Ο Ρόλος της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821 (29/12/2021)

Μηχανή του Χρόνου - 10 Άγνωστες Ιστορίες από το 1821

"…εψήφισαν να εκποιήσουν την γήν, με σκοπόν να βγάλουν ότι είχαν εξοδεύσει, όσα ήθελαν, και να αποζημειωθούν εις γην και να αφήσουν τον λαόν γυμνόν και από αυτήν την ελπίδα της γης. .."

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ

Δεν έχουν αλλάξει και πολλά από το εθνικό άγος της διχόνοιας, του κοτζαμπασισμού, των υπηρετών των ξένων προστατών μας, ενδεικτικά:

----

Μετά την συντριβή του πασά της Δράμας Μαχμούτ, του επονομαζόμενου Δράμαλη, στα Δερβενάκια και στο Αγιονόρι τον Ιούλιο του 1822, η κυβέρνηση που είχε προκύψει από την Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (Πιάδα), ουσιαστικά ελεγχόταν από τους Πελοποννήσιους προκρίτους και τους νησιώτες καραβοκύρηδες που δεν συμμετείχαν στην ‘Πελοποννησιακή Γερουσία’.

Οι ‘Φιλικοί’ παραμερίστηκαν από την πολιτική εξουσία.

Όμως αυτή η κυβέρνηση των κοτζαμπάσηδων, έχασε την αξιοπιστία της αφού μπροστά στον προελαύνοντα εχθρό, τα μέλη της πανικόβλητα κατέφυγαν στα πλοία αντί να κάνουν κάτι για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Αντίθετα οι ‘Φιλικοί’ οπλαρχηγοί, ο Κολοκοτρώνης, ο Πλαπούτας, ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο Τσόκρης κ.α. μαζί με τον Δημήτριο Υψηλάντη και την ‘Πελοποννησιακή Γερουσία’, επειδή εκείνη την κρίσιμη ώρα είχαν πρωτοστατήσει στην συντριβή του μεγάλου τουρκικού εκστρατευτικού σώματος και στη σωτηρία της επανάστασης, απολάμβαναν της εμπιστοσύνης του απλού λαού και είχαν εξελιχθεί σε δυναμικό πόλο διεκδίκησης της εξουσίας.

Η Β΄ Εθνοσυνέλευση έγινε από τις 29 Μαρτίου μέχρι τις 18 Απριλίου 1823. Εκεί εκτός των ‘Φιλικών’ του Κολοκοτρώνη και του Δ. Υψηλάντη και των ‘Κοτζαμπάσηδων του Μοριά’ εμφανίστηκε και μια τρίτη παράταξη, αυτή των ‘Υδραίων καραβοκύρηδων’ που συνεργάζονταν με τους Ρουμελιώτες. ‘Κοτζαμπάσηδες’ και ‘Υδραίοι’ είχαν την απόλυτη πλειοψηφία στην εθνοσυνέλευση με δύναμη 150 πληρεξουσίων. Πρόεδρος της συνέλευσης εκλέχθηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, αντιπρόεδρος ο Θεοδώρητος Βρεσθένης και αρχιγραμματέας ο Θεόδωρος Νέγρης.

Κατά τη συνέλευση αποφασίστηκε να καταργηθούν οι τοπικοί οργανισμοί, ώστε να υπάρχει ένα μόνο κέντρο εξουσίας και συντονισμού. Αυτό ήταν το ‘Εκτελεστικό’ που ήταν πενταμελές και κατά τους τύπους υπάγονταν στο άλλο σώμα, το Βουλευτικό, τις αποφάσεις του οποίου όφειλε να εκτελεί.

Πρόεδρος του Εκτελεστικού ήταν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης Αρχιγραμματέας του Εκτελεστικού ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Για την εξεύρεση πόρων η Β΄ Εθνοσυνέλευση περιέλαβε στο άρθρο λε΄ του ‘Νόμου της Επιδαύρου’ ειδική διάταξη, η οποία όριζε ότι: 

"...το Βουλευτικόν αποφασίζει περί δανείων με την εγγύησιν του έθνους λαμβανομένων".

 Μια απόφαση της συνέλευσης, που έπαιξε ρόλο στο διχασμό, ήταν η κατάργηση της αρχιστρατηγίας και ο ταυτόχρονος διορισμός πενήντα στρατηγών, κάτι που ουσιαστικά αποδυνάμωνε τη θέση του Κολοκοτρώνη και έδινε ερείσματα στους ‘Κυβερνητικούς’ που σκόπευαν να διασπάσουν το μέτωπο των οπλαρχηγών. 

Ταυτόχρονα έγινε προσπάθεια για τον καταρτισμό του προϋπολογισμού του νέου Κράτους και λόγω των διασυνδέσεων του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου με Άγγλους τραπεζίτες, ξεκίνησαν οι διαδικασίες αναζήτησης δανείου για τις ανάγκες της συνέχισης του Αγώνα από την αγορά του Λονδίνου, με υποθήκη τα ‘εθνικά κτήματα'.

Κατά τη διάρκεια ακόμα των εργασιών της εθνοσυνέλευσης ξεκίνησαν οι έριδες και οι φονικοί εμφύλιοι διαπληκτισμοί.

Ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι στη συνέλευση οι κυβερνητικοί:

«…εψήφισαν να εκποιήσουν την γήν, με σκοπόν να βγάλουν ότι είχαν εξοδεύσει, όσα ήθελαν, και να αποζημειωθούν εις γην και να αφήσουν τον λαόν γυμνόν και από αυτήν την ελπίδα της γης. Τότε ο λαός εγύρισε με την γνώμην την εδική μου…»

ΠΗΓΗ:ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ο δρόμος προς την Ανεξαρτησία μετά το Ναβαρίνο

 

Πιζάνιας Πέτρος

24/03/2022

Views: 1,005acebook

Ανταλλαγή

Η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία και η Γαλλία είχαν υπογράψει ένα Πρωτόκολλο τον Ιούλιο του 1827, επιδιώκοντας να επιλύσουν το ελληνικό ζήτημα. Αυτό, προέβλεπε μεταξύ άλλων, κατάπαυση του πολέμου μεταξύ των Ελλήνων και των Τουρκοαιγυπτίων. Η αρμοδιότητα για την εφαρμογή του είχε ανατεθεί στον στόλο των τριών ευρωπαϊκών κρατών.

Τέσσερις ημέρες μετά την Ναυμαχία του Ναβαρίνου, οι τρεις Ευρωπαίοι ναύαρχοι έστειλαν στην ελληνική ηγεσία, εν προκειμένω στο Βουλευτικό Σώμα, μια ιδιαιτέρως απειλητική επιστολή, απαιτώντας την άρση του ναυτικού αποκλεισμού, τον οποίο είχαν επιβάλλει οι Έλληνες από το 1822 σε λιμάνια του Αιγαίου έως την Κρήτη, αιχμαλωτίζοντας πλοία οιασδήποτε εθνικότητας βοηθούσαν τους Οθωμανούς.

Η ελληνική πολιτική ηγεσία δεν απέρριψε ρητά την απαίτηση των τριών ναυάρχων, αλλά δεν έπαψε να πολεμάει, ούτε να ασκεί τον ναυτικό αποκλεισμό. Δύο μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, ο Μέτερνιχ σε επιστολή του διαπίστωνε ότι οι Έλληνες πολεμούσαν και μάλιστα είχαν συλλάβει τέσσερα αυστριακά εμπορικά πλοία, των οποίων οι πλοίαρχοι και τα πληρώματα δικάζονταν στο ελληνικό ναυτικό δικαστήριο στην Αίγινα.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Πρωτοκόλλου για ένα ελληνικό προτεκτοράτο υποτελές στον Σουλτάνο, το ζήτημα της ελληνικής ανεξαρτησίας φαινόταν να έχει χαθεί και το ζήτημα της έκτασης της ελληνικής εθνικής επικράτειας δεν είχε καθοριστεί, επειδή είχε και αυτό καταστεί πρόβλημα μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Η Μεγάλη Βρετανία απαιτούσε πολύ περιορισμένη επικράτεια στα όρια της Πελοποννήσου και των Κυκλάδων, προκειμένου να προστατέψει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ οι άλλες δύο δυνάμεις ευρύτερη επικράτεια, χωρίς, ωστόσο, να την καθορίζουν επακριβώς.

Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος ως ευκαιρία

Σε αντίθεση με τις κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Αυστρίας, όλες οι ελληνικές ηγεσίες ήταν ευθέως και δημόσια θετικές στην ευρύτερη δυνατή επέκταση των ελληνικών συνόρων. Ανέμεναν την κατάλληλη ευκαιρία, η οποία σύμφωνα με τις αναλύσεις τους ευλόγως θα προερχόταν από έναν ακόμη ρωσοτουρκικό πόλεμο, όπως είχε συμβεί κατ’ επανάληψη στο παρελθόν. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ίσως για τους ίδιους λόγους για τους οποίους παρέκαμπτε την ελληνική ανεξαρτησία, επιδίωκε από νωρίς εκτεταμένη ελληνική επικράτεια.

Από το Φθινόπωρο του 1828 έγραψε αλλεπάλληλες επιστολές στον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν, επικεφαλής του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο, να βοηθήσει με το στράτευμα του στην απελευθέρωση της Αττικής, αλλά το γαλλικό ανακτοβούλιο αρνήθηκε να δώσει την εντολή στον στρατηγό, λόγω της αντίδρασης του βρετανικού. Οι Έλληνες στηρίχτηκαν για μια ακόμη φορά στις δικές τους δυνάμεις και παρά τις έντονες αντιδράσεις των αντιπροσώπων των τριών ευρωπαϊκών δυνάμεων, δεν έπαψαν να πολεμάνε.

Με το ξέσπασμα του ρωσοτουρκικού πολέμου την Άνοιξη του 1828 οι Έλληνες άλλαξαν αμέσως τις προτεραιότητές τους. Η ανεξαρτησία μετατέθηκε μια ακόμη φορά για αργότερα, επειδή ο πόλεμος αυτός έδινε την ευκαιρία να απελευθερώσουν περιοχές, ιδίως τη Στερεά, την Κρήτη, τη Χίο και άλλες. Ούτως ή άλλως δεν είχαν χαλαρώσει τις πολεμικές συγκρούσεις μετά τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου.

Ελληνική Επανάσταση: Τα τετελεσμένα που οδήγησαν στην ανεξαρτησία

 

Η Ρωσία, κατά τον πόλεμο του 1828-29 και λίγο μετά την Ελληνική Επανάσταση, είχε ανοίξει δύο μέτωπα, με τον Σουλτάνο και παλαιότερα με τον Σάχη του Ιράν, κάτι που οι Βρετανοί αντιμετώπιζαν ως διπλή απειλή για τα συμφέροντά τους στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Ινδία. Αλλά η Ρωσία δεν μπορούσε να διαλύσει πλήρως την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όχι τόσο στρατιωτικά, αλλά κυρίως στην περίπτωση που πραγματοποιούσε αυτό τον στόχο, θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιμετωπίσει την αντίδραση της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας από κοινού. Οπότε έπρεπε να περιοριστεί σε μια καθαρή νίκη σε βάρος των Οθωμανών.

Το βρετανικό ανακτοβούλιο υπό τον Ουέλινγκτον, ξεπερασμένο από τα πράγματα, επιδίωκε να διασώσει με κάθε τρόπο την εδαφική ακεραιότητα και την σχετική, τουλάχιστον, πολιτική αυτοτέλεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ώστε να μην μετατραπεί σε άτυπο προτεκτοράτο της Ρωσίας. Και αυτό, σε ό,τι αφορούσε τα ελληνικά ζητήματα, οδηγούσε τον Βρετανό πρωθυπουργό να προτρέπει προφορικά τον Σουλτάνο να δεχτεί μόνο ένα προτεκτοράτο περιορισμένο στην Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες, χωρίς να υποστηρίζει αυτή τη θέση δημόσια.

Ωστόσο, επρόκειτο για απολύτως ανέφικτη θέση. Πρωτίστως επειδή οι Έλληνες είχαν δημιουργήσει και εξακολουθούσαν να χτίζουν με τα όπλα τους εδαφικά τετελεσμένα, ενώ επιπλέον η βρετανική λύση προσέκρουε σε έντονες εσωτερικές αντιδράσεις. Οι Έλληνες, όχι μόνο είχαν συνεχίσει να πολεμάνε, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις της βρετανικής κυβέρνησης, επιπλέον, όλα μαζί τα κόμματα της Γερουσίας ομόφωνα, εξέφραζαν έντονη δυσαρέσκεια και δήλωναν ότι η συνέχιση του πολέμου για την επέκταση της εθνικής επικράτειάς τους θα ήταν αναπόφευκτη, αν περνούσαν οι βρετανικές θέσεις.

Ο φόβος του Μέτερνιχ

Η απειλή είχε διαβιβαστεί από τους Έλληνες στο βρετανικό ανακτοβούλιο και στην Βουλή των Λόρδων από τον πρίγκιπα Χριστιανό Λεοπόλδο Φρειδερίκο υποψήφιο για τον ελληνικό θρόνο. Το ίδιο παρουσίαζε, αλλά ως αναπόφευκτη συνέπεια και ο Ιωάννης Καποδίστριας σε ένα υπόμνημά του προς τα τρία ευρωπαϊκά ανακτοβούλια. Τι μπορούσε, άραγε, να σημαίνει η απειλή των Ελλήνων για συνέχιση του πολέμου; Νέες αρνήσεις των Ελλήνων, νέες καταστροφές, ατελείωτοι πόλεμοι που θα οδηγήσουν σε διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κίνδυνο ευρωπαϊκού πολέμου, όπως φοβόταν ο Μέτερνιχ από τον Ιανουάριο του 1828.

Η συνέχεια...Ελληνική Επανάσταση: Τα τετελεσμένα που οδήγησαν στην ανεξαρτησία

1821-2021: Αναμέτρηση με την μεγαλοσύνη

Ο Βασίλης Καραποστόλης, στα πλαίσια μιας αποκλειστικής του συνομιλίας με το Αντίφωνο, αναφορικά προς την 200στή επέτειο της Εθνικής Επανάστασης, απαντά κατ’ αρχήν στο ερώτημα ποιά είναι η σχέση μας σήμερα με την επανάσταση του ΄21 και ποιές πτυχές των αγωνιστών μας εμπνέουν σήμερα.

Ο Στάθης Καλύβας αποκαλύπτει: Αγγλική… ήταν η Ελληνική Επανάσταση!

Καραμπελιάς Γιώργος

12/01/2022

Views: 7,580

FacebookTwitterLinkedInEmailPrintViberΑνταλλαγή

Ο Στάθης Καλύβας, σε ντοκιμαντέρ για τα 200 χρόνια Ελληνισμού που προβάλλεται μετά βαΐων και κλάδων στον Σκάι, προχωράει σε ένα ατόπημα που κανένας δεν είχε αποτολμήσει. Στο πρώτο επεισόδιο της μυθοπλασίας του, που μεταδόθηκε την Πέμπτη 6 Ιανουαρίου, υποστήριξε ανενδοίαστα πως το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε από τους Εγγλέζους! Σε ένα ντοκιμαντέρ μιας ώρας για την Επανάσταση, δεν θα ακουστούν οι λέξεις Τριπολιτσά, Δερβενάκια, Κανάρης, σφαγή της Χίου, Σουλιώτες, ούτε καν Λόρδος Βύρωνας, ενώ τη μόνη μάχη την οποία αναφέρει και σχολιάζει εκτενώς είναι η ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Ήδη, ο τίτλος του επεισοδίου αποτελεί νεολογισμό. Επειδή εσχάτως έχει δεχθεί διασταυρούμενα πυρά η θεωρία πως η Επανάσταση δεν αποτέλεσε την απελευθέρωση, αλλά τη γένεση του ελληνικού έθνους, ο Καλύβας θα χρησιμοποιήσει ένα τέχνασμα για να πει το ίδιο πράγμα. Ο τίτλος του πρώτου επεισοδίου είναι “Μια χώρα γεννιέται”, δηλαδή το ίδιο ακριβώς επί της ουσίας. Οι Έλληνες, όπως θα τονίσει στο τέλος του ντοκιμαντέρ, «γεννήθηκαν το 1821». Πού καιρός για Παλαιολόγους, παιδομάζωμα, Oρλωφικά, Ρήγα Βελεστινλή!

Το ντοκιμαντέρ, για να είναι συνεπές με την ιδεολογία του, δεν αρχίζει βεβαίως με το 1821, με τον “μύθο” της Αγίας Λαύρας ή την κατάληψη της Τριπολιτσάς, αλλά με το… 1826 και μάλιστα υπό τον τίτλο “Η ήττα της εξέγερσης” (5΄01΄΄). Συστηματικά άλλωστε επιμένει να αποκαλεί το 1821, όχι Επανάσταση, αλλά «πόλεμο της ανεξαρτησίας». Η “εξέγερση” ηττήθηκε και οι προστάτιδες δυνάμεις –κυρίως οι Άγγλοι–, συμμετέχοντας και αυτές, μας προσέφεραν την Ανεξαρτησία.

Η αμέσως επόμενη εικόνα δεν είναι, όπως θα μπορούσαμε να φανταστούμε, το Μεσολόγγι, το οποίο ανέσκαψε ο Ιμπραήμ το 1826. Όχι, ο Καλύβας, με λάγνα ανατολίτικη μουσική υπόκρουση, μας παρουσιάζει το… οθωμανικό Ιμαρέτ της Καβάλας και το άγαλμα του ξιφήρους Μωχάμετ Άλυ, του καβαλιώτη πατέρα του Ιμπραήμ, που «παραλίγο να θέσει τέρμα στην εξέγερση των Ελλήνων» (5΄40΄΄). Και η κα Μαρία Ευθυμίου, ειδική πλέον για τον Κολοκοτρώνη και τον Ιμπραήμ, μας πληροφορεί ότι ο Ιμπραήμ νικούσε παντού, «η μία νίκη διαδεχόταν την άλλη και ήταν ζήτημα χρόνου, έτσι έμοιαζε, να πέσουν οι τελευταίες περιοχές», το Ναύπλιο, η Ερμιόνη και τα νησιά (7΄45).

Τι αποσιωπούν Καλύβας και Ευθυμίου

Η συνέχεια... Ο Στάθης Καλύβας αποκαλύπτει: Αγγλική… ήταν η Ελληνική Επανάσταση!: Στο νέο ντοκιμαντέρ του Σκάι "Καταστροφές και θρίαμβοι" ο Στάθης Καλύβας υποστήριξε ότι το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε αποκλειστικά από τους Άγγλους!

Τι (δεν) λέει για το ’21 το ντοκιμαντέρ του Στ. Καλύβα

Εννιά παρατηρήσεις πάνω στο νέο ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ: “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, ακολουθώντας τον ειρμό του πρώτου επεισοδίου.

Γράφει ο Ηλίας Ταΰγετος Μελετόπουλος από την ιστοσελίδα atheniantimes.gr

Παρατήρηση Πρώτη

Ο Ιμπραήμ ποτέ δεν κατέστειλε την επανάσταση. Απέτυχε να καταλάβει το Ναύπλιο και την Μάνη (ηττήθηκε επανειλημμένα), απέτυχε να κάνει τους Έλληνες να προσκυνήσουν και παγιδεύτηκε σε στρατηγικό αδιέξοδο στην, δυσανάλογα μικρή για τον όγκο του στρατεύματός του, Πελοπόννησο.

Σημείωση: Πουθενά δεν αναφέρεται ότι ο Μοχάμεντ Άλυ και ο γιος του Ιμπραήμ Πασά ήταν ηγεμόνες του πανίσχυρου ημιαυτόνομου κράτους της Αιγύπτου. Οι Οθωμανικές δυνάμεις είχαν συντριβεί πλήρως σε ξηρά και θάλασσα και ο Σουλτάνος ΑΝΑΓΚΑΣΤΗΚΕ να ζητήσει την βοήθεια τρίτου κράτους για να καταστείλει την Ελληνική Επανάσταση.

Παρατήρηση Δεύτερη

Προ της Εθνεγερσίας, σε όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, καταγράφονται τουλάχιστον 30 όμοιες, πανελλαδικής εμβέλειας επαναστάσεις με αμιγώς εθνικά χαρακτηριστικά. Η συντριπτική πλειοψηφία των επαναστατών ήταν αναλφάβητοι και χωρίς γνώση των τεκταινομένων στο εξωτερικό. Ο Κολοκοτρώνης εκφράζει στα απομνημονεύματα του την ανησυχία “μη μας περάσουν για Καρμπονάρους”.

Πώς τότε το ’21 οφείλεται σε αόριστες φιλελεύθερες ιδέες του Διαφωτισμού;

Παρατήρηση Τρίτη

Το κρυφό σχολειό ήταν αποδεδειγμένα θεσμός των τοπικών κοινοτήτων να εξασφαλίζουν την παιδεία σε περιόδους διωγμών από τις οθωμανικές αρχές. Η παιδεία βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια της εκκλησίας. Ο ίδιος ο Ευγένιος Βούλγαρης ήταν ιερωμένος!

Παρατήρηση Τέταρτη

Το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας περιελάμβανε χτύπημα σε τρία σημεία, ταυτόχρονα: Βλαχία, Κωνσταντινούπολη, Πελοπόννησος. Απέτυχε στα δύο πρώτα, πέτυχε στο τρίτο.

Παρατήρηση Πέμπτη

Γρηγόριος Ε΄ – Η εκτέλεσή του και η εξέλιξη της Επανάστασης

Του Γιώργου Κεκαυμένου. Προδημοσίευση από το βιβλίο του Ο Γρηγόριος Ε΄ και η Επανάσταση του 1821

Άρδην τ. 114

Η εκτέλεση του Γρηγορίου του Ε΄, στις 10 Απριλίου 1821, ανήμερα το Πάσχα, κατατάραξε όλον τον χριστιανικό κόσμο. Όμως κυρίως τάραξε και εξαγρίωσε τους Έλληνες, που μόλις είχαν ξεκινήσει την μεγάλη απελευθερωτική τους Επανάσταση. Ο G.G. Gervinus αποφαίνεται πως η αποτρόπαια εκτέλεση του Γρηγορίου ήταν εκείνη που άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση των Ελλήνων, αφού γέμισε τις ψυχές του από λύσσα για εκδίκηση, καθιστώντας έτσι αδύνατο οποιονδήποτε συμβιβασμό ανάμεσα στους επαναστατημένους Έλληνες και στους Τούρκους.

Αυτή η φρικτή πράξη άνοιξε για την απελευθέρωση της Ελλάδας ένα πρώτο μεγάλο ρήγμα. […] Σε όλες τις επαρχίες έδωσε το σύνθημα για την πιο τρομερή εκδίκηση. Στιγμάτισε τον Σουλτάνο στα μάτια όλων των Ελλήνων με το στίγμα του «σφαγέα». Έδωσε στον αγώνα τον χαρακτήρα ενός καταστροφικού θρησκευτικού πολέμου. Εξαφάνισε και την τελευταία σκέψη μιας πιθανότητας συμφιλίωσης, συμβιβασμού και υποταγής. Διήγειρε τον οίκτο όλου του χριστιανικού κόσμου υπέρ του δυστυχισμένου έθνους των Ελλήνων. Υπήρξε η κρίσιμη αφορμή για την ρήξη μεταξύ Ρωσίας και Πύλης¹.

Η άποψη πως η εκτέλεση του Γρηγορίου αποτέλεσε τον κυριότερο παράγοντα για την απελευθέρωση των Ελλήνων, διότι απέκλεισε οριστικά και αμετάκλητα την οποιαδήποτε πιθανότητα συμβιβασμού των επαναστατημένων Ελλήνων με τους Τούρκους, δεν υπήρξε μια προσωπική θέση και εκτίμηση του Gervinus. Διατυπώθηκε από τις πρώτες μέρες της γνωστοποίησής της σε άρθρα του ξένου τύπου, σε αναφορές ξένων υπηκόων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία και σε βιβλία που δημοσιεύτηκαν ήδη από τον 1821. Και έγινε αποδεκτή από τους κορυφαίους δυτικούς ιστορικούς της Ελληνικής Επανάστασης.

Έρως Ελευθερίας: Από την Άλωση στο '21: Εκκλησία και Γένος

 

Οι Δημήτριος Βερδελής και Γιώργος Τσουμάνης συζητούν για το ρόλο της Εκκλησίας από την εποχή της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως το 1453 μέχρι και την ίδρυση του Ελληνικού κράτους για τις σχέσεις της Εκκλησίας με το υπόδουλο Γένος. Μαζί τους οι: - π. Γεώργιος Σταματάς: Ιερέας, θεολόγος, αρχιερατικός επίτροπος ν. Σκιάθου - Ιωάννης Παναγιωτόπουλος: Αναπληρωτής καθηγητής Γενικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ - Ανάστος Δημητρόπουλος: Δικηγόρος, πρόεδρος εταιρίας Ελλήνων Ευεργετών

Τριήμερο Άρδην στην Πάτρα | Μέρα 1η (βίντεο)

Η 1η μέρα (Παρασκευή 24/09/2021) από το τριήμερο που διοργανώνει το Κίνημα Άρδην στην Πάτρα.

Εμφανίζονται με την σειρά:

Γιώργος Καραμπελιάς, επικεφαλής Κινήματος Άρδην

Άγγελος Συρίγος, καθηγητής στο Πάντειο Παν/μιο, υφυπουργός Παιδείας: «200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Μια διαρκής προσπάθεια για την εθνική ολοκλήρωση»

Βασίλης Κωνσταντινόπουλος, ομότ. καθηγητής Φιλολογίας στο Παν/μιο Πελοποννήσου, πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός: «Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις στην Ελληνική Επανάσταση και οι μετέπειτα επιδράσεις τους»

Μελέτης Μελετόπουλος, Δρ. Κοινωνιολογίας και Φιλοσοφίας, λυκειάρχης Ιονίου Σχολής: «Η παρερμηνεία της Επανάστασης»

Χρήστος Μούλιας, Δικηγόρος, Ιστορικός:

«Η επανάσταση στην Αχαΐα και η σημασία της για τον απελευθερωτικό αγώνα»

Συντονίζει ο δημοσιογράφος Νίκος Σουγλέρης

Γιατί διχάζονται οι Έλληνες; – Η άλλη όψη

Ασημακόπουλος Βασίλης

Η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821, είναι εκ των πραγμάτων ένα σημείο, μία ρωγμή του χρόνου, μια δομή ευκαιρίας για έναν συλλογικό αναστοχασμό, τόσο του καθεαυτού ιδρυτικού γεγονότος του σύγχρονου ελληνικού κράτους, όσο και της πορείας των 200 χρόνων. Καθώς και μιας άλλης όψης: γιατί διχάζονται οι Έλληνες.

Τόσο σε επίπεδο πολιτικής κοινωνίας (κράτος, κόμματα, αυτοδιοίκηση), όσο και κοινωνίας πολιτών (επιχειρηματικοί φορείς, συλλογικά εκδοτικά εγχειρήματα, επιστημονικές μονογραφίες, αφιερώματα στον τύπο, διαδικτυακές συζητήσεις κ.α.), διατυπώνεται ένας πλούσιος διάλογος, συνθετικός και αντιπαραθετικός, εκδήλωση της αναστοχαστικής αυτής διαθεσιμότητας της ελληνικής κοινωνίας.

Η συζήτηση βέβαια για το παρελθόν, φέρει τη σφραγίδα του εκάστοτε παρόντος στο οποίο πραγματοποιείται και αφορά το μέλλον, την εθνική-κοινωνική προοπτική ενός λαού. Μεταξύ των αφιερωμάτων, η δημόσια τηλεόραση, η ΕΡΤ, προχώρησε σε μια σειρά 12 επεισοδίων με τίτλο “Γιατί 21; 12 ερωτήματα”. Την επιμέλεια της σειράς έχουν οι δημοσιογράφοι Μαριλένα Κατσίμη και Πιέρρος Τζανετάκος.

Το 2ο επεισόδιο, που προβλήθηκε από την ΕΡΤ-2 στις 4-4-2021, με τίτλο “Γιατί διχάζονται οι Έλληνες;”, επιχειρούσε να διευρευνήσει το ζήτημα του διχασμού, των εμφύλιων διαιρέσεων ή παθών, στην πορεία των 200 χρόνων, από την Επανάσταση μέχρι το Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο, όπως κωδικοποιείται από την ίδια την εκπομπή και με αφετηριακό ερώτημα αν ο διχασμός είναι χαρακτηριστικό του ελληνικού λαού ή ένα σύνηθες πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο των επιμέρους ομάδων που συναποτελούν ένα έθνος (Γιατί 21; 12 Ερωτήματα επεισόδιο 2 | Γιατί διχάζονται οι Έλληνες; ΕΡΤflix (ertflix.gr).

Το ΚΚΕ και η επανάσταση του 1821

Του Δημήτρη Μπελαντή* Η Διακήρυξη που δημοσίευσε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 αποτελεί ένα πολιτικά και ιδεολογικά ενδιαφέρον κείμενο .Τόσο για αυτά που λέει (ορισμένα από τα οποία είναι ιστορικώς αληθή και βάσιμα) όσο και για αυτά που υποβαθμίζει ή παρασιωπά.

Του Δημήτρη Μπελαντή*

 Η Διακήρυξη που δημοσίευσε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 αποτελεί ένα πολιτικά και ιδεολογικά ενδιαφέρον κείμενο. Τόσο για αυτά που λέει (ορισμένα από τα οποία είναι ιστορικώς αληθή και βάσιμα)  όσο και για αυτά που υποβαθμίζει ή παρασιωπά.   

Κατά τον χρόνο της δημοσίευσής της Διακήρυξης , προσπαθήσαμε να ασκήσουμε κριτική σε ορισμένες πολιτικές και ιδεολογικές όψεις της και διαστάσεις της.  H βασική θέση  αυτής της παρέμβασής μας ήταν η επισήμανση ότι η Διακήρυξη α) υποβάθμιζε τον ρόλο των λαϊκών τάξεων  κατά την Επανάσταση του 1821 και τον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο που ακολούθησε και β) έδινε μια πολύ στατική και μηχανιστική διάσταση στον υπαρκτό και έως ένα βαθμό και κυρίαρχο ρόλο της αστικής τάξης  στην επαναστατική διαδικασία. 

 Ένα από τα επόμενα επεισόδια της συζήτησης αυτής υπήρξε η κριτική στην Διακήρυξη  εκ μέρους της δημοσιογράφου Λαμπρινής Θωμά στο  The Pressproject, που δημοσιεύθηκε στις  3 Απριλίου 2021. 

  Στο κείμενο της Λαμπρινής Θωμά, απάντησε το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ , ασκώντας οξεία κριτική, η οποία δημοσιεύθηκε στις 7 Απριλίου 2021.

Σχετικά  με αυτήν την παράθεση και αντιπαράθεση απόψεων, θα θέλαμε κατ’ αρχάς να επισημάνουμε ότι πέρα από χαρακτηρισμούς  ή οξείες φράσεις (πχ η κριτική του Τμήματος Ιστορίας στην Λαμπρινή Θωμά ότι παραποιεί τις σύγχρονες θέσεις του ΚΚΕ για το ζήτημα) η αντιπαράθεση θίγει ορισμένα πολύ σοβαρά ιστορικά ζητήματα,  τα οποία δεν έχουν μόνο ακαδημαϊκό χαρακτήρα συγγραφής της Ιστορίας του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού αλλά άμεσες  και επίκαιρες πολιτικές και ιδεολογικές συνέπειες για το παρόν και το μέλλον  (πράγμα που, κατά την γνώμη μας, πολύ ορθά παρατηρούν και η Λαμπρινή Θωμά από την πλευρά της αλλά και το Τμήμα Ιστορίας του ΚΚΕ από την δική του).

Ανοιχτή επιστολή του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ στο The Press Project

Με αφορμή πρόσφατο κείμενο της Λαμπρινής Θωμά υπό τον τίτλο «Υπενθυμίζοντας στο ΚΚΕ τι υπήρξε ΚΚΕ» ο Κώστας Σκολαρίκος υπογράφει μια απάντηση εκ μέρους του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Η επέτειος των 200 ετών από την ελληνική επανάσταση αποτελεί για εμάς μια ευκαιρία να ανοίξει ένας δημόσιος διάλογος στον οποίο κατατίθενται απόψεις που συνδυάζουν την έρευνα με τις σύγχρονες πολιτικές μας αναζητήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο καλωσορίζουμε την απάντηση που λάβαμε και τη δημοσιεύουμε ελπίζοντας να συμβάλλει στη διαλεύκανση των πολιτικών ερωτημάτων που μας αποσχολούν μέχρι και σήμερα.

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο της Λαμπρινής Θωμά* που υπήρξε η αφορμή της απάντησης που ακολουθεί:

 

Πρόσφατα, η κυρία Λαμπρινή Θωμά (3/4/2021) δημοσιοποίησε ένα κείμενο στην ιστοσελίδα σας (thepressproject.gr) με τίτλο Υπενθυμίζοντας στο ΚΚΕ τί υπήρξε ΚΚΕ.

Το κύριο επιχείρημα του κειμένου δίνεται από το παρακάτω απόσπασμα:

«Η λαϊκή συμμετοχή, το «Εμείς» του Μακρυγιάννη, απουσιάζει πλήρως από τη σημερινή ανάλυση του ΚΚΕ. Ο λαός έρχεται δεύτερος, ή απουσιάζει τελείως. Οι αγροτικοί πληθυσμοί, οι ναύτες (οι πρόγονοι της εποποιίας της ΟΕΝΟ), της γης οι κολασμένοι, που έχυσαν αίμα, που οι χήρες τους περίμεναν τον Καποδίστρια για να του δώσουν τα παιδιά τους, τα νήπια χωρίς πατέρα, υποδεχόμενές τον ως πατέρα του γένους, οι ήρωες μας, από το Νικηταρά ως τον Καραϊσκάκη, όλοι αυτοί που μόνο αστική τάξη δεν τους λες…»

            Πρόκειται για τοποθέτηση που παραποιεί εμφανώς τις θέσεις του Κόμματος μας. για Για να το καταλάβει κανείς αρκεί να ανατρέξει κανείς στο πρόσφατο συλλογικό τόμο 1821. Η Επανάσταση και οι απαρχές του ελληνικού αστικού κράτους, που εκδόθηκε με επιμέλεια του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Εκεί σημειώνεται ότι σε αντίθεση με ορισμένες αστικές μερίδες που ταλαντεύονταν απέναντι στην Επανάσταση:

Υπενθυμίζοντας στο KKE τι υπήρξε το ΚΚΕ

Υπενθυμίζοντας στο KKE τι υπήρξε το ΚΚΕ

Η λαϊκή συμμετοχή, το «Εμείς» του Μακρυγιάννη, απουσιάζει πλήρως από τη σημερινή ανάλυση του ΚΚΕ. Ο λαός έρχεται δεύτερος, ή απουσιάζει τελείως. Οι αγροτικοί πληθυσμοί, οι ναύτες (οι πρόγονοι της εποποιίας της ΟΕΝΟ), της γης οι κολασμένοι, που έχυσαν αίμα, που οι χήρες τους περίμεναν τον Καποδίστρια για να του δώσουν τα παιδιά τους, τα νήπια χωρίς πατέρα, υποδεχόμενές τον ως πατέρα του γένους, οι ήρωες μας, από το Νικηταρά ως τον Καραϊσκάκη, όλοι αυτοί που μόνο αστική τάξη δεν τους λες...

«Η Επανάσταση του 1821 υπήρξε αποτέλεσμα της ανάπτυξης των νέων καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής στα εδάφη της φεουδαρχικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» ΚΚΕ, Διακήρυξη για τα 200 χρόνια της Επανάστασης, Μάρτιος 2021.

«Το μεγάλο ’21 ο Ελληνικός λαός δεν το γιορτάζει μόνο. Το ζει. Υπάρχουν εποχές που για έναν λαό απαντά η Ιστορία του. Και υπάρχουν άλλες που για την ιστορία τους απαντούν οι ίδιοι οι λαοί. Η απάντηση είναι μόνον αγώνας. Η 25η Μαρτίου δεν είναι σήμερα παρελθόν και ανάμνηση. Είναι πραγματικότητα. Δεν είναι μόνο μια μεγάλη μέρα. Είναι η καθημερινή ζωή του ελληνικού λαού. Στην 25η Μαρτίου ο ελληνικός λαός έδωσε και άλλα ονόματα: την ονομάζει και Οκτώβριο του ’40 και εθνική αντίσταση. Δεκέμβρη του ’44 και αντίσταση κατά της βρετανικής κατοχής.. Σε αυτή εδώ “τη χώρα που λέγεται Ελλάδα” οι σκλάβοι ξεσηκώθηκαν εναντίον μιας πανίσχυρης αυτοκρατορίας για να γίνουν – κι έγιναν – ελεύθεροι. Κι οι ελεύθεροι δε θα γίνουν ποτέ σκλάβοι. Από καμμιά αυτοκρατορία και καμμία δύναμη στον κόσμο. Καμμία δύναμη δεν είναι ισχυρότερη από την απόφαση των λαών να ζήσουν λεύτεροι.» Ριζοσπάστης, 24η Μαρτίου 1947

Διακήρυξη της Κ.Ε. του ΚΚΕ για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821

Δημοσιεύουμε τη διακήρυξη της Κ.Ε. του ΚΚΕ για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.  Σε πρόσφατη ανάρτηση είχαμε εκφράσει την άποψή μας για τις αναγνώσεις στην ιστορία.  

Γιώργος Τασιόπουλος: Το 1821 και οι αναγνώσεις της Ιστορίας

Γιώργος Τασιόπουλος: Το 1821 και οι αναγνώσεις της Ιστορίας

Το ΚΚΕ επιβεβαιώνει την ανάλυσή μας.  Η επανάσταση δεν μπορεί να ιδωθεί με τη ματιά του Γιάννη Ζεύγου, ως εθνολαϊκή αλλά ως αστική με κυρίαρχο το ρόλο των μεγάλων δυνάμεων, "το χρήμα κινεί την ιστορία".

Αγνοούνται η συσσωρευμένη αγανάλτηση, οι διαρκείς επαναστάσεις των Ελλήνων μετά το 1453.  

Ανιστορικά προσεγγίζεται η Οθωμανική Αυτοκρατορία ως φεουδαλική κοινωνία! Φεουδαρχία χωρίς φεουδάρχες!  Είναι γνωστό ότι η περιουσία της αυτοκρατορίας ανήκε στο Σουλτάνο που επιμέριζε τα τιμάρια στους τοπικούς εκπροσώπους σύμφωνα με το ασιατικό σύστημα.

Αγνοείται η θρησκευτική καταπίεση των ραγιάδων, η ιστορική συνέχεια και το όνειρο της επιστροφής στη βασιλεύουσα.  Δεν αναφέρεται ούτε ένα πρόσωπο ήρωα!!!

Το νέο ΚΚΕ αγνοεί και το ΄21 όπως και το ΕΑΜ γιατί ήταν εθνικοαπελευθερωτικό.  Δεν έχει θέσει ο Κολοκοτρώνης, όπως και ο Βελουχίωτης. Θα δημοσιεύσουμε το κείμενο της Κ.Ε. του ΚΚΕ όπως και κριτικά κείμενα τις επόμενες ημέρες. 

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

«Οταν η διοίκησις βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού και δεν εισακούη τα παράπονα του, το να κάμη τότε ο λαός, ή κάθε μέρος του λαού, επανάστασιν, ν' αρπάξη τα άρματα και να τιμωρήση τους τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν απ' όλα τα δίκαια του και το πλέον απαραίτητον απ' όλα τα χρέη του».

Ρήγας (Φεραίος) Βελεστινλής,

«Νέα Πολιτική Διοίκησις»

Η Επανάσταση του 1821 ήταν αστική εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση, γνήσιο «τέκνο» της εποχής της. Προέκυψε ως συνέπεια των κοινωνικοοικονομικών αντιθέσεων που οξύνθηκαν την περίοδο μετάβασης από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Αποτέλεσε μία από τις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνταν εκείνη την περίοδο, έναν από τους πολλούς κρίκους των αστικών επαναστάσεων, που πραγματοποιήθηκαν στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα: Στη Βόρεια Αμερική (1775), στη Γαλλία (1789), στην Ιταλία, στην Ισπανία και την Πορτογαλία (1820), στη Λατινική Αμερική (1811-1830), στο Βέλγιο (1830) κ.λπ.

Η Επανάσταση του 1821 διδάχτηκε από τις αστικές επαναστατικές συνωμοτικές οργανώσεις άλλων χωρών και εμπνεύστηκε από τα Συντάγματα και τις Διακηρύξεις των καπιταλιστικών κρατών. Παράλληλα, ξεσπώντας σε μια περίοδο υποχώρησης των αστικών επαναστάσεων που ακολούθησε την ήττα του Ναπολέοντα, ενέπνευσε και ενθάρρυνε τα πιο ριζοσπαστικά ρεύματα των αστών επαναστατών. Γι' αυτό πολλοί ξένοι αστοί επαναστάτες προσχώρησαν ως εθελοντές στα επαναστατικά στρατεύματα και κάποιοι άφησαν και τη ζωή τους στα πεδία των μαχών, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι το πραγματικό διακύβευμα της Επανάστασης βρισκόταν πολύ πέρα από τον «ορίζοντα» της Εθνικής Ανεξαρτησίας.

ΗΕπανάσταση του 1821 υπήρξε αποτέλεσμα της ανάπτυξης των νέων καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής στα εδάφη της φεουδαρχικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, οι ελληνόφωνοι Χριστιανοί έμποροι και πλοιοκτήτες συγκέντρωναν δύναμη και πλούτο, πρωτοστατώντας στο εμπόριο της Αυτοκρατορίας, σε μια εποχή που οι νέες καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής επικρατούσαν σε σημαντικά οικονομικά κέντρα της εποχής και διάβρωναν την εξουσία των φεουδαρχικών αυτοκρατοριών. Την ίδια περίοδο, ο τερματισμός της εδαφικής επέκτασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οδήγησε σε παρακμή το τιμαριωτικό σύστημα και επέτρεψε σε ισχυρές οικογένειες Χριστιανών (κοτζαμπάσηδες) και Μουσουλμάνων (αγιάνηδες) να ελέγξουν την καλλιέργεια της γης και τη συλλογή των φόρων. Οι παραπάνω, κατευθύνοντας την αγροτική παραγωγή στο αυξανόμενο εξωτερικό εμπόριο και τοποθετώντας τα χρηματικά τους αποθέματα σε άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες, δεν άργησαν να συνδέσουν τα συμφέροντά τους με την καπιταλιστική αγορά.

Στην αυγή του 19ου αιώνα, οι νέες καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής διείσδυαν από όλους τους πόρους της γερασμένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κλονίζοντας τις κυρίαρχες φεουδαρχικές σχέσεις και διαταράσσοντας τις δοσμένες κοινωνικοοικονομικές ισορροπίες. Στον πυρήνα των μεταβολών βρισκόταν ο κοινωνικός φορέας των νέων σχέσεων παραγωγής, η αστική τάξη. Οσο αυξανόταν η οικονομική ισχύς της ανερχόμενης ελληνικής αστικής τάξης, τόσο αυτή ερχόταν σε αντίθεση με τους περιορισμούς του οθωμανικού φεουδαρχικού κράτους και το καθεστώς της υποτέλειάς της σε αυτό.

Η βαθιά κρίση, που εκδηλώθηκε προεπαναστατικά στο εμπόριο και τη ναυτιλία (για να απλωθεί σε όλους λίγο - πολύ τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας), όξυνε περαιτέρω τις αντιθέσεις, αναδεικνύοντας με ακόμα πιο επιτακτικό τρόπο τα αδιέξοδα της υπάρχουσας κοινωνικοοικονομικής οργάνωσης και φωτίζοντας την αναγκαιότητα της επαναστατικής ρήξης της αστικής τάξης με τη φεουδαρχική εξουσία.

Δημητρίου Βικέλα, "Η ΕΛΛΑΣ ΠΡΟ ΤΟΥ 1821"

Του Μελέτη Μελετόπουλου

ΓΙΑ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ Η ΥΠΟΠΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΞΩΡΑΪΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΩΣ ΜΙΑΣ "ΟΜΟΡΦΗΣ ΚΑΙ ΩΡΑΙΑΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ".

Ο φίλος μου, σπουδαίος κοινωνιολόγος και καθηγητής Σπύρος Γεωργίου, επανεξέδωσε με εισαγωγή και σχόλια το σπάνιο, εκπληκτικό κείμενο του Δημητρίου Βικέλα, Η ΕΛΛΑΣ ΠΡΟ ΤΟΥ 1821 (εκδόσεις Ντουντούμη). 

Ο Βικέλας, λοιπόν, γράφει: 

ότι επί Τουρκοκρατίας οι "περιελθόντες την Τουρκίαν ξένοι μετά φρίκης εκθέτουσι την καθ΄όλην αυτής την έκτασιν επικρατούσαν αθλιότητα.....Προς ουδεμίαν επί γης επικράτειαν ομοιάζει. Από της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι της απωτάτης του Ευξείνου άκρας, από του Βοσπόρου μέχρι της Αδριατικής, αι πόλεις αυτής είναι κοπρώνες, τα χωρία της φωλεαί ερημώσεως. Απανταχού ο λόγος περί μόνον πανώλης, ή πυρκαϊών, ή επιδημιών, ή λιμού. 

Γ. Κοντογιώργης, Πώς το πολιτικό σύστημα ιδιοποιείται το κράτος και χειραγωγεί την κοινωνία

Ο Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργος Κοντογιώργης στις 2.4.2021 στην εκπομπή «Σε γνωρίζω από την κόψη» του τηλεοπτικού σταθμού Βεργίνα TV και στον δημοσιογράφο Αντώνη Κοκορίκο.

Ο χαρακτήρας της επανάστασης του 1821- Γιάννη Σκαλιδάκης-Γιώργος Μαργαρίτης