Γαλλία και στους λογοτεχνικούς κύκλους ολόκληρης της Ευρώπης. Ο Φοριέλ ήταν επίσης εκ των πρώτων, που μίλησε για τη συνέχεια του Ελληνικού Έθνους, πολύ πριν από τον Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο και τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.

           Το βιβλίο του στο εξώφυλλο έγραφε: «Chants populaires de la Grece Moderne – Recueillis et publies avec une traduction francaise, des eclaircissements et des notes par C. Fauriel. Tome 1er. Chants Historiques. A Paris. Chez Firmin Didot, Pere et Fils. Libraires, rue Jacob, no 24, 1824» (Δημοτικά τραγούδια της Νεώτερης Ελλάδος, συγκεντρωθέντα και εκδοθέντα, με γαλλική μετάφραση, διασαφήσεις και σημειώσεις από τον Κλαύδιο Φοριέλ. 1ος Τόμος. Ιστορικά Τραγούδια. Παρίσι. Εκδ. των Ντιντό, πατρός και υιού, 1824. Το βιβλίο έχει εκδοθεί το 2020 στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε εκδοτική επιμέλεια Αλέξη Πολίτη. Από το βιβλίο αυτό είναι τα παρατιθέμενα αποσπάσματα). Στα «Προλεγόμενα» του εν λόγω βιβλίου γράφει ο Φοριέλ τα ακόλουθα, που αποδεικνύουν απολύτως τη γνώση του για τους Έλληνες και για την απαράδεκτη συμπεριφορά των λογίων της Ευρώπης: