Οι ειδικοί εστιάζουν σε κλοπές εκθεμάτων από την Ελλάδα και σε λαθρανασκαφές Γερμανών στην Κατοχή.
Ενεργό ρόλο σε λαθρανασκαφές στην Κρήτη είχε αναλάβει ο Αυστριακός αντιστράτηγος Γιούλιους Ρίνγκελ το 1941, αμέσως μετά την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στο νησί. Ο Ρίνγκελ, υποβοηθούμενος από υφισταμένους του, αφαίρεσε μεγάλο αριθμό αρχαιοτήτων, όπως πήλινα αντικείμενα, ληκύθους και τμήματα γλυπτών, με πολλά από αυτά να καταλήγουν σε γερμανικά μουσεία ως λάφυρα πολέμου και άλλα να πωλούνται από τον ίδιο τον στρατηγό.
Ο Ρίνγκελ, διοικητής της επίλεκτης 5ης Ορεινής ταξιαρχίας, προχώρησε επίσης στην «επίταξη» αρχαιολογικών θησαυρών από την έπαυλη Αριάδνη –πάλαι ποτέ κατοικία του Βρετανού αρχαιολόγου σερ Αρθουρ Εβανς– την οποία μετέτρεψε σε αρχηγείο της ταξιαρχίας. Αλλες αρχαιότητες εκλάπησαν από τον στρατηγό από κλειδωμένη αίθουσα του ανακτόρου της Κνωσού. «Γερμανοί αξιωματικοί, όπως ο Ρίνγκελ, όχι μόνο προχώρησαν σε λαθρανασκαφές, αλλά είναι υπεύθυνοι για την καταστροφή αρχαιοτήτων σε Κρήτη, Μακεδονία, Τίρυνθα, Ασίνη και Σάμο», λέει ο ακαδημαϊκός Βασίλειος Πετράκος, πρώην έφορος αρχαιοτήτων Αττικής και γενικός γραμματέας της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Παρότι η ιστορική έρευνα έχει δώσει έμφαση στη λεηλασία έργων τέχνης ιδιοκτησίας Εβραίων από τους ναζί, ο ρόλος του 3ου Ράιχ στην κλοπή αρχαιοτήτων αρχίζει να ενδιαφέρει τους ερευνητές. Το περασμένο φθινόπωρο, ο κ. Πετράκος εξέδωσε πεντάτομη μελέτη για τη λεηλασία αρχαιοτήτων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Ο ερευνητικός αυτός τομέας έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας και της Ελλάδας», λέει η Αϊρίν Μπαλντ Ρομάνο, καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Συμπόσια για τη λεηλασία αρχαιοτήτων από τους ναζί έχουν πραγματοποιηθεί σε πόλεις των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. «Οι μέχρι στιγμής μελέτες δεν έχουν παρά ξύσει την επιφάνεια του θέματος», λέει η κ. Ρομάνο, η οποία συμμετέχει σε έρευνα με τίτλο «Η τύχη των αρχαιοτήτων την περίοδο των ναζί».
