Νίκος Μαυρίδης: Ο Χρήστος Βακαλόπουλος και το νεοελληνιστικό μυθιστόρημα

Ο Χρήστος Βακαλόπουλος και το νεοελληνι(στι)κό μυθιστόρημα

 Νίκος Μαυρίδης

 -

Ο Χρήστος Βακαλόπουλος έγραψε το νεοελληνι(στι)κό «Μεγάλο Μυθιστόρημα» της «Αιώνιας Νεότητας», καθώς πέρασε ταχέως από την αθώα και θρασεία εφηβεία στην καταλλαγή της «πέρα χώρας». Γαιο-πολιτικά ο Βακαλόπουλος διέσχισε όλη την μοιραία πορεία του καταγής, Μέσα -Ελλαδίτη προς την μακεδονική και νησιώτικη πρόεκταση της αποκαλυψιακής, ελληνοχριστιανικής Ιωνίας. Ξεκίνησε με τα Μπεστ Σέλερ της φοιτητικής νιότης και της χαρωπής θηριωδίας της δεκαετίας του 80΄, την θεωρητική «Κινηματογραφή» του Αριστερού Μεταμοντερνισμού, της Ψυχανάλυσης και της Τζαζ, για να γυρίσει μέσω της απτής κινηματογραφικής τριβής και συνεργασίας με τον Σταύρο Τσιώλη (τώρα πλέον οι παλιόφιλοι τα λένε και πάλι μαζί) στην «Γεω(γραφή)» της νεοελληνι(στι)κής ταυτότητας που ένωνε την χαμαί Ελλάδα του δρόμου και της διαδρομής με την άνω Πολιτεία της άλλης ψυχής της. Έγραψε στην στερνή, εκπρόθεσμη νεότητά του το Μυθιστόρημα μιας ησυχαστικής, εκστατικής «Εκκοσμίκευσης» που ήθελε να συμφιλιώσει την Αριστερά με την Ορθοδοξία, την Ποίηση με την Πεζογραφία, τη Θάλασσα με την Γη, τον Τόπο με την Περιπλάνηση, την «Μνήμη του Θανάτου» με την Αθάνατη Παρουσία. Για να ρίξει στο τέλος, στο αθέατο πέρας, γεμάτος θλίψη και ελπίδα, το ύστατο βλέμμα του πλατωνικού «Αιώνιου Παιδιού», στην ηλιοσκέπαστη «Γραμμή του Ορίζοντος».

Νίκος Μαυρίδης: Ο Χρήστος Βακαλόπουλος και το νεοελληνιστικό μυθιστόρημα, Απρίλιος 2017, Άπειρος Χώρα, Βριλήσσια.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Μοιάζει απίστευτο πως περάσανε κιόλας είκοσι οκτώ χρόνια από τον πρόωρο χαμό του κορυφαίου πεζογράφου της γενιάς του, του Χρήστου Βακαλόπουλου. Του πρώτου που αντελήφθη, στο πάντα προοδευτικό χωριό μας, ότι τα ιδεολογήματα της προόδου είχαν ρημάξει έναν τόπο μυθικό και αποφάσισε να μιλήσει, όχι για να αντιπαραβάλει κάποια συντηρητικά ιδεολογικά αξιώματα, όχι για να νοσταλγήσει ή να εκποιήσει, αλλά για να θυμίσει πραγματικά περιστατικά, αληθινά βιώματα και καίρια γεγονότα. Και το έκανε όχι με λόγο αφοριστικής κριτικής ή θεμιτής δοκιμιακής αυθαιρεσίας αλλά με κάτι απείρως δυσκολότερο και λαμπρότερο: μέσω ενός μυθιστορήματος που συνιστά όριο στη μεταπολεμική μας πεζογραφία. 

Ήταν στα 1991 που εκδόθηκε «Η γραμμή του ορίζοντος» κι ένα δροσερό αεράκι φύσηξε με πρόσωπο που είχε αρχαίο όνομα και επώνυμο βυζαντινό: ήταν η ηρωίδα του "Ρέα Φραντζή" και μαζί της μια ολόκληρη εποχή, όταν ακόμη οι άνθρωποι ήταν ντροπαλοί, όταν ακόμη υπήρχε η Κυψέλη και η Ελλάδα πριν τις συντρίψει ο πλανήτης γη. Ο Βακαλόπουλος αντελήφθη εγκαίρως ότι το έργο του δεν έπρεπε να είναι μια ακόμη ατομική εμπειρία. Αντελήφθη ότι μεγάλος δημιουργός είναι αυτός που εκφράζει τα αισθήματα και τις ιδέες του συλλογικού μας προσώπου. Αυτός που βασανίζεται δριμύτερα από τον καθένα για τον κοινό πόνο που συνιστά την ενότητά μας και έχει τη δωρεά να αποτυπώνει αυτόν τον πόνο με αισθητική αρτιότητα. Μια δωρεά που τέρπει τον αναγνώστη στη σχόλη, τον παραμυθεί στη θλίψη, τον ανυψώνει όταν στοχάζεται. Να τι μας χάρισε για να μας συντροφεύει στα ανέφικτα όνειρα και στα εφικτά πάθη μας κι ας μη μας παρηγορεί γιατί έχουμε είκοσι οκτώ χρόνια να τον δούμε…