Σπύρος Βρυώνης: ο μηχανισμός της καταστροφής

Μια σημαντική μορφή του ομογενειακού ελληνισμού, ο ιστορικός Σπύρος Βρυώνης, που έφυγε απο τη ζωή, μιλά για το βιβλίο του "ο Μηχανισμός της Καταστροφής" και την εξάλειψη του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης, το 1955. Μια συνέντευξη που παραχώρησε στις 24 Ιουνίου 2007 στις "Ανιχνεύσεις" της ΕΡΤ3.

Η Επανάσταση και η αριστερή ιστοριογραφία

Από την έκδοση της «Κοινωνικής σημασίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» (1924) του Γιάνη Κορδάτου έως την εμφάνιση μιας νέας γενιάς μαρξιστών ιστορικών στη δεκαετία του ‘60, η Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε ένα από τα πλέον αγαπημένα γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας για την αριστερή ιστοριογραφία.

Γράφει ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης.

Από την «αστική» έως την «προδομένη» Επανάσταση, οι αριστερές αναγνώσεις και ερμηνείες του 1821 διέτρεξαν όλον τον 20ό αιώνα. Αναγνώσεις και ερμηνείες που κινήθηκαν σε αποκλίνουσες κάποτε κατευθύνσεις και συγκροτήθηκαν σε διαφορετικά πολιτικά και κοινωνικά περιβάλλοντα. Δεν ήταν ισότιμες, δεν λειτούργησαν με τον ίδιο τρόπο, συχνά συνυπήρξαν παλιότερες με νεότερες εκδοχές, άλλοτε αλληλοαναιρούμενες, άλλοτε συμπληρωματικές. Σε κάθε περίπτωση, όμως, συνομίλησαν και συγκρούστηκαν με την εθνική ιστοριογραφία, κυρίως όμως καθορίστηκαν από τις διαδρομές της Αριστεράς, τις πολλαπλές εκφράσεις και τις μεταβολές στις πολιτικές στοχεύσεις και στις στρατηγικές της συγκεκριμένης πολιτικής παράταξης στην Ελλάδα και διεθνώς.

Από την έκδοση της «Κοινωνικής σημασίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» (1924) του Γιάνη Κορδάτου έως την εμφάνιση μιας νέας γενιάς μαρξιστών ιστορικών στη δεκαετία του ‘60, η Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε ένα από τα πλέον αγαπημένα γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας για την αριστερή ιστοριογραφία. Ο ιερός «τόπος» της νεοελληνικής εθνικής ταυτότητας ήταν εύλογο να αποτελέσει το κατ’ εξοχήν σημείο αναθεώρησης για μια ιδεολογία, όπως η μαρξιστική, που ενδιαφερόταν να ανασημασιοδοτήσει όχι μόνο το παρόν και το μέλλον των ανθρώπων, αλλά και το παρελθόν τους καλώντας τους να το διαβάσουν με τις δικές της πλέον οπτικές. Η Επανάσταση δεν ήταν μια ιστορία του παρελθόντος αλλά του μέλλοντος, ο καθορισμός του χαρακτήρα του 1821 είχε αποφασιστική σημασία για την κατανόηση της θέσης της ταξικής σύγκρουσης στην Ελλάδα, της προετοιμασίας των επόμενων κινήσεων της εργατικής τάξης και του κόμματός της. Η μεσοπολεμική διαμάχη του Γιάνη Κορδάτου με τον Γιάννη Ζέβγο για το εάν η Επανάσταση ήταν ή δεν ήταν αστικοδημοκρατική συνδεόταν με τις συγκρούσεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και την υιοθέτηση από την Κομμουνιστική Διεθνή, στη δεκαετία του ‘30, της γραμμής των λαϊκών μετώπων ενάντια στον φασισμό.