«Κουρσάροι»- το ελληνοκεντρικό διήγημα του Ένγκελς για το 1821

του Δημήτρη Ναπ. Γιαννάτου από το Κοινωνικό Οδόφραγμα

Τον 17χρονο Ένγκελς είχε συνεπάρει ο ηρωικός αγώνας του υπόδουλου ελληνικού Έθνους, τον οποίο αποτύπωσε το 1837, στο διήγημά του: «Οι κουρσάροι (A tale pirate)». Τόσο γλαφυρά μάλιστα, που θα έσπερνε μένος και ντροπή στους σημερινούς Έλληνες αριστερούς ιστορικούς, που θέλουν να αποδομήσουν το ΄21. Ήταν το ίδιο έτος, όταν σε γιορτή του Γυμνασίου, απάγγειλε στα ελληνικά το ποίημα που είχε γράψει ο ίδιος και αναφερόταν στη μονομαχία του Ετεοκλή με τον αδερφό του, Πολυνίκη. Ενώ σε γυμνασιακό του τετράδιο η εργασία του έχει τίτλο: «Από τη δημιουργία του κόσμου ως την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.X.)», γοητευμένος πάντα από την αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου π.Χ αι και τον «Επιτάφιο» του Περικλή». (σ.σ. τον οποίο οι ιδεολογικοί του απόγονοι θέλουν να εκτοπίσουν από την παιδεία των παιδιών μας).

Άλλωστε, η αγάπη του Ένγκελς για την αρχαία ελληνική ιστορία είναι δεδομένη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του μαρξισμού. Ο μικρός Ένγκελς μεγάλωσε με την ελληνική μυθολογία και τη μελέτη των αρχαίων κλασσικών που διάβαζε στην αρχαιοελληνική γλώσσα.

Το διήγημα

«Οι κουρσάροι», εμπεριέχουν απαγορευμένες λέξεις και νοήματα για τη σημερινή κλίκα που στρογγυλεύει την ιστορία και τη μνήμη. Η ελληνική συνέχεια με την αναφορά αρχαιοελληνικών και χριστιανικών ονομάτων – και με τον αρχηγό που λέγεται Λεωνίδας – όσο και η ταύτιση θρησκείας και εθνικοτήτων είναι εμφατικά παρόντα. Ο Έλληνας είναι ταυτόχρονα ο χριστιανός και ο μουσουλμάνος είναι Τούρκος. Η μοχθηρία των βάρβαρων Τούρκων και των αρναούτηδων αντικρίζει το πάθος και τη γενναιότητα των Ελλήνων. Πάρτε ένα ενδεικτικό δείγμα:

«Το καράβι ετοιμαζόταν να σαλπάρει από την Κούλουρη, τη Σαλαμίνα της αρχαιότητας, τόπος που εκτυλίχθηκε η Αθηναϊκή Ανδρεία. Ένα ελληνικό εμπορικό καράβι, με πολυάριθμο πλήρωμα που είχε φέρει στην Αθήνα μαστίχα, αραβική κόμμι και άλλα…} (…)

Ο Φρίντριχ Ένγκελς και η Ελληνική Επανάσταση του ’21

 

Γράφει η Τασσώ Γαΐλα 
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια

Φρίντριχ Ένγκελς (Friedrich Engels, 1820-1895, Γερμανός): γιoς βιομηχάνου, αμφισβητίας του καπιταλισμού, φιλόσοφος, δημοσιογράφος, κοινωνικός επιστήμονας που επεξεργάστηκε μαζί με τον Καρλ Μαρξ την θεωρία του επιστημονικού κομουνισμού και συνέγραψε επίσης μαζί του το Κομουνιστικό Μανιφέστο και το Κεφάλαιο.

Γνωστά όλα αυτά για τον Φ. Ένγκελς που πρόσφατα Γερμανός γλύπτης δημιουργός γλυπτού του Ένγκελς τον χαρακτήρισε ‘καπιταλιστή επαναστάτη’ που το πρωί μπορούσε να τρώει γαρίδες πίνοντας σαμπάνια ενώ το βράδυ γύριζε με την Ιρλανδή σύντροφο του στις εργατικές συνοικίες του Μάντσεστερ, εμείς όμως και με αφορμή τους εορτασμούς της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 θα ασχοληθούμε με τον Φρίντριχ Ένγκελς ως… συγγραφέα λογοτεχνίας.

Ναι, ο Ένγκελς έγραψε και λογοτεχνία και ποίηση. Ένα από τα λογοτεχνικά του δημιουργήματα είναι το: «A tale Pirate»/1837.  Τότε (το 1837) είναι μαθητής Γυμνασίου και στο σχολείο του γράφει μελέτη με τίτλο: «Από την δημιουργία του κόσμου έως την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.)», μια ακόμη απόδειξη της μεγάλης αγάπης και θαυμασμού του φιλοσόφου στην αρχαία Ελληνική ιστορία. Εξ άλλου ο Ένγκελς διάβαζε από μικρός τους κλασσικούς μας συγγραφείς στην αρχαιοελληνική γλώσσα.

Το «A tale Pirate» ο Ένγκελς το εμπνεύστηκε από τους αγώνες των Ελλήνων κουρσάρων κατά των Τούρκων. Το έργο με τίτλο «Κουρσάροι» μεταφράστηκε και δημοσιεύτηκε το 1936 στην εφημερίδα Ριζοσπάστης σε συνέχειες. Το Αγγλικό πρωτότυπο θα το βρείτε στο: Fr.Engels, A Pirate tale, Marxists.org. Προσωπικά όταν μου ζητήθηκε η μετάφραση του στην Ελληνική για την μεταφορά του στην θεατρική σκηνή Χιακού Συλλόγου στα πλαίσια του εορτασμού των 200 ετών της Επανάστασης το αναζήτησα στην Ρωσική γλώσσα που κατέχω πολύ καλύτερα από την Αγγλική αλλά κράτησα τον πρώτο τίτλο αυτό της θαυμάσιας μετάφρασης-μεταφοράς του στην Ελληνική από τον Ριζοσπάστη του 1936: «Κουρσάροι».

Ιβάν Αϊβαζόφσκι(1817-1900): Η πυρπόληση της Τούρκικης Ναυαρχίδας από τον Κωνσταντίνο Κανάρη/1881, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη

Φρίντριχ Ένγκελς: Κουρσάροι. Περίληψη

Τόπος δράσης. Ελλάδα-Αιγαίο. Χρόνος δράσης: 1820.

Στην Τουρκοκρατούμενη Αθήνα του 1820 ο έμπορας Γρηγόριος Πάππος συγκρούεται με τον Πασά της Αθήνας και κατόπιν προσπαθεί να φύγει από την πόλη με την οικογένεια του για να σωθούν. Όμως ο στρατός του Πασά με επικεφαλής τον Μουσταφά Μπέη κυνηγάει και φτάνει την οικογένεια – ο πατέρας Γρηγόριος, η μητέρα Άρτεμις, ο Λέων, η δίδυμη αδελφή του Ζωή και ο μικρός αδελφός Αλέξης- . Βιώνοντας την άγρια δολοφονία του πατέρα του ο 16χρονος και στην προσπάθεια του να τον σώσει παλεύει με τον Τούρκο φονιά που τον κτυπάει στο μέτωπο με ένα σφυρί που έβγαλε από το ζωνάρι του. Ο μικρός Λέων πέφτει αναίσθητος κι ίσως αυτό να τον έσωσε εφόσον οι Τούρκοι θα τον πέρασαν για νεκρό κι έφυγαν ενώ όλοι οι άλλοι της οικογένειας είναι νεκροί. Από τον τόπο της σφαγής τον μάζεψε ένας χωρικός που με το κάρο του τον πήρε στο σπίτι του τον περιέθαλψε και κατόπιν με βάρκα τον μετέφερε στην Κούλουρη (της αρχαίας Σαλαμίνας όπως σημειώνει ο Ένγκελς). Εδώ, είναι αγκυροβολημένα εμπορικά Ελληνικά καράβια που μεταφέρουν εμπορεύματα και τρόφιμα από την Ελλάδα στην Μεσόγειο και το αντίθετο. Ανάμεσα τους και το καράβι του καπετάν Λεωνίδα Σπετσιώτη από τις Σπέτσες.