Προσεγγίσεις στη νεοελληνική ιδιοτυπία

Του Σπύρου Γεωργίου [Άρδην τ. 114]

Ὁ βίος ἑνός λαοῦ, ὁ οἰκονομικός, ὁ πολιτικός καί ὁ πνευματικός, προσδιορίζεται ἀπό τήν ἐσωτερική δυναμική τοῦ λαοῦ αὐτοῦ – ἀπό τό βάθος ἐμβιώσεως καί ἀπό τό βάθος ἐννοήσεως. Ἡ ἔλλειψη βάθους ἐμβιώσεως καί ἡ ἔλλειψη βάθους ἐννοήσεως συναρτῶνται μεταξύ τους. Δέν μπορεῖ ἡ σκέψη νά εἶναι βαθειά, ὅταν ὁ σκεπτόμενος ζεῖ στήν ἐπιφάνεια, δηλαδή ἀπερίσκεπτα.

Χρήστος Μαλεβίτσης

Νεοελληνική πνευματική δυσπραγία, ΕΥΘΥΝΗ 120,

Η οποιαδήποτε δοκιμή διερεύνησης ενός τόσο σύνθετου θέματος –όπως είναι αυτό για τη νεοελληνική ιδιοτυπία–δεν μπορεί παρά να εκτυλίσσεται στις ράγες της περιγραφής και της αξιολόγησης, με «κριτική διάθεση», επειδή ίσως μόνο έτσι μπορεί να γίνει αντιληπτή η σύστασή της που πολλοί την ταυτίζουν με μια «στρεβλή των πραγμάτων κατάσταση». Σε τούτο λοιπόν το πλαίσιο οι εναρκτήριες επισημάνσεις οι οποίες τίθενται είναι, ορισμένως, οι εξής: «(Η ιδιοτυπία μας) μαρτυρεῖ, καταρχήν, ἔλλειψη προσώπων, δηλαδή ἔλλειψη αὐτόνομης ἐσωτερικῆς ζωῆς, ἡ ὁποία ἐκπτυσσόμενη δημιουργεῖ κι ἐπιτελεῖ τό ἔργο της. Μαρτυρεῖ (όμως κι έντονη) ροπή πρός τό συναισθηματικό (στις «ποικίλες εκφάνσεις της ζωής»), πρός τό ἀράθυμο καί ὄχι πρός τήν ψυχραιμία· (και καθώς όλα τούτα) εἶναι χαρακτηριστικά νοτίου λαοῦ ἰνδοευρωπαϊκοῦ τά κρατικά σχήματα –ὅπως (αυτά) μεταφυτεύθηκαν ἀπό τή Βαυαρία καί ἀπό τή Γαλλία– ἀποδείχτηκαν (σε ό,τι μας αφορᾶ) ἄγονα γιά τή δημιουργία μίας αὐθεντικής Πολιτείας»¹.

Αλλά, με γνώμονα τούτες τις πρώτες επισημάνσεις είναι, μάλλον, αναγκαίο να αναφερθούν και κάποιες εξηγητικές (του θέματος) προσεγγίσεις – με τη διευκρίνιση βεβαίως ότι η εν λόγω αναφορά δεν μπορεί παρά να εκληφθεί ως μια δοκιμή διαλεύκανσηςενός περίπλοκου ζητήματος, το οποίο εξακολουθεί να (μας) κατατρύχει με (και μέσα από) τις πολυειδείς απολήξεις του.

***

Η μνεία ορισμένων γενικών παρατηρήσεων που διατύπωσαν –για τα καθ’ ημάς–διάφοροι ξένοι μελετητές (τις οποίες παραθέτει ο Απ. Ε. Βακαλόπουλος) συνιστά, τρόπον τινά, την πρώτη προσέγγιση:

Από το πλήθος των ξένων που κατέβηκαν στην Ελλάδα και έμειναν για αρκετό διάστημα, ώστε να γνωρίσουν κάπως τον λαό (μας), ξεχωρίζω τον Ιταλό περιηγητή Xavier Scrofani, θετικό παρατηρητή, που υπογραμμίζει ορισμένα κοινά σημεία, τη ματαιοδοξία, την ευστροφία, την κακοπιστία και την εκδικητικότητα, καθώς και τον περισσότερο αναλυτικό σύγχρονό του Γάλλο κλασσικό φιλόλογο J. B. d’ Anse de Villoison, που επισημαίνει την τάση για αδέσμευτη ελευθερία, την επιθυμία της αλλαγής, το «νεωτερίζειν», την εχθρότητα προς τους ομότεχνούς των, αλλά και προς τους συμπατριώτες τους.

Το ελληνοτουρκικό ναρκοπέδιο και ο... ναρκαλιευτής καθηγητής Τσούκαλης

Γεωργίου Βαγγέλης

6 Φεβρουαρίου 2021

4686

Την ημέρα που έκατσαν στο τραπέζι Έλληνες και Τούρκοι διπλωμάτες, ο ακαδημαϊκός και πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ Λουκάς Τσούκαλης ένιωσε την ανάγκη να ισχυριστεί ότι ο δρόμος των διερευνητικών είναι στρωμένος με "νάρκες". "Νάρκες", τις οποίες –όπως καταλαβαίνω από το άρθρο του– έχουν τοποθετήσει κάποιοι κύκλοι στην Αθήνα, όπως "ακραίοι", στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών κτλ. Ας εξετάσουμε κριτικά τι μας λέει:

«Τις διερευνητικές τις ενθαρρύνουν οι τρίτοι, αλλά δεν είναι όμως διόλου σίγουρο ότι τις θέλουν οι ενδιαφερόμενοι».

Έχει δίκιο σε αυτό. Πάντα τις ήθελαν οι τρίτοι, όπως Γερμανοί, Αμερικανοί κτλ. Αυτό όμως δεν καθιστά από μόνο της τη διαδικασία a priori επωφελή. Και στην γιουγκοσλαβική κρίση τους Δυτικούς δεν τους "ένοιαζαν οι λέξεις, αλλά οι υπογραφές” και είδαμε την εξέλιξη.

«Η τουρκική πολιτική θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις εσωτερικές συμμαχίες κυρίως από έναν ενδεχόμενο απεγκλωβισμό του Ερντογάν από την Ακροδεξιά και μέρος του στρατιωτικού κατεστημένου».

Η συμμαχία Ερντογάν-Μπαχτσελί καλά κρατεί και δεν εξαρτάται από αυτή η στάση της Άγκυρας στις διερευνητικές. Ο Ερντογάν έχει προ πολλού ελέγξει το τουρκικό στρατιωτικό κατεστημένο. Οπότε είναι λάθος να "ξεπλένεται" ο Ερντογάν, με το πρόσχημα ότι φταίνε τα "βαρίδια" (Ακροδεξιά, στρατός) για την πολιτική έναντι της Ελλάδος.

«Υπάρχουν εδώ κάποιοι που λένε ότι δεν έχουμε να συζητήσουμε τίποτα με τους Τούρκους και ότι σύμφωνα με τους ακραίους ακόμα και η προσφυγή στη Χάγη για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ είναι καταστροφική».

Αλήθεια, κάνεις διερευνητικές όταν υπάρχει ακόμα το τουρκολιβυκό μνημόνιο; Κάνεις διερευνητικές όταν το Oruc Reis σου παραβίαζε για μήνες την ΑΟΖ; Διερευνητικές κάνεις όταν δεν γνωρίζεις επακριβώς τις θέσεις του άλλου ή για να προσπαθήσεις να γεφυρώσεις το υφιστάμενο χάσμα. Οι εκατέρωθεν θέσεις, όμως, είναι ξεκάθαρες. Είναι σα να κουβεντιάζεις αστρονομία με κάποιον που πάντα υποστηρίζει ότι η γη είναι επίπεδη. Ας το παρακάμψουμε όμως. Όταν η Τουρκία αυθαιρέτως λέει ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και η Ελλάδα, με βάση το διεθνές δίκαιο, λέει ότι έχουν πλήρη επήρεια, γεφυρώνεται το χάσμα; Προσέξτε, η Τουρκία δεν υποστηρίζει ότι τα νησιά δικαιούνται λιγότερη ΑΟΖ, οπότε να διερευνήσεις τη δυνατότητα ενός συμβιβασμού.