Τουρκικό Πρόβλημα" του Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Του Βασίλη Ασημακόπουλου

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης είναι ένας γνωστός δημόσιος διανοούμενος, μάχιμος στοχαστής του πολιτικού λόγου και πράξης, με την κλασική και ορθόδοξη έννοια του ελληνικού τόπου και χρόνου. Με συνεχή, συνεπή και δημιουργική παρουσία από τα χρόνια του αγώνα ενάντια στη δικτατορία μέσα από τις γραμμές του ΠΑΚ και στη συνέχεια ιδρυτικό-ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ.

Κοινωνιολόγος και Πολιτικός Επιστήμονας ο Χαραλαμπίδης κινείται στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ανατολική Μεσόγειο, ενεργητικά παρών στο πλευρό των λαών-εθνών της παγκόσμιας περιφέρειας απέναντι στις δυνάμεις και τις δομές της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Το ιδιαίτερο πολιτικό ρεύμα ιδεών που διαμόρφωσε εντός ΠΑΣΟΚ, από το 1977 και μετά, αποτέλεσε έναν κριτικό αντίλογο-πρόταση για την πορεία της χώρας, απέναντι στην κρατικοποιημένη γραφειοκρατική εκδοχή του κόμματος και στην τριτοδιεθνιστική της περίοδο του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού (1979-1989) και στο μεταμορφισμό της μέσω της τηλεκρατίας κατά την εκσυγχρονιστική-νεοσοσιαλδημοκρατική φάση της.

Αυτή την πολιτική ταυτότητα ο Χαραλαμπίδης τη χαρακτηρίζει, ήδη από το προσυνεδριακό διάλογο του 2ου συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ το 1990, όταν πρωτο-εμφανιζόταν, ως ψεύτικη και μη ανταποκρινόμενη στα ιστορικά σημαινόμενα των συγκεκριμένων πολιτικών κατηγοριών και όρων. Ο ίδιος αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ το 1999 και παραμένει ενεργός και δραστήριος πολιτικο-διανοητικά.

Στη μακρά, αλλά πάντα νεανική, διαδρομή του, ο Χαραλαμπίδης, έχει ασχοληθεί με ζητήματα θεωρίας και εμπειρίας σοσιαλιστικής μετάβασης, εργατικού κινήματος, θεσμικά-πολιτικά, κινηματικά-κομματικά, αγροτικού χώρου, πόλεων και περιφερειών, θεωρία και προτάσεις για την ανάπτυξη, εθνικά θέματα, το δικαίωμα στη μνήμη, τον αγώνα για την απελευθέρωση των λαών, τον περιφερειακό διεθνισμό, τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό κ.α.

Ορισμένα από τα πρόσφατα βιβλία του, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Στράβων, είναι: "Από το ΠΑΣΟΚ στο ΚΚΚΑΣΟΡ, ο εκφυλισμός ενός ιστορικού εγχειρήματος" (2009), "Το Μικρά Ασία ενώνει, το Τουρκία εκβαρβαρίζει. Πόντος, η επιστροφή μιας πανάρχαιας ταυτότητας" (2011), "Ελληνική Πολιτική Παιδεία-Η Πολιτική ως Ανώτερη Τέχνη" (2012), "Αναστήλωση. Ο Τουρισμός ως Πολιτιστική Οικονομία" (2015), "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία-Η ανάκτηση του ελληνικού τρόπου" (2017), "Μακεδονικότητα-Ελληνικότητα-Οικουμενικότητα. Μακεδονία δικαίωμα στη μνήμη" (2018), "Καλαβρία-Η βαθειά Ελλάδα" (2019) κ.α.

Διεπιστημονική ματιά συγγραφέα

Για τα 12 μίλια στο Αιγαίο

Του Βασίλη Ασημακόπουλου

Χθες ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, εκείνος του οποίου οι υπηρεσίες που προΐσταται, δεν έχουν ακόμα συλλάβει το Νο 2 της εγκληματικής νεοναζιστικής οργάνωσης, εκείνον με τη φωτό με το φέσι και τη σβάστικα, το έμβλημα των Τσάμηδων συνεργατών των Γερμανών στην κατοχή, να δηλώνει από το βήμα της Βουλής ότι είναι εθνικισμός τα 12 μίλια στο Αιγαίο και λαϊκισμός η κριτική για τη μη σύλληψη Παππά. 

Σήμερα στη Βουλή ο Υπουργός Άμυνας δήλωσε ότι το δικαίωμα στα 12 μίλια αποτελεί «δυνητικό κυριαρχικό δικαίωμα». Γνωστός καθηγητής πολιτικής επιστήμης, από την περίοδο της προσπάθειας αναθεώρησης της ιστορίας της δεκαετίας του ’40 ενάντια στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και το αριστερό-κομμουνιστικό κίνημα γενικότερα, γράφει πριν λίγες μέρες, άρθρο στην Καθημερινή για το θετική προοπτική της «φιλανδοποίησης» της χώρας στη σχέση της με την Τουρκία...

Ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσε πριν από λίγες μέρες ότι η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Αιγαίο. Βέβαια η θέση του χώρου της ριζοσπαστικής-ανανεωτικής αριστεράς παραδοσιακά ήταν (και είναι) πολύ εχθρική στο ζήτημα αυτό, όπως και πολλών οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, το θεωρούσαν εθνικισμό, έκφραση του επεκτατισμού της ελληνικής αστικής τάξης και διάφορα παρόμοια.

Τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, τα εθνικά θέματα, για χώρες όπως η Ελλάδα, δηλαδή κυρίαρχη-κυριαρχούμενη, που η εξέλιξή της κρίνεται στο εθνικό-γεωπολιτικό, όπως δείχνει ο 20ος αιώνας, αλλά και η παρούσα συγκυρία, κρίνονται στη μέση και τη μακρά διάρκεια και όχι στο βραχύ χρόνο. Τις αποφάσεις ή τις πράξεις ή παραλείψεις, τις επιλογές και κατευθύνσεις τις αντιμετωπίζεις ή τις πληρώνεις 25-30 χρόνια μετά. Η παρούσα ελληνο-τουρκική διαμάχη έχει πολλά τέτοια στοιχεία και έχει και ένα βάθος ιστορικό από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 (δεν αναφέρομαι προφανώς σε όλη την ιστορία των σχέσεων του ελληνο-ορθόδοξου με τον οθωμανο-τουρκικό χώρο στην Ανατολική Μεσόγειο, γιατί πρέπει να είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια ενεργός σύγκρουση στον κόσμο).

Είναι σαφές ότι η ελληνική αστική τάξη έχει εξαντλήσει τη δυναμική της, λόγω της κρίσης του μεταπολεμικού αναπτυξιακού προτύπου ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, από τη συνδυαστική επενέργεια εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων. Γι’ αυτό δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το διεθνοπολιτικό παράθυρο ευκαιρίας της δεκαετίας του ’90, αντίθετα συνέβαλε τα μέγιστα στην αποδυνάμωση της εθνικής οικονομίας, στοιχείο που οδήγησε σε καθεστώς χρεοκοπίας τη χώρα. Είναι εκείνη που αποζητά τη φιλανδοποίηση, τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με τον τουρκικό ιμπεριαλισμό και τις πολυεθνικές εταιρίες εκμετάλλευσης ορυκτού πλούτου ως φτωχός εταίρος. 

Είναι αυτή η κύρια δύναμη της εσωτερίκευσης της εξάρτησης και της υποτέλειας, που επιχειρεί να την «περάσει» και στον ελληνικό λαό ως «γραμμή λογικής». Η κατεύθυνσή της καταγράφεται στη γραμμή της «Επιτροπής για το 21». Γι’ αυτό οξύνεται και θα εντείνεται η αντίθεση εντός της κυβέρνησης – και όχι μόνο της κυβέρνησης- στα θέματα αυτά. Γι’ αυτό επανέρχεται «η γραμμή Ελσίνκι». 

Το δικαίωμα στα 12 μίλια στο Αιγαίο ήταν ήδη γνωστό εθιμικά από το 1958 και σίγουρα από το 1974 όταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για το νέο δίκαιο της Θάλασσας και συμβατικά από το 1982.  Η Ελλάδα, μπορούσε να το ασκήσει από τον Νοέμβριο 1994 και μετά, καθώς τότε συμπληρώθηκε ο αριθμός των 60 χωρών που είχαν κυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η όχι τόσο γνωστή ένταση που προκλήθηκε μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας-ΗΠΑ(ΝΑΤΟ) για το ζήτημα αυτό την περίοδο 1994-1995, όπως και οι αντιθέσεις εντός του Υπουργικού Συμβουλίου εκείνης της εποχής, περιγράφεται εξαιρετικά κατατοπιστικά στο βιβλίο του τότε ΑΓΕΕΘΑ Ναυάρχου Χρήστου Λυμπέρη, "Οψόμεθα την αλήθεια καθώς εστί, 1994-1996 (Ποιότητα, 2014)".