Πώς απέθανεν η Μικρά Ασία;

Πώς απέθανεν η Μικρά Ασία:

Η Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή μέσα από τις καταγραφές του δημοσιογράφου Κώστα Φαλτάϊτς*

Της Άννας Φάλταιτς**

Θα σας μιλήσω για τον παππού μου, τον δημοσιογράφο, λογοτέχνη και ερευνητή της περιόδου του Μεσοπολέμου, Κώστα Φαλτάϊτς, και για το έργο του αναφορικά με τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή.

Ας ξεκινήσουμε πηγαίνοντας περίπου 100 χρόνια πίσω, τον Νοέμβριο του 1921. Το μέτωπο έχει ήδη βαλτώσει και έχει αρχίσει να καταρρέει και η ελληνική κυβέρνηση έχει δώσει εντολή να εκκενώσουν την περιοχή οι δημοσιογράφοι που παρακολουθούσαν τις κινήσεις του ελληνικού στρατού.

Ο πολεμικός απεσταλμένος της εφημερίδας «Εμπρός» Κώστας Φαλτάϊτς, που ήταν γνωστός στο αθηναϊκό κοινό από τις ανταποκρίσεις που έστελνε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων από το θωρηκτό Αβέρωφ και τα άλλα πολεμικά μας πλοία, επιστρέφει στην Αθήνα και εκδίδει αμέσως ένα βιβλιαράκι 60 περίπου σελίδων, που περιλαμβάνει μαρτυρίες επιζώντων των σφαγών που συντελέστηκαν στην περιοχή της Νικομήδειας από τους τσέτες του Μουσταφά Κεμάλ το 1920.

Το βιβλίο, που έχει τίτλο «Αυτοί είναι οι Τούρκοι- Αφηγήματα των Σφαγών της Νικομήδειας», περιλαμβάνει ορισμένες από τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε ο Φαλτάϊτς από Έλληνες και Αρμένιους επιζώντες των σφαγών, ενόσω ο ίδιος κάλυπτε δημοσιογραφικά την προέλαση του στρατού μας στην περιοχή της Βιθυνίας. Το βιβλίο προκάλεσε τόση αίσθηση, που όχι μόνο μεταφράστηκε σχεδόν αμέσως στα γαλλικά (μάλιστα εκδόθηκε δύο φορές, την πρώτη το 1922 και τη δεύτερη το 1923), αλλά αξιοποιήθηκε και από το υπουργείο Εξωτερικών ως εργαλείο για τη στήριξη των ελληνικών θέσεων στις διεθνείς συνόδους που καθόριζαν τις τύχες της Μικράς Ασίας και της Ελλάδας.

Ο Φαλτάϊτς έφτασε στην Μικρά Ασία στα τέλη Μαρτίου του 1921, προκειμένου να καλύψει τις κινήσεις του Γ’ Σώματος Στρατού. Στο πρώτο του ρεπορτάζ, από την Προύσα, το οποίο δημοσιεύθηκε στο «Εμπρός» την 1η Απριλίου του 1921, φαίνεται η διάθεσή του να είναι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικός ως προς τα γεγονότα –πολεμικά και ανθρωπιστικά- που έβλεπε να εκτυλίσσονται μπροστά του, μην παραλείποντας από την πρώτη κιόλας ημέρα να αναφερθεί στους «αληθείς Τούρκους πατριώτες», όπως έγραφε, που ανησυχούσαν και αυτοί για την τύχη της πατρίδας τους.

Το Αιγαίο είναι ελεύθερο και ελληνικό χάρη στο αίμα εκατομμυρίων Ελλήνων

Πώς θα αποδομήσουμε ολοκληρωτικά τα επιχειρήματα της Τουρκίας για τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο

Τα τελευταία χρόνια, η ηγεσία της Τουρκίας προβάλλει συνεχώς αναβαθμιζόμενες διεκδικήσεις και αμφισβητεί την ίδια την κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Αιγαίου, αλλά και την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στα ύδατα του Αιγαίου, όπως πηγάζουν σαφώς από το Διεθνές Δίκαιο και συγκεκριμένα από την Σύμβαση του Μοντέγκο Μπαίη (UNCLOS) που υπογράφηκε το 1982. Ισχυρίζεται συγκεκριμένα ότι τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου είναι δήθεν «στην λάθος πλευρά» των συνόρων και επομένως πρέπει να αγνοηθούν κατά την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης! Και ακόμα ότι δήθεν τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου και η Δωδεκάννησος έχουν αποδοθεί στην Ελλάδα υπό τον όρο να παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα και ότι η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά είναι υπό αίρεση επειδή αυτή τα έχει στρατιωτικοποιήσει! Έχει δε ανάγει επίσημα σε casus belli την επέκταση από την Ελλάδα της αιγιαλίτιδας ζώνης των ακτών της στο Αιγαίο από τα έξι στα δώδεκα μίλια, όπως η Ελλάδα δικαιούται με βάση την UNCLOS!

Για να αποδομήσουμε ολοκληρωτικά τα επιχειρήματα της Τουρκίας, πρέπει να ξεκινήσουμε από την ιστορική διαπίστωση ότι ολόκληρο το Αιγαίο, με όλα τα νησιά, τα παράλιά του και την ενδοχώρα τους, είναι όχι μόνο ελληνικό, αλλά το ίδιο το λίκνο της Ελλάδας και του ελληνικού πολιτισμού για πάνω από τρεις χιλιετίες. Για την καταγωγή του Ομήρου, μέγιστου Έλληνα, πατέρα της λογοτεχνίας και της ποίησης, ερίζουν η Χίος και η Σμύρνη. Στην Ιωνική Δωδεκάπολη και την Δωρική Εξάπολη, που απλώνονται στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, την Δωδεκάννησο και τα άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, γεννήθηκαν αιώνες πριν τον Χριστό η φιλοσοφία, τα μαθηματικά και ο ορθός λόγος, από Έλληνες γίγαντες του πνεύματος όπως ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, ο Κλεόβουλος ο Ρόδιος, ο Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος και τόσοι άλλοι. Ο πατέρας της ιατρικής, τον όρκο του οποίου δίνουν ακόμα και σήμερα οι ιατροί όλου του κόσμου, είναι ο Έλληνας Ιπποκράτης ο Κώος. Οι αρχιτέκτονες του ναού της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης που αποπερατώθηκε το 537 μ.Χ. είναι οι Έλληνες Ανθέμιος και Ισίδωρος, από τις Τράλλεις (σημερινό Αϊδίνιο) και την Μίλητο της Μικράς Ασίας αντίστοιχα. Επί μία περίπου χιλιετία, από το 330 μ.Χ. μέχρι το 1204 μ.Χ., με πυρήνα το Αιγαίο, όλα τα νησιά του, τα παράλιά του και την ενδοχώρα τους, άκμασε η λαμπρή Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, διάδοχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αλλά ταυτόχρονα πλήρως ελληνική στην γλώσσα και τον πολιτισμό, αυτή που αργότερα οι Δυτικοί ονόμασαν υποτιμητικά Βυζάντιο. Μέχρι το 1204, η μόνη παρουσία των Τούρκων στο χώρο του Αιγαίου ήταν μία σύντομη κατάκτηση της δυτικής Μικράς Ασίας που διήρκεσε από το 1071 μέχρι το 1099.

«Το ιστορικό πλαίσιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Αίτια και αιτιατά» - Κώστας Χατζηαντωνίου

Την Παρασκευή 21-1-2022, 7.00-8.30 μ.μ. ο ιστορικός και πεζογράφος, Κώστας Χατζηαντωνίου εγκαινιάζει τον κύκλο παρουσιάσεων για τον ελληνισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με αφορμή την επέτειο των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η διάλεξη θα δοθεί στο χώρο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Δήμου Κηφισιάς: Έπαυλη Δροσίνη, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού…..

—————————————————-

Η διάλεξη:

Είναι εντυπωσιακή η υποβάθμιση από το ελλαδικό πολιτικό σύστημα μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου, που καθόρισε τις γεωπολιτικές ισορροπίες σε όλη την Εγγύς Ανατολή, σημαδεύτηκε από φρικτές Γενοκτονίες και κληρονόμησε στις μέρες τις εντάσεις με τη σύγχρονη Τουρκία η οποία γεννήθηκε στις στάχτες της Σμύρνης.

Αντιδρώντας στην αλλοτρίωση, το Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας αφιερώνει τις διαλέξεις σε όλο το επετειακό έτος στα ζητήματα αυτά.

Περίληψη της εισήγησης:

«Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, με την Ελλάδα στο στρατόπεδο των νικητών, χάρη στην επιμονή του Ελευθερίου Βενιζέλου και το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, φαινόταν να δίνει μια μοναδική ιστορική ευκαιρία να πραγματοποιηθεί το σύνολο σχεδόν των εθνικών διεκδικήσεων. Ο μικρασιατικός ελληνισμός που γνώριζε ήδη από το 1914 (όταν η Ελλάδα ήταν ακόμη ουδέτερη) την πολιτική γενοκτονίας των νεοτούρκων μπορούσε να ελπίζει.

Κι όμως. Μέσα σε τρία χρόνια, τον θρίαμβο διαδέχθηκε η Καταστροφή. Μια Καταστροφή στην οποία οδήγησαν γεγονότα καθόλου αναπότρεπτα. Τα γεγονότα αυτά συσκοτίζονται σκόπιμα, διότι η περίοδος 1914-1922 είναι κλειδί για την κατανόηση της σύγχρονης ιστορίας μας αλλά και για την φύση των ελλαδικών ελίτ. Η επαναστατική στρατηγική του Κεμάλ απέκτησε την υπεροχή μόνον απέναντι στη μετανοεμβριανή ελλαδική ηγεσία.

Για τούτο και η μεταπολίτευση του 1920 είναι η βασική αιτία της Καταστροφής διότι είχε ολέθριες συνέπειες:

α) Κατάρρευση της διεθνούς θέσης της χώρας. Η Ελλάδα ανέλαβε τον μικρασιατικό αγώνα ως εντολοδόχος της Αντάντ, στο πλαίσιο των αποφάσεων ενός συνεδρίου ειρήνης μετά τον πόλεμο εναντίον και της Τουρκίας. Η ανάδειξη στην Αθήνα κυβέρνησης από τις δυνάμεις που αντετίθεντο στην είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ και η επιστροφή του Κωνσταντίνου (που στη Γαλλία ήταν μισητός όσο και ο Κάιζερ) έδιναν πρόσχημα στις δυνάμεις της Αντάντ να αποδεσμευτούν από τις υποχρεώσεις τους προς μια σύμμαχο αλλά και από τη συνέχιση μιας αντιτουρκικής πολιτικής στο όνομα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

-Σύγχρονες ερμηνευτικές αντιφωνίες και ιδεολογικές συγκρούσεις

Του Βλάση Αγτζίδη

Η διαφορά των προσεγγίσεων και των ερμηνειών για το ιστορικό μεταίχμιο  του 1908-1923 είναι γνωστή, όπως γνωστές είναι και οι σφοδρές συγκρούσεις για την ιστορία.  Με αφορμη τη δημοσίευση ενός κειμένου του Λάμπρου Μπαλτσιώτη με τίτλο   «Ποιον ωφελεί η αναδιάταξη της θέσης των Ποντίων. Γενοκτονία, πολιτική και ιστορία» στο οn-line περιοδικό «Xρόνος», έγραψα ένα συνολικό «κείμενο αντίκρουσης» με τίτλο «Σχόλιο πάνω στο κείμενο του Λ. Μπαλτσιώτη. Γενοκτονία, Πόντιοι, Μικρά Ασία: η σκοτεινή πλευρά του νεοελληνικού μας κόσμου«.

 Επί πλέον -έχοντας μια γενική αντίληψη ότι μόνο η ελεύθερη και ανεμπόδιστη διατύπωση της γνώμης μαζί με τη συνάντηση των διαφορετικών προσεγγίσεων γύρω από ένα τραπέζι, μπορεί να δημιουργήσει ένα κλίμα συνεννόησης και, γιατί όχι, αναζήτησης των κοινών τόπων- επικοινώνησα με τον Λ. Μπαλτσιώτη και καταλήξαμε σε μια θετική συμφωνία: να διοργανωθεί στις 21 Φεβρουαρίου 2014 ένα Στρογγυλό Τραπέζι στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Ιστορίας της Κηφισιάς με τη συμμετοχή των Βασίλη Μεϊχανετσίδη, Λάμπρου Μπαλτσιώτη, Δημήτρη Χριστόπουλου, Χριστίνας Κουλούρη και εμού, που θα συζητήσει τα «επίμαχα» ζητήματα….

  Το «κείμενο αντίκρουσης» που έγραψα είναι το εξής: 

Γενοκτονία, Πόντιοι, Μικρά Ασία:
η σκοτεινή πλευρά του νεοελληνικού μας κόσμου
.

«Οι πόντιοι άρχισαν να καταφθάνουν μετά τους βαλκανικούς πολέμους
 και, κυρίως, μετά την λεγόμενη Μικρασιατική Καταστροφή.
Οι τελευταίοι μας ήρθανε από την Σοβιετική Ένωση το 1940,
 σαν ένα πεσκέσι του Στάλιν.
Δηλαδή, οι πόντιοι είναι επήλυδες, είναι ξενόφερτοι, είναι πρόσφυγες.
Οι ελλαδικοί νεοέλληνες δεν συμπαθούν τους πρόσφυγες….
 Οι πόντιοι κατέληξαν να είναι ο ύστατος στόχος
των ελλαδικών ρωμιών.»

(Ηλίας Πετρόπουλος, «Οι Πόντιοι», περ. Σχολιαστής, 1987)

Το πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Λάμπρου Μπαλτσιώτη[1], δίνει την ευκαιρία για αναστοχασμό πάνω σε κρίσιμα και αδιερεύνητα ζητήματα της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας και κοινωνίας. Ζητήματα που είτε ανήκουν στο χώρο της κοινωνίας (νεοπρόσφυγες από την πρώην Σοβιετική Ένωση) είτε στο χώρο της ιστορίας, σχετιζόμενα με το μεγάλο γεωπολιτικό και κοινωνικό-οικονομικό μετασχηματισμό που συνέβη στην Εγγύς Ανατολή την περίοδο 1908 (κίνημα Νεότουρκων) έως 1923 (Συνθήκη Λωζάννης), αλλά και με το σοβιετικό πείραμα και ειδικότερα τη σταλινική του περίοδο.  

 Δίνει επίσης την ευκαιρία να εξεταστούν οι εικόνες που διαμορφώθηκαν στον ελλαδικό χώρο για τα θέματα αυτά, ο τρόπος πρόσληψης των γεγονότων εκείνων τόσο από την κυρίαρχη εξουσία (στη μοναρχική, στη δικτατορική και στη δημοκρατική της εκδοχή) όσο και από τη διανόηση (καθεστωτική και μη), τους ιστορικούς κ.λπ. Όπως επίσης να τεθεί υπό το φως της κριτικής η «οριενταλιστική» ματιά για τα θέματα αυτά, που κυριαρχεί σε ένα σημαντικό τμήμα Νεοελλήνων ιστορικών.

Το «κενό»

 Η έλλειψη κοινά συμφωνημένου αφηγήματος για τα συγκεκριμένα  ιστορικά και κοινωνικά θέματα δημιούργησε ένα ερμηνευτικό «κενό», που το αντιλαμβάνονται άμεσα όλοι όσοι ασχολούνται μ’ αυτά, είτε ως ερευνητές είτε ως φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης προς πάσχοντες πληθυσμούς (νέο-πρόσφυγες από την τ. ΕΣΣΔ). Απόρροια αυτού του «κενού» υπήρξε και ο εξαιρετικά ενδιαφέρον τρόπος που οι κυρίαρχες πολιτικές αλλά και ιδεολογικές δυνάμεις, δεξιά κι αριστερά, αντιμετώπισαν τα νέα αιτήματα και ζητήματα του προσφυγικού χώρου, και ειδικότερα:

-τη δημόσια κατάθεση της ιστορικής τους άποψης ότι υπήρξαν θύματα οργανωμένης Γενοκτονίας (1914-1923) από τον τουρκικό εθνικισμό,

-την αναφορά στις διώξεις που υπέστη στην ΕΣΣΔ από το σταλινισμό η ελληνική μειονότητα μετά το 1937-38.

Μικρά Ασία. Αναζητώντας όσα δεν έσβησε ο Χρόνος (Βίντεο)

Η συνέχεια... Μικρά Ασία. Αναζητώντας όσα δεν έσβησε ο Χρόνος (Βίντεο)

Ἀπό τόν «συνωστισμό» στήν «ἀναχώρηση» Ἡ Τραγωδία τῆς Σμύρνης δέν ἔχει τέλος!

Σκέψεις καί συμπεράσματα ἀπό τήν ἐκπομπή «Καταστροφές καί Θρίαμβοι» τοῦ Στ. Καλύβα

Εφημερίς Εστία Ιαν 18, 2022

ΤΟ 1922 εἶναι ἕνας ἀριθμός πού ἔχει ἕνα μοναδικό εἰδικό βάρος στή συνείδηση τοῦ κάθε Ἕλληνα πολίτη. Ἀντιπροσωπεύει τό ἔτος τῆς Μικρασιατικῆς Τραγωδίας. Ἔχει δέ τό ξεχωριστά θλιβερό προνόμιο νά δημιουργεῖ εἰκόνες καί νά ἐγείρει μνῆμες δίχως νά χρειάζεται νά εἰπωθεῖ οὔτε μία λέξη.

Φέτος συμπληρώνεται ἕνας αἰώνας ἀπό τήν τραγική ἐκείνη χρονιά πού τό ὄνειρο τῆς Μεγάλης Ἰδέας μετατράπηκε σέ ἐφιάλτη.

Δυστυχῶς τό χρονικό διάστημα εἶναι ἐξαιρετικά σύντομο γιά νά ἐπουλωθοῦν οἱ πληγές.

«Εὐτυχῶς», γιά κάποιους, τό χρονικό διάστημα εἶναι ἐξαιρετικά σύντομο γιά νά δοθεῖ χῶρος γιά παραποίηση τῆς ἀλήθειας.

Ἕνας στούς τρεῖς σημερινούς 70άρηδες, ἡ γενιά δηλαδή πού γεννήθηκε στά τέλη τοῦ 1940 καί στίς ἀρχές τοῦ 1950, μεγάλωσε μέ παπποῦδες καί γιαγιάδες πρόσφυγες, ζωντανά λείψανα τοῦ Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ πού κουβαλοῦσαν σέ κάθε τους βλέμμα, σέ κάθε τους τραγούδι, σέ κάθε τους γλωσσικό ἰδίωμα, τόν καημό καί τόν ἀνείπωτο πόνο τοῦ ξερριζωμοῦ.

Ἔχουν περάσει περισσότερα ἀπό 10 χρόνια ἀπό τό πόνημα τῆς κυρίας Ρεπούση πού δίδασκε στούς μαθητές τῆς Στ΄ Δημοτικοῦ, μέ τήν ἔγκριση φυσικά τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, ὅτι στά τέλη Αὐγούστου τοῦ 1922 παρατηρήθηκε «συνωστισμός» στήν προκυμαία τῆς Σμύρνης. Τό ντοκιμαντέρ «Καταστροφές καί Θρίαμβοι» τοῦ ἀκαδημαϊκοῦ Στάθη Καλύβα γιά τήν τηλεόραση τοῦ «Σκάι» ἦρθε λοιπόν νά «συμπληρώσει» αὐτή τήν τοποθέτηση ἐνημερώνοντάς μας ὅτι ὁ Μικρασιατικός Ἑλληνισμός «ἀναχώρησε» τότε ἀπό τίς πατρογονικές του ἑστίες καί ὅτι ἡ πυρπόληση τῆς ἱστορικῆς ἑλληνικῆς πόλης καί ἡ σφαγή τῆς Σμύρνης ἦταν… ἀνθρωπιστική κρίση!!

Δόξα τῷ Θεῷ ἡ ἐξαιρετικά πλούσια γλῶσσα μας ἔχει ἐπαρκέστατο ἀριθμό λέξεων προκειμένου νά μᾶς δίνεται ἡ δυνατότητα νά ἐκφράζουμε τήν ἀλήθεια μέ τόν βέλτιστο καί ἀκριβέστερο τρόπο.

Ἀδύνατο εἰλικρινά νά ἀντιληφθεῖ κανείς πόσο κοντά μπορεῖ νά βρίσκονται ἐννοιολογικά οἱ λέξεις «βία» καί «διωγμός» πού ὑπέστησαν οἱ Ἕλληνες Μικρασιᾶτες μέ τήν ἄχρωμη λέξη «ἐγκατάλειψη» πού χρησιμοποίησε ὁ κύριος Καλύβας στό ντοκιμαντέρ του.

ΦΩΚΑΙΕΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

ΦΩΚΑΙΕΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

 Μία υπέρλαμπρη αρχαία ιστορία 2.800 χρόνων με πανευρωπαϊκή & οικουμενική διάσταση. 

12η ΙΟΥΝΙΟΥ - ΗΜΕΡΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΜΝΗΜΗΣ 

Με τον ιστορικό ερευνητή Ιωάννη Κιουλέκα (Γιάννης Κιουλέκας) και την δημοσιογράφο Χαρά Λεμονή. 

Η τραγική κατάληξη (γενοκτονία – ξεριζωμός) 1914 / 1922 μέχρι σήμερα: