Νίκη Χασάπη
ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ (μπείτε ή πατήστε στο εικονίδιο, στην ένδειξη "Click to view in fullscreen")
Βλ. και εδώ.
ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ (μπείτε ή πατήστε στο εικονίδιο, στην ένδειξη "Click to view in fullscreen")
Βλ. και εδώ.
Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και της εύκολης πρόσβασης σε αυτήν. Πολλές φορές απευθυνόμαστε σε μηχανές αναζήτησης όπως η google ή η yahoo για να βρούμε κάτι που δεν ξέρουμε, να αναζητήσουμε πληροφορίες για προϊόντα, να κάνουμε αγορές κ.ο.κ. Συνήθως, η ευκολία αυτή μας λύνει τα χέρια και είναι πράγματι ένα σπουδαίο επίτευγμα της εποχής μας. Ταυτόχρονα όμως οδηγεί πολλούς ανθρώπους στο να αναρωτιούνται πολύ συχνά αν είναι αναγκαίο να μάθουν μια πληροφορία όταν την πληροφορία αυτή μπορούν να τη βρουν εύκολα κάνοντας μια αναζήτηση στη Google.
Αυτή η άποψη είναι πολύ διαδεδομένη στο χώρο της εκπαίδευσης, μεταξύ των καθηγητών, μεταξύ των μαθητών αλλά και μεταξύ αυτών που χαράζουν εκπαιδευτική πολιτική ή εκπαιδεύουν τους μελλοντικούς καθηγητές και δασκάλους. Αυτήν την άποψη θα διερευνήσουμε σε αυτό το άρθρο και θα προσπαθήσουμε να την κατατάξουμε στην περιοχή της αλήθειας ή σε αυτήν του μύθου.
Φυσικά, δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσετε με τα επόμενα επιχειρήματα, ούτε όλα είναι μαύρο ή άσπρο. Σίγουρα όμως μπορεί να είναι ένα μικρό έναυσμα για περισσότερη σκέψη! Ας ορίσουμε λοιπόν το πρόβλημα θέτοντας προς κρίση την επόμενη ερώτηση – άποψη:
«Αφού μπορώ να βρω στη google οποιαδήποτε γνώση θέλω, οποιαδήποτε στιγμή θέλω, γιατί να πρέπει να μάθω τη γνώση αυτή στο σχολείο;»
Θα κάνω μια προσπάθεια να τονίσω τη διάκριση μεταξύ δεδομένων (data), πληροφορίας (information) και γνώσης (knowledge). Αυτές οι τρεις λέξεις και ειδικότερα οι δύο τελευταίες χρησιμοποιούνται πολλές φορές εναλλακτικά. Όμως, η καθεμιά έχει το δικό της νόημα και δεν ταυτίζονται!
Ο Δημήτρης Λακασάς, οικονομολόγος, μαρκετίερ, επιχειρηματίας, πρόεδρος σε διάφορους επιχειρηματικούς συνδέσμους και ιδρυτής της δεξαμενής σκέψης SEVE, καθώς και συγγραφέας που τον Απρίλιο του 2021 παρέδωσε ένα εξαιρετικά επίκαιρο πόνημα με τίτλο “ΑΝΘΡΩΠΟΣ 4.0” (εκδ. Κλειδάριθμος), εισηγείται στο βιβλίο του να δημιουργηθεί μια Διατλαντική Συμφωνία για την ηθική της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, έτσι ώστε να ελεγχθούν εγκαίρως οι κοινωνικές επιπτώσεις από την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η πρόταση Λακασά για την Transatlantic Business Ethics Industry 4.0 Agreement (TBEIA) μπορεί να συναφθεί στο πλαίσιο της Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) που σύνηψαν ΗΠΑ και ΕΕ το 2013 που έχει μεν ατονήσει, αλλά κατά τον συγγραφέα πρέπει να επεκταθεί και να βελτιωθεί. Προτείνει δε μια συμφωνία πέντε διαστάσεων (five-fold helix model) με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων γνώσης, ήτοι κυβερνήσεις-ακαδημαϊκά ιδρύματα-φορείς-ερευνητικά κέντρα-επιχειρήσεις με στόχο η τεχνολογία να βελτιώσει την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής και του προσδόκιμού της.
Αυτός είναι και ο κεντρικός στόχος του βιβλίου του Λακασά, ο οποίος είναι θαυμαστής και οπαδός της τεχνολογικής εξέλιξης, χωρίς αυτό όμως να τον εμποδίζει να είναι ανήσυχος, ενδεχομένως και φοβισμένος, για τις δυνατότητες να κακοφορμίσει η όλη τεχνολογική εξέλιξη. Γι΄ αυτό και εισηγείται επίσης τον «εξανθρωπισμό της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης» έτσι ώστε αυτή να μετατραπεί στην «1η Ανθρωποκεντρική Επανάσταση».
Ο Λακασάς γνωρίζει καλά ότι η τεχνολογία είναι ευχή και κατάρα και ότι σε αυτή οφείλονται εν πολλοίς τόσο οι κοινωνικές ανισότητες, όσο και οι ανισότητες μεταξύ των χωρών, κατάσταση που οδηγεί συνήθως σε ανεξέλεγκτη συγκέντρωση ισχύος και πλούτου. Ο διανοούμενος Δημ. Λακασάς που τάσσεται κατά της μηχανοποιημένης κοινωνίας, φέρνει στο προσκήνιο το μύθο των αδελφών Προμηθέα και Επιμηθέα, όπου ο πρώτος πρώτα σκεπτόταν και μετά έπραττε, ενώ ο δεύτερος πρώτα έπραττε και μετά σκεφτόταν με δραματικές συνέπειες.
“Μα, τι έχετε πάθει” είναι πλέον μια viral ατάκα του πρωταγωνιστή της ταινίας “Don’t look up”, με την οποία εκφράζεται η αγωνία του για την άρνηση (με την ψυχολογική σημασία του όρου) των ανθρώπων να αντιληφθούν την απειλή που επέρχεται και να κάνουν κάτι γι’ αυτό.
Και πιάνω τον εαυτό μου να αγωνιώ με τον ίδιο τρόπο, καθώς διαβάζω ένα πρόσφατο άρθρο της Katja Grace από το Future of Humanity Institute της Οξφόρδης. Μα, τι έχουμε πάθει!
Γράφει ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης
ΗGrace ηγήθηκε μιας ερευνητικής ομάδας που συγκέντρωσε απαντήσεις από 352 ακαδημαϊκούς και ειδικούς στη “μηχανική μάθηση” και κατέληξαν, μεταξύ άλλων, στο συμπέρασμα πως στα επόμενα 10 χρόνια η τεχνητή νοημοσύνη (A.I.) θα τα καταφέρνει καλύτερα από τους ανθρώπους στη μετάφραση γλωσσών (μέχρι το 2024), τη συγγραφή δοκιμίων (έως το 2026), τη συγγραφή των κορυφαίων 40 τραγουδιών (μέχρι το 2028), αλλά και την οδήγηση αυτοκινήτων.
Είναι φανερό πως η τεχνολογία αναπτύσσεται με εκθετική ταχύτητα, μεταμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο εκτελούμε τις καθημερινές μας εργασίες, ιδιαίτερα μάλιστα καθώς η πανδημική κρίση και η κρατική διαχείριση της λειτούργησε ως ένας επιπλέον καταλύτης/επιταχυντής στην κατεύθυνση της ψηφιακής μετάβασης του Καπιταλισμού.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς παρανοειδής ή τεχνοφοβικός για να ανησυχήσει για τις συνέπειες αυτής της μετάβασης. Ήδη ένας μεγάλος αριθμός σοβαρών επιστημόνων εκτιμούν ότι η “αυτοματοποίηση” θα κοστίσει στο 47% των ανθρώπων την εργασία τους, καταδικάζοντας τους σε κάποιο Ελάχιστο Εγγυημένο ξεροκόμματο, που οι κυβερνήσεις θα χορηγούν στους συμμορφωμένους -και μόνο- useless eaters του νέου κοινωνικού συστήματος που επιχειρείται να διαμορφωθεί. Ναι, στα αμέσως επόμενα χρόνια, όλα δείχνουν πως, το 47% των θέσεων εργασίας θα χαθούν και αντικατασταθούν από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Συνέντευξη με τον Θεοφάνη Τάση με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο του «Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.
Του Κ.Β. Κατσουλάρη
Μιλώντας με τον Θεοφάνη Τάση αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε αγεωγράφητα νερά. Τα ζητήματα που πραγματεύεται στα βιβλία του έρχονται τρόπον τινά από το μέλλον, μόνο που το μέλλον αυτό βρίσκεται ήδη προ των πυλών. Οι τίτλοι ορισμένων από τα βιβλία του είναι ενδεικτικοί: «Πολιτικές του Βίου ΙΙ: Η Επιμέλεια Εαυτού στην Εικονιστική Κοινωνία» (Εκδόσεις Αρμός, 2017), «Ψηφιακός Ανθρωπισμός: Εικονιστικό Υποκείμενο και Τεχνητή Νοημοσύνη» (Εκδόσεις Αρμός, 2019), «Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης», το τελευταίο, που υπήρξε και η αφορμή αυτής της κουβέντας. Ο πυρήνας της έρευνάς του έχει να κάνει με τα μεγάλα ηθικά και φιλοσοφικά ζητήματα που προκύπτουν από τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία και γενικότερα στις θετικές επιστήμες, κατά τρόπο που επιτρέπουν στον άνθρωπο να επέμβει στην ίδια του τη φύση, σε βάθος και σε έκταση πρωτόγνωρες μέχρι σήμερα.
Τα ζητήματα που πραγματεύεστε σε αυτό το βιβλίο είναι για τους περισσότερους από εμάς ιδιαίτερα τολμηρά, περισσότερο για ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ήδη ο όρος «ανθρώπινη αναβάθμιση» που έχετε στον τίτλο σας αντανακλά τη γλώσσα των υπολογιστών. Δεν ξεκινάμε ήδη, από την επιλογή των λέξεων, με μια πολύ τολμηρή παραδοχή;
Όχι μόνο τολμηρή, αλλά επίσης ενδεικτική της αντιανθρωπιστικής αντίληψης για τον άνθρωπο που χαρακτηρίζει όσους την προασπίζουν. Στο πλαίσιο της κριτικής που αναπτύσσω ενάντια στον υπερανθρωπισμό και στον τεχνικό μετανθρωπισμό επέλεξα ν’ αποδώσω τον αγγλικό όρο human enhancement ως ανθρώπινη αναβάθμιση ακριβώς για να καταδείξω πως οι προασπιστές της με βάση μια αναγωγιστική θεώρηση της ανθρώπινης φύσης και εμφορούμενοι από μια βλέψη πλήρους ελέγχου της και κυριαρχίας καταλήγουν όχι στην απελευθέρωση του ανθρώπου, όπως ευαγγελίζονται, αλλά στην πραγμοποίησή του. Ο μεν υπερανθρωπισμός, αποβλέποντας στην θέωση του ανθρώπου, ο δε τεχνικός μετανθρωπισμός, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός μεταβιολογικού είδους που θα τον διαδεχθεί.
Ένα από τα προβλήματα σε αυτήν τη συζήτηση αντιλαμβάνομαι ότι εδράζεται στην ίδια τη δυσκολία να οριστεί η ανθρώπινη φύση. Τι πιστεύετε;
Όντως το ζήτημα της ανθρώπινης φύσης βρίσκεται στο επίκεντρο της προβληματικής για την τεχνική αναβάθμιση του ανθρώπου καθώς οι υπερανθρωπιστές υποστηρίζουν ότι το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της είναι η ικανότητα για διαρκή αυθυπέρβαση και αυτοδημιουργία. Σε αυτή την συλλογιστική η ανθρώπινη αναβάθμιση μέσω της τεχνικής κατανοείται ως η βέλτιστη έκφραση της ανθρώπινης φύσης έτσι ώστε να είναι αναπόφευκτη, αποτελώντας συγχρόνως ηθικό καθήκον. Ωστόσο ο υπερανθρωπισμός όχι μόνο δεν ορίζει την ανθρώπινη φύση, εξαντλώντας την στην αυτοβελτίωση, αλλά επίσης την συγχέει με την ανθρωπινότητα. Ως ανθρωπινότητα, εννοώ χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης όπως τον ορθό λόγο, την φαντασία, το συμπάσχειν, την αλληλεγγύη, την βοήθεια προς τρίτους, την ευγένεια, την καλή προαίρεση και την καλοσύνη. Με άλλα λόγια, αυτό που παραγνωρίζουν οι υπερανθρωπιστές είναι ότι η έννοια της ανθρωπινότητας έχει ένα αξιακό περιεχόμενο, το οποίο αποτελεί την προϋπόθεση για την ισότητα όλων των ανθρώπων, τον σεβασμό της αξιοπρέπειας και της διαφορετικότητας, την ανεκτικότητα, όπως ακόμη για την προστασία των ζώων και της φύσης. Υπό αυτό το πρίσμα υποστηρίζω στην «Φιλοσοφία της Ανθρώπινης Αναβάθμισης» ότι η ριζική ανθρώπινη αναβάθμιση θέτει σε κίνδυνο την ανθρωπινότητα και τη συνέχεια της ανθρωπότητας στην παρούσα μορφή τους.
«Η πρώτη ιδιότητα του υποκειμένου είναι να αυταπατάται», θα διακηρύξει τολμηρά ο Bataille. Το υποκείμενο στο οποίο αναφερόταν ο Γάλλος συγγραφέας δεν ήταν βεβαίως οι Αβορίγινες, οι Ζουλού ή οι φυλές του Αμαζονίου, αλλά το δυτικό υποκείμενο, το οποίο, συνειδητά ή ασυνείδητα, εκουσίως ή ακουσίως, είμαστε όλοι μας. Είναι αυτό που έχει κατηχηθεί να σκέπτεται και να αποφασίζει μόνο ρασιοναλιστικά για τα δρώμενα στον κόσμο μας, αφού μελετήσει, ταξινομήσει, αναλύσει, συγκρίνει, διασταυρώσει και ανακρίνει προηγουμένως όλα τα δεδομένα που έχει στη διάθεσή του ή αυτά που θα παραγάγει στη συνέχεια.
Αυτό όμως το κυρίαρχο δυτικό υποκείμενο, σε πείσμα σφοδρών ενστάσεων πολλών επιστημών/όνων και κυρίως της ψυχανάλυσης στον 20ό αιώνα, πασχίζει απεγνωσμένα, εδώ και τρεις τουλάχιστον αιώνες, να πείσει …ότι δεν έχει ασυνείδητο![1] Δηλαδή ότι δεν άγεται και φέρεται από προσωπικές γνώμες, ενστικτώδεις επιθυμίες και φιλοδοξίες, ευγενείς ή μη, συμφέροντα που τα μεταμφιέζει έντεχνα σε ενδιαφέροντα, συχνά πολύ ταπεινά, καθώς και ποικίλα ψυχολογικά συμπλέγματα. Υπακούει μόνο στα επιστημονικά data και σε έρευνες δημοσιευμένες σε έγκυρα διεθνή περιοδικά. Είναι εξάπαντος σοβαρό, υπεύθυνο, εμβριθές, αξιοπρεπές, συνετό, εχέφρον, μυαλωμένο, εντέλει αθώο και αγνό «παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος» ανορθολογικού, σέρνοντας έτσι με αμέριμνο ενθουσιασμό όλον αυτόν τον διαβόητο χορό των συνωνύμων της καλβινιστικής αυτοδικαίωσης.
Κάθισα να αποθησαυρίσω τις διάφορες εντολές, συμβουλές και μοντέλα για το μέλλον που μας ανακοίνωσαν (ή επέβαλαν) στη διάρκεια της πανδημίας είτε οι εκπρόσωποι της παγκοσμιοποιητικής ΕΕ και του αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος, είτε οι “λεσχηάρχες” της παγκοσμιοποιητικής highsociety, όπως ο κύριος Κλάους Σβαμπ που μας μαθαίνει πόσο πολύ χρειαζόμαστε την “Μεγάλη Επανεκκίνηση”, είτε μεγιστάνες του πλούτου, όπως οι Μπιλ Γκέιτς και Τζορτζ Σόρος, που χρηματοδοτούν από μέσα ενημέρωσης και πολιτικά κόμματα, μέχρι τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Κατέληξα λοιπόν σε μια λίστα 10 παρεμβάσεων που σηματοδοτούν την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση (ή αλλιώς “Μεγάλη Επανεκκίνηση”, η αλλιώς “Γενναίο Νέο Κόσμο”) που ξεκίνησε να υλοποιείται για το “καλό μας”: Πρώτη παρέμβαση, η καθιέρωση των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων ή ακόμη και των συνθετικών, μέχρι και συνθετικά μπιφτέκια θα δούμε, δήθεν για να αντιμετωπιστεί η πείνα που θα φέρει η παγκόσμια οικονομική κρίση που προκάλεσε η επιδημία. Στην πράξη όμως για να εξαρτιέται διατροφικά ο πλανήτης από πέντε-έξι μεγάλους πολυεθνικούς γίγαντες που δραστηριοποιούνται στη βιοτεχνολογία.
Το “γνωσιακό κεφάλαιο” της 4ης βιομηχανικής επανάστασης οριστικοποιεί την μηχανική απαλλοτρίωση κοινωνικών γνώσεων και εγκαινιάζει μια ακόμα πιο βίαιη καταστροφή γνώσεων και αισθήσεων.
(Το υποκείμενο) δεν έχει πια τίποτα άλλο να κρατηθεί εκτός απ’ την εξουσία των ενσωματωμέντων στο σύστημα "ειδικών".
Ωδή στον θαυμαστό «Νέο Κόσμο». Οποιαδήποτε σχέση με την πραγματικότητα δεν είναι τυχαία ούτε συμπτωματική.
Η ταινία μέχρι το τελευταίο λεπτό της αξίζει τη θέαση. Έχει ελληνικούς υπότιτλους. Μας θυμίζει ότι ο φόβος παράγει τη μεγαλύτερη δυστοπία. Αλλά αξίζει να ρισκάρει τελικά κανείς να χάσει όσα φοβάται, καθώς δεν είναι όλα τόσο σκοτεινά όσο φαίνονται και τα όρια μεταξύ φυλακής και ελευθερίας μοιάζουν πολύ ρευστά…
Το “Τρενοτεχνείο” στην Κυπαρισσία, ο χώρος πολιτισμού που δημιούργησε με μεράκι ο Νίκος Καλογερόπουλος βανδαλίστηκε από αγνώστους. Το από...