PARIS MATCH τ. 371 - Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΕΝΟΣ ΝΗΣΙΟΥ - ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΡΑΟΛΗΣ

PARIS MATCH τ. 371-Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΕΝΟΣ ΝΗΣΙΟΥ

ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΡΑΟΛΗΣ

Πεγειωτης Γιαννης

Ένας Έλληνας απέναντι στη Βρεττανική καταδίκη

Η τραγική μητέρα του και οι διαδηλώσεις στην Αθήνα

Το περιοδικό Paris Match στο τευχος 371 με ημερομηνία 19 Μαΐου του 1956 αφιερώνει τέσσερις σελίδες στο ρεπορτάζ του Kay Lawson και του πρακτορείου MAGNUM από τη Λευκωσία και την Αθήνα.

Μια μόλις βδομάδα μετά τις εκτελέσεις του Μιχαήλ ΚΑΡΑΟΛΗ και του Ανδρέα Δημητρίου το περιοδικό επιτυγχάνει να εικονίσει την τραγικότητα και την ένταση των στιγμών.

Με αφορμή ένα εκπληκτικό στο μεγαλείο, την ένταση και το τραγικό κάλλος πορτρέτο του Μιχαήλ Καραολή σε αυτό το περιοδικό έχομε μελετήσει όλες σχεδόν τις σωζόμενες φωτογραφίες του, από τη σύλληψη μέχρι την εκτέλεση. Μια μελέτη συγκίνησης, θαυμασμού και πόνου.

Ο Μιχαήλ Καραολής σιδεροδέσμιος με χειροπέδες και με συνοδούς δυο αποικιοκρατικούς αστυνομικούς εξέρχεται του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ωραίος, σοβαρός με δωρική κορμοστασιά και ένα βλέμμα φωτός και χαρμολύπης. Λες και η ελευθερία η ίδια του κοσμεί το πρόσωπο.  Μάλλον όχι. Έμπλεος θείους φωτός, πλάι στα φτωχά, σοβαροφανή βλέμματα των αποικιοκρατών, κομίζει την άλλη βιοτή της Κύπρου εν τω προσώπω του.

Βέβαια το βλέμμα του Μιχαήλ ΚΑΡΑΟΛΗ έχει σχολιάσει εκτενώς με περισσήν επιτυχία ο Γιώργος Κυθρεωτης στο κείμενο του "Είναι η Κύπρος νησί" από το 1989.

Στις πρώτες τρεις φωτογραφίες του αφιερώματος ο Lawson παρουσιάζει τρεις διαφορετικές όψεις της τραγωδίας. Τις πολύνεκρες διαδηλώσεις καταδίκης των εκτελέσεων σε ολόκληρη της Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Αθήνα.

«Με έδερναν 22 μέρες… Εκάφκαν τα γένια μου με σπίρτα τζαι οι άλλοι εχαχανίζαν»

Eίναι ενενήντα ετών, αλλά το βλέμμα του πετά ακόμα σπινθήρες όταν μιλά για τον Αγώνα της ΕΟΚΑ και το όραμα της τότε νεολαίας, που το μόνο που ήθελε ήταν η απελευθέρωση της πατρίδας μας από τον αγγλικό ζυγό.

Για εκείνον τον Αγώνα θα μπορούσε να μιλά για μέρες ολόκληρες. Θυμόταν και την τελευταία λεπτομέρεια από τη μέρα της σύλληψής του, μέχρι την ημέρα που απελευθερώθηκε. Θυμόταν τα βασανιστήρια, τις κακουχίες, αλλά και τα λόγια του Άγγλου ανακριτή, που του ζητούσε να δώσει ονόματα αγωνιστών, αλλά αυτός αρνήθηκε, τηρώντας την υπόσχεσή του για πίστη στην ΕΟΚΑ.

Ο λόγος για τον πάτερ Γεώργιο Ιωάννου από τη Σωτήρα, ο οποίος είναι μια ανεξάντλητη πηγή γνώσης του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα. Τον συναντήσαμε στο μουσείο αγώνος, στο χωριό του. Μόλις πέρασε την πόρτα της τσίγκινης καλύβας που στεγάζεται το μουσείο, όλα αναβίωσαν στο μυαλό του. Έγινε ξανά 23 ετών, όπως ήταν τότε. Θυμήθηκε τους αγωνιστές που έφυγαν από τη ζωή και την κινηματογραφική απόδραση του Κάρυου, του Πίττα, του Τρυφωνίδη και του Δημητριάδη από τα κρατητήρια Πύλας. Αναπόλησε τα τελευταία λόγια που του είπε ο Κάρυος, αλλά και πώς ξεγέλασαν τους Άγγλους στην καταμέτρηση των κρατουμένων, για να μην αρχίσουν έρευνες για τους δραπέτες.

Συγκινήθηκε και συνάμα ένιωσε θλίψη, όταν εκείνος ο Αγώνας, στον οποίο σκοτώθηκαν τόσοι νέοι, χάθηκε λίγα χρόνια αργότερα με την τουρκική εισβολή… Οι κόποι τους και τα βάσανα που υπέστησαν δεν ανταμείφθηκαν, αλλά, αντ’ αυτού, ήρθαν μεγαλύτερα δεινά για το πολύπαθο νησί μας.

Ο πάτερ Γεώργιος θυμάται…

1η Απριλίου 1955: Η… φάρσα που έγινε ιστορία

Οι ήρωες της ΕΟΚΑ με τον αρχηγό Διγενή.

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Είναι γνωστή η ρήση ότι «η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα»! 

Παρ’ όλα αυτά ο αγώνας της ΕΟΚΑ ξεκινά την πρωταπριλιά του 1955 και ο αρχηγός της Διγενής την θέτει υπό την εποπτεία των Μαραθωνομάχων, των Σαλαμινομάχων, των 300 του Λεωνίδα, των νεωτέρων αγωνιστών του έπους του ’40 και βεβαίως των αγωνιστών του 1821.

Αυτό αναφέρει στην πρώτη προκήρυξή του η οποία κυκλοφόρησε μαζί με τις πρώτες βομβιστικές δολιοφθορές εναντίον των βρετανικών δυνάμεων κατοχής. (Για βαρελότα μίλησαν κάποιοι ειρωνικά, δηλαδή στην ουσία πως πρόκειται για φάρσα).

Η πρώτη προκήρυξη της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών αναφέρει επί λέξει:
«Από τα βάθη των αιώνων μάς ατενίζουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ελάμπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν διά να διατηρήσουν την ελευθερίαν των: οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Τριακόσιοι του Λεωνίδα και οι νεώτεροι του Αλβανικού έπους. Μας ατενίζουν οι αγωνισταί του 1821, οι οποίοι και μας εδίδαξαν ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν δυνάστου αποκτάται πάντοτε με το αίμα».

Η Κύπρος δεν είναι μακριά. Είναι μέσα μας.

Του Θόδωρου Παντούλα

Γι' αυτούς τους αντάρτες με τις χοντρές ελληνικές κοκάλες δεν μας μίλησε ποτέ και κανένας στο σχολείο. 

Ούτε γι' αυτούς ούτε για τους γοναίους τους, που θάβαν με την ευχή τους τα μοναχοπαίδια τους.

 Δεν μας μίλησαν για τις κοπέλες που τους περίμεναν ή τα παιδόπουλά τους που σταυροκοπιόνταν κατά της Ελλάδας την μεριά. 

Δεν μας μίλησαν για την αψηφησιά εκείνων που γεννήθηκαν και πολιτεύθηκαν ως Ελεύθεροι άνθρωποι.

Μας μίλησαν όμως πολλοί για την "ανάπτυξη". Μας μίλησαν τόσο πολύ για τους ευέλικτους μανατζαραίους της δανειοδίαιτης ευρωπαϊκής ονείρωξης που παραλίγο να πιστέψουμε ότι γινήκαμε σαν τα μούτρα τους.

Δεν γίναμε και γι' αυτό κάθε πρωταπριλιά έχουμε ένα βάρος παραπάνω στα στήθια μας, που δεν μοιάσαμε στης μεγαλονήσου τους αμάραντους.

Η Κύπρος δεν είναι μακριά. Είναι μέσα μας.

ΠΗΓΗ-Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ευαγόρας Παλληκαρίδης - Μεσάνυχτα...στις 13 προς 14 Μάρτη 1957

Μουσικη-Μαριος Τοκας

Στιχοι-Ευαγορας Παλληκαριδης

Ερμηνεια-Κωστας Χατζηχριστοδουλου

Την Ελλάδα Αγαπώ Αλλά Και Εσένα

O 18χρονος Ευαγόρας Παλληκαρίδης που περιφρόνησε την αγχόνη των Άγγλων: 

«Ξέρω ότι θα με κρεμάσετε, ζητώ την ελευθερία και τίποτα άλλο» 

 Ο 18χρονος ήρωας Ευαγόρας Παλληκαρίδης, όπως πολλά παιδιά της ηλικίας του, μπολιάστηκαν με τα ιδανικά των μεγαλυτέρων που αγωνίζονταν για την Ελευθερία και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο νεανικός ενθουσιασμός, τους έκανε να μην υπολογίζουν ακόμα και τη ζωή τους. Και αυτό το βλέπουμε στο πρόσωπο του Βαγορή (Ευαγόρα), όταν πάσχιζαν οι δικηγόροι στη δίκη του να τον αθωώσουν κι εκείνος δεν τους άφηνε περιθώρια υπεράσπισης!

Κατηγορήθηκε, ότι στις 18-12-1956 συνελήφθη να μεταφέρει οπλοπολυβόλο μπρέν και τρεις γεμιστήρες από την Λυσό στη Λευκωσία.

Στη δίκη του τον ρώτησε ο δικαστής:

« Έχεις να είπης τι, διατί να μην σου επιβληθεί ποινή;». 

Ο Βαγορής παραδέχτηκε την ενοχή του λέγοντας:

« Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Ελλην Κύπριος, όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.» 

Αυτές τις γενναίες, παλικαρίσιες κουβέντες είπε στους δικαστές, οι οποίοι ασυγκίνητοι, στυγνοί, έβγαλαν, χωρίς το ελαφρυντικό της εφηβικής λεβεντιάς, την ετυμηγορία τους : Εις θάνατον!

Εννέα δευτερόλεπτα μέχρι τον θάνατο. Τόσος χρόνος χρειάστηκε μέχρι να ξεψυχήσει στην αγχόνη ο ηρωικός Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Το κυνικό ντοκουμέντο του Άγγλου δημίου


 Μάταιες προσπάθειες να αποτραπεί η εκτέλεση Την επομένη της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον στρατηγό Χάρντινγκ, που του ζητούσαν να απονείμει χάρη στο συμμαθητή τους. Τότε αρχίζει ένας τεράστιος αγώνας για να αποτραπεί η εκτέλεση. Διαδηλώσεις διαμαρτυρίας παντού! Η κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητεί την παρέμβαση του βασιλιά Παύλου, η ελληνική κυβέρνηση και η Βουλή, βομβαρδίζουν με τηλεγραφήματα την αγγλική κυβέρνηση και τον ΟΗΕ. Αρχιεπίσκοποι και μητροπολίτες, συντεχνίες, διανοούμενοι, απλοί πολίτες ακόμα και Άγγλοι βουλευτές προσπαθούν να ματαιώσουν την εκτέλεση, αλλά ο σκληρός δήμιος της Κύπρου σερ Χάρντινγκ και η αγγλική διπλωματία, απορρίπτουν το αίτημα απονομής χάριτος. Παρηγορούσε τη μητέρα του με αστεία

Το απόγευμα της 13-3-1957, ο Ευαγόρας, γράφει σ’ ένα κομμάτι χαρτί:

 « Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί». 

Ακριβώς τα μεσάνυχτα, αφού μεταλάβει, καλούν την μητέρα του να τον αντικρίσει για τελευταία φορά και αυτός την παρηγορεί:

« Μη θρηνείς μάνα, πεθαίνω για την Ελλάδα». Η μητέρα του είπε αργότερα: «μου έλεγε αστεία και προσπαθούσε να με παρηγορήσει…» 

Σε μεγάλη απόσταση ακούγονταν οι φωνές διαδηλωτών για την ΕΟΚΑ και την Ένωση με την Ελλάδα. Ο νεαρότερος αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής της ΕΟΚΑ, απαγχονίζεται από τους Άγγλους σε ηλικία μόλις 18 ετών, χωρίς να βγάλει δάκρυ κι ενταφιάζεται μέσα στη φυλακή για να μη γίνει ο τάφος του λαϊκό προσκύνημα. Είναι τα περίφημα Φυλακισμένα Μνήματα στη Λευκωσία.

Το «εγερτήριο σάλπισμα» του Βαγορή 

ΒΙΝΤΕΟ – Κυριάκος Μάτσης: Το αηδόνι της Κύπρου

19/11/2021ΙΣΤΟΡΙΑNo Comment on ΒΙΝΤΕΟ – Κυριάκος Μάτσης: Το αηδόνι της Κύπρου

0

SHARES

ShareTweet

Ο Κυριάκος Μάτσης ήταν αγωνιστής και μέλος της ΕΟΚΑ κατά την περίοδο της Αγγλικής αποικιοκρατίας, γεννήθηκε στο χωριό Παλαιχώρι, της επαρχίας Λευκωσίας στις 23 Ιανουαρίου του 1926 και ήταν το ένα από τα τρία τέκνα της οικογένειας του Χρηστοφή και της Κυριακού Μάτση.

Το 1946 εισήχθη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης όπου και σπούδασε γεωπονία, κατά την διάρκεια της διαμονής του στην Θεσσαλονίκη οργάνωνε διαλέξεις εθνικής διαφωτίσεως, ενώ όταν γύρισε στην Κύπρος εργαζόταν ως γεωπόνος στην Αμμόχωστο. Εντάχθηκε από πολύ νωρίς στην Παναγροτική Ένωσης Κύπρου για τα δίκαια του αγρότη. Διετέλεσε τομεάρχης της ΕΟΚΑ στις επαρχίες Αμμοχώστου από το 1955 και τομεάρχης Κερύνειας έως τον θάνατο του.

Συνελήφθη στις 9 Ιανουαρίου 1956, κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων τον επισκέφθηκε ο ίδιος ο Κυβερνήτης Χάρντιγκ και του πρόσφερε το υπερβολικά μεγάλο για την εποχή ποσό των 500.000 λιρών αν αποκάλυπτε πού κρυβόταν ο Διγενής. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1956 δραπέτευσε και επικηρύχτηκε με το ποσό των 5.000 λιρών. Στις 19 Νοεμβρίου 1958 περικυκλώθηκε το κρησφύγετό του και ανατινάχθηκε από τις Βρετανικές δυνάμεις όπου και βρήκε το θάνατο.

 

 

Ο Αλμπέρ Καμύ για τον αγώνα της ΕΟΚΑ

Albert Camus, «L’enfant grec» [«Τὸ Ελληνόπουλο»]

L’ Express, 6 Δεκεμβρίου 1955

Το Ελληνόπουλο

«Τὶς τελευταῖες ἑβδομάδες ἡ ἐπαναστατημένη Κύπρος ἔχει ἀποκτήσει τὸν ἥρωά της στὸ πρόσωπο τοῦ νεαροῦ Κύπριου σπουδαστῆ Μιχάλη Καραολῆ ποὺ καταδικάστηκε ἀπὸ τὰ βρετανικὰ δικαστήρια σὲ θάνατο διὰ ἀπαγχονισμοῦ. Στὸ ἐκλεκτὸ νησὶ ὅπου γεννήθηκε ἡ Ἀφροδίτη οἱ ἄνθρωποι πεθαίνουν σήμερα καὶ μάλιστα μὲ φρικαλέο τρόπο.

Γιὰ μιὰ ἀκόμη φορᾶ, ἡ ἄσημη διεκδίκηση ἑνὸς λαοῦ ποὺ παρέμεινε γιὰ χρόνια βουβὴ καὶ ἀναχαιτίστηκε μόλις θέλησε νὰ ἐκδηλωθεῖ, ξεσπᾶ τώρα σὲ τρομοκρατία. Γιὰ μιὰ ἀκόμη φορᾶ, τῆς ἐξέγερσης εἶχε προηγηθεῖ ἡ τυφλὴ καταπίεση. Γιὰ μιὰ ἀκόμη φορᾶ, οἱ ἀρχὲς Κατοχῆς ποὺ διατράνωναν ὅτι κύριο μέλημά τους ἦταν πρωτίστως ἡ διασφάλιση τῆς τάξης, ἀναγκάζονται νὰ ἐγκαταστήσουν τὰ δικαστήριά τους καὶ νὰ ἐντείνουν τὴν καταπίεση ποὺ τὸ μοναδικὸ ἀποτέλεσμα ποὺ θὰ φέρει δὲν θὰ εἶναι ἄλλο παρὰ μονάχα ὁ πολλαπλασιασμὸς τῶν ἀνταρτῶν.

Κατὰ συνέπεια θὰ ἔρθει ἡ ὥρα τῶν μαρτύρων ποὺ θὰ εἶναι ἀμέτρητοι, ὅπως ἀπέραντη θὰ εἶναι καὶ ἡ καταπίεση, γεγονὸς ποὺ θὰ ὁδηγήσει τελικὰ στὴν ἐπιβολὴ σὲ ἕναν ἀδιάφορο κόσμο τῆς ἀξίωσης ἑνὸς λαοῦ ποὺ εἶναι ξεχασμένος ἀπὸ ὅλους, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτό.

Η ΕΟΚΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟ ΔΡΟΜΟ

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΝΤΗΣ

Εὐτυχῶς ποὺ τὸ αἷμα δὲν παίρνει ὁδηγίες ἀπ' τὸ μυαλό,
εὐτυχῶς ποὺ μονάχα μὲ τὴν καρδιὰ ἒχει νὰ κάνη,
ποὺ ἡ καρδιὰ τὸ κινεῖ,
γιατὶ ποιος ξέρει τὶ τσιγγουνιὲς ἐκεῖνο θὰ μᾶς ἒκανε,
τὶ ὑπολογισμοὺς στὶς πιὸ κρίσιμες στιγμὲς
ὃταν θἂπρεπε ὁπωσδήποτε νὰ βάψουμε
τὴν ἂσφαλτο κόκκινη,
ὃταν θἂπρεπε ὁπωσδήποτε νὰ πιτσιλλίσουμε
τοὺς τοίχους κόκκινους.

1η Απριλίου 1955, ο ένοπλος αντιαποικιακός αγώνας του Κυπριακού λαού εναντίον των Άγγλων ξεκίνησε!

"...Εσύ δεν λες τίποτα

μα εγώ θα σου πω για τα παιδιά

που σκύψανε άξαφνα με το χέρι στο στήθος

εκεί στις πλαγιές του βουνού Πενταδάχτυλος και φωνάζαν

τη μάνα τους ώσπου ξεψύχησαν..."

 

1η Απριλίου 1955, ο ένοπλος αντιαποικιακός αγώνας του Κυπριακού λαού εναντίον των Άγγλων ξεκίνησε!
30 λεπτά μετά τα μεσάνυκτα της 31ης Μαρτίου προς την 1η Απριλίου 1955 ξεκίνησε ο ηρωικότερος αγώνας των Ελλήνων!
Απέναντι σε μια αυτοκρατορία, αμούστακα παιδιά, απόλεμα Ελληνόπουλα, θυσιάστηκαν για την Ελευθερία!

_____****_____

- Εσύ δεν λες τίποτα…- 

Μιχάλης Πασιαρδής

Εσύ δεν λες τίποτα
μα εγώ θα σου πω γι’ αυτό το νησί
που ήταν όνειρο χτες και θυμάρι κι αμίαντο
και σήμερα ποτάμι οδύνης
ποτάμι που δεν λέει να σιγήσει
κατρακυλώντας απ’ τους αιώνες όχι νερό
μα τις πέτρες μας, πέτρες αρχαίες που χτίσαν ναούς
και υψώσανε κάστρα και πολιτείες που χάραξαν
τ’ όνομά τους στο χρόνο
βαθιά, και για πάντα.

Μαρούλα Παλληκαρίδη-Ο Ευαγόρας ήταν έτοιμος για την θυσία, για την Πατρίδα και την Ελευθερία

Από:Γιώργος Γκόντζος(ggontzos@yahoo.gr)—- 

Την συνάντησα στα Γιάννενα , την παραμονή της εκδήλωσης του Γυμνασίου Ανατολής Ιωαννίνων ,εκδήλωση «μνήμης και τιμής για τον ήρωα ,ποιητή και Εθνομάρτυρα ΕΥΑΓΟΡΑ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗ» .Και η αδερφή του ,η Μαρούλα Παλληκαρίδη μίλησε για την εκπομπή «ότι πεις εσύ» (Γιώργος Γκόντζος), στο δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων για τον αγώνα του Ευαγόρα.Ανέδειξε άγνωστες ,συγκλονιστικές στιγμές, από την δράση του, μίλησε για τις απόψεις του, για τις ιδέες του και για όσα τον ώθησαν ,αυτόν ,ένα νέο αγόρι, να αντισταθεί με διάφορους τρόπους απέναντι στους Άγγλους αποικιοκράτες. Έφερε στην επιφάνεια «λεπτομέρειες» της προσωπικότητάς του και κατέθεσε αποκαλυπτικά στοιχεία για την πορεία του μέχρι τον απαγχονισμό του.

(ΕΔΩ) το ηχητικό και ακολουθεί η συνέντευξη

(ΕΔΩ )ηχητικό από την ταινία «Μπροστά στην αγχόνη» στην οποία ακούγεται ο Γιώργος Ζωγράφος να τραγουδά ,σε μουσική Νίκου Μαμαγκάκη , στίχους από το ποίημα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, «ΘΑ ΠΑΡΩ ΜΙΑΝ ΑΝΗΦΟΡΙΑ»

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

«Ο Ευαγόρας, θέλω να πιστεύω,ότι από την ζωή του, από την ζωή που έκανε, ήταν ταμένος, τρόπον τινά,γι’ αυτόν τον αγώνα και την θυσία που έκανε .Ήταν έτοιμος.  Και θα μιλήσω για την τελευταία μέρα ,για τις τελευταίες στιγμές, για την τελευταία φορά που τον είδαμε στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας.Και τολμώ να πω ότι ο Ευαγόρας πίσω από το κλειστόν , το πυκνό σύρμα της κλειστής πόρτας , ήταν τόσο ήρεμος και τόσο πράος, αλλά ταυτόχρονα και πολύ δυνατός,Παρ’ όλη την τραγικότητα των στιγμών , μας χαμογέλασε με εκείνο το γλυκό του χαμόγελο , είχε την δύναμη ακόμα και να μας χαμογελάσει.Ευχήθηκε να είναι ο τελευταίος απαγχονισθείς , ήταν ο τελευταίος ,αλλά είμαι σίγουρη ότι πολλές ώρες πριν οδηγηθεί στην αγχόνη ήταν στην αντίπερα όχθη»

-Ποια στοιχεία ήταν αυτά που τον είχαν «ετοιμάσει»;

«Κατ’ αρχήν ήταν η πίστη του πιστεύω, η πίστη στο θεό και η σιγουριά και η βεβαιότητά του ότι έκανε αυτό που έπρεπε και καταλάβαινε εκείνος ό,τι έπρεπε να κάνει για την πατρίδα του.Έκανε ότι περνούσε από το χέρι του.Μέχρι εκεί που περνούσε από το χέρι του το έκανε και στο τέλος –τέλος προσέφερε τον εαυτό του»

-Πόσων χρόνων είσαστε τότε ,εκείνη την περίοδο;

«Είχαμε δυο χρόνια διαφορά με τον Ευαγόρα.Ήμουν δυο χρόνια μικρότερη..»

-Πότε άρχισε την δραστηριότητά του , να είναι στο προσκήνιο εκείνης της μάχης ,εκείνη την περίοδο;

«Στο προσκήνιο, καλά το θέτετε, στο προσκήνιο πιστεύω ότι έφτασε, ότι ξεκίνησε το 1953.Ο Ευαγόρας το ’53 ήταν 15 χρόνων.Το τονίζω , έχει σημασία , ήταν 15 χρόνων και ήταν Ιούνιος αρχές Ιουνίου που θα γινόταν η στέψη της βασίλισσας, της νυν βασίλισσας της Αγγλίας.Και ως αποικία που ήμασταν , όλο το νησί σημαιοστολίστηκε με Αγγλικές σημαίες , με θυρεούς, ετοιμαζόντουσαν να γιορτάσουν και αυτό με το δίκιο τους βέβαια, να γιορτάσουν την ενθρόνιση της βασίλισσάς τους, την στέψη της βασίλισσάς τους.Και πήραν από τις δημοτικές αρχές της πόλης μας την άδεια και οι δημοτικές αρχές δεν ξέρω γιατί, κατ’ εμέ δεν έπρεπε, παραχώρησαν στους Άγγλους το Ιακώβειο Γυμναστήριό μας ,μας,που χορεύαμε κάθε 25 Μάρτη ,που γιορτάζαμε ,που κάναμε τους αγώνες μας, που κάναμε τις ασκήσεις μας , τις γυμναστικές μας , και το παραχώρησαν.Και το σημαιοστόλισαν στα προπύλαια με μια Αγγλική σημαία..»

-Το δικό σας, το «σας»…

Μνήμη Γρηγόρη Αυξεντίου

«Όμως εκείνος καίγονταν μονάχος. / Καταμόναχος. /Κι όσο αφανίζονταν τόσο άστραφτε το πρόσωπο. / Γινόταν ήλιος»

 Τ. Σινόπουλος ( «Μεταίχμιο Β», 1957)

Ποιήματα του Γ. Ρίτσου και του Κ. Μόντη για τον Αυξεντίου

Γ. Ρίτσος, «Αποχαιρετισμός. Οι τελευταίες ώρες του Γρηγόρη Αυξεντίου μες στη φλεγόμενη σπηλιά».

Το πρώτο μεγάλο συνθετικό ποίημα με θέμα τη θυσία του Αυξεντίου στις 3 Μαρτίου 1957, γράφεται από τον Γ. Ρίτσο ευθύς αμέσως μετά την ανάγνωση της θλιβερής είδησης στην εκτενή ανταπόκριση και περιγραφή της μάχης στην εφημερίδα Αυγή. Ο Ρίτσος σε αυτόν τον ποιητικό μονόλογο επιδίδεται σε μια βυθοσκόπηση στη μνήμη και στις σκέψεις του ήρωα και καταγράφει την εσωτερική διαδικασία, η οποία ξεκινά από τον έρωτα για τη ζωή για να φτάσει στη συνειδητή απόφαση της θυσίας: «Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου και το αίμα μου».

Κ. Μόντης, «Τραγούδι για τον μεγάλο αδερφό μας. Απόσπασμα από ένα σχέδιο».

Το ποίημα δημοσιεύτηκε στην ποιητική συλλογή «Στιγμές» του 1958. Ο Μόντης έγραψε ακόμη δύο «αποσπάσματα»-σχεδιάσματα για «τον μεγάλο αδερφό μας». Το δεύτερο με τίτλο «Απόσπασμα από ένα άλλο τραγούδι για τον μεγάλο μας αδερφό» περιλαμβάνεται στη συλλογή «Συμπλήρωμα των Στιγμών» του 1960 και το τρίτο με τίτλο «Και άλλα αποσπάσματα απ’ το τραγούδι για τον μεγάλο αδερφό μας» στη συλλογή Γράμμα στη Μητέρα και άλλοι στίχοι (1965).

Τ Ρ Ι Α ΛΑΘΑΚΙΑ ΤΟΥ Γ. ΡΙΤΣΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ

ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ

Λ Α Θ Α Κ Ι ΒΕΒΑΙΩΣ το ότι ο Αυξεντίου θυσιάστηκε Σάββατο 2 Μαρτίου 1957.

Όλοι, ανέκαθεν, γνωρίζουν ότι η θυσία του Σταυραετού του Μαχαιρά ήτανε Κυριακή κι ήτανε Τρεις του Μάρτη του 1957, μετά την πολύωρη μάχη ως τις δυό μετά το μεσημέρι.

Ήταν δυό τρία μικρά λαθάκια που έγραψε ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος στο κορυφαίο του έργο «Αποχαιρετισμός - Οι τελευταίες ώρες του Γρηγόρη Αυξεντίου μες στη φλεγόμενη σπηλιά»:

Ο ΡΙΤΣΟΣ σημειώνει ο ίδιος στο βιβλίο του, των εκδόσεων «Κέδρος», ότι έγραψε το ποίημά του 5 - 25 Μαρτίου 1957.

Στις πρώτες σελίδες είναι τυπωμένη και η φωτοτυπία δημοσιεύματος τής Τρίτης 5.3.1957 με τα καθέκαστα της θυσίας στον Μαχαιρά.

Από εκείνο λοιπόν το δημοσίευμα προέκυψαν τα λαθάκια του ποιητή:

Δημοσίευμα της Τρίτης 5.3.1957 στις αθηναϊκές εφημερίδες, σταλμένο από τη Λευκωσία, 4 με «Ιδ.Υπ.» (Ιδιαίτερη Υπηρεσία), δηλαδή τη Δευτέρα της Καθαρής 4.3.1957 ημέρα που δεν κυκλοφορούσαν εφημερίδες.

Ε Κ Ε Ι ΣΤΟ δημοσίευμα εντοπίζονται τα λαθάκια: Γράφει ως ημέρα της θυσίας το Σάββατο 2 Μαρτίου. Και ότι η μάχη «τέλειωσε στις 2 η ώρα την νύκτα». Γράφει κι ότι ήταν «οδηγός ταξί το επάγγελμα» ο Αυξεντίου, ενώ λεωφορείο οδηγούσε, μεταφέροντας εργάτες από το χωριό του τη Λύση προς την Δεκέλεια. Τα λάθη αυτά υπήρχαν, όντως, στις εφημερίδες της Αθήνας 5.3.1957...

Πέρα απ’ τη σύντομη περιγραφή της μάχης στον Μαχαιρά, ο αθηναϊκός Τύπος εκείνων των πρώτων ημερών, ουδέν ήξερε κι ούτ’ έγραψε για την προσωπικότητα και τη δράση του Αυξεντίου.

Ουδέν περισσότερο ήξερε κι ο Ρίτσος.

Κ Ι ΟΜΩΣ!

Έγραψε, σαν να τον ήξερε απ’ τα γεννοφάσκια του κι απ’ την κάθε μέρα τής 29χρονης ζωής του, είκοσι τυπωμένες σελίδες συγκλονιστικό ποίημα: Αριστούργημα ψυχογραφίας. Ένοπλης σοφίας. Ταπεινού ανθρώπινου αγωνιστικού μεγαλείου στο βωμό της λευτεριάς.

Ε Κ Ε Ι Ν Η η Κυριακή

του Λάζαρου Μαύρου

Ε Κ Ε Ι Ν Η η Κυριακή

Τρεις του Μάρτη του Πενήντα Εφτά
ήταν Κυριακή της Τυρινής.
Την άλλη μέρα, ξημέρωνε Δευτέρα της Καθαρής.
Το βράδυ εκείνης της Κυριακής στην Κύπρο,
οι οικογένειες ήσαν γύρω από το παραδοσιακό ομοτράπεζο της αποκριάς, τρωγοπίνοντας στο φτωχικό τους.
Όμως το κρασί στα ποτήρια έμεινε μισοπιωμένο.
Οι μεζέδες στα πιάτα, μισοφαγωμένοι.
Το ελεγχόμενο από τους Εγγλέζους αποικιοκράτες ραδιόφωνο της Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας C.B.S.
μετέδιδε κομπάζοντας τα μαύρα μαντάτα:

«Δυνάμεις ασφαλείας, ενεργούσαι κατόπιν πληροφοριών, εφόνευσαν σήμερον την μεσηβρίαν εις την περιοχήν παρά την Μονήν Μαχαιρά τον επικηρυγμένον διά ποσού πέντε χιλιάδων λιρών, γνωστόν ως υπαρχηγόν της Ε.Ο.Κ.Α. και πρώην αξιωματικόν του Ελληνικού Στρατού, τρομοκράτην Γρηγόριον Αυξεντίου, και συνέλαβαν τέσσαρας άλλους τρομοκράτας, οι οποίοι ευρίσκοντο μετ’ αυτού εντός ορεινού κρησφυγέτου […] Η Αυτού Εξοχότης ο Κυβερνήτης Στρατάρχης Σερ Τζον Χάρντινγκ ενδέχεται να μεταβή εις την Μονήν Μαχαιρά διά να συγχαρή αυτοπροσώπως τα στρατεύματα»…

Τ Ρ Ε Ι Σ Μαρτίου 1957, ημέρα Κυριακή

Θυσιάστηκε στον Μαχαιρά
ο Γρηγόρης Αυξεντίου.
Όμως, ούτε τη Δευτέρα, ούτε την Τρίτη, 4 & 5.3.1957. κυκλοφορούσαν στην Κύπρο εφημερίδες για να περιγράψουν την 10ωρη μάχη που έδωσε στον Μαχαιρά ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, κυκλωμένος από τις πολυάριθμες βρετανικές δυνάμεις του «Συντάγματος του Δούκα του Ουέλλιγκτον».
Στην Κύπρο οι καθημερινές εφημερίδες δεν κυκλοφορούσαν Δευτέρα. Μόνο οι εβδομαδιαίες. Εκείνη τη Δευτέρα 4.3.1957, συνέπεσε η αργία της Καθαράς Δευτέρας, χωρίς τις εβδομαδιαίες και χωρίς καθημερινές την Τρίτη.
Έτσι οι πρώτες περιγραφές, εντοπίζονται στις κυπριακές εφημερίδες της Τετάρτης 6.3.1957.
Με κύριες αναφορές προερχόμενες από όσα είχαν δημοσιεύσει τη Δευτέρα 4.3.1957 οι εφημερίδες του... Λονδίνου.
Π.χ. η «Χαραυγή» της 6.3.1957 αναδημοσίευσε τα γεγονότα του Μαχαιρά από την «Ντέηλυ Χέραλντ» του Λονδίνου, ενώ από τους «Τάϊμς» και τον «Ντέηλυ Τέλεγραφ» πήρε το δικό της υλικό η «Ελευθερία» της Λευκωσίας.

Ε Ν Α Ν Τ Ι Ο Ν του Αυξεντίου