Του Κώστα Ράπτη από το Capital
Δεν είναι δίλημμα αυτό που αντιμετωπίζει στην οικονομική πολιτική ο Ταγίπ Ερντογάν. Είναι ένα “τρίλημμα” γνωστό στη διεθνή συζήτηση από καιρό – διατυπωμένο μάλιστα, κατά ειρωνεία της τύχης, από έναν οικονομολόγο γεννημένο και μεγαλωμένο στην Τουρκία, τον Ντάνι Ρόντρικ του Χάρβαρντ.
Στην αρχική του διατύπωση το “τρίλημμα Mundell-Fleming” συνίσταται στην αδυναμία του να έχει μία οικονομία ταυτοχρόνως σταθερή νομισματική ισοτιμία, ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και ανεξάρτητη νομισματική πολιτική. Πρακτικά, πρόκειται για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, η οποία θα πρέπει να ελέγξει είτε το ύψος των επιτοκίων, είτε την συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας, όπως τη διαμορφώνουν οι αγορές, με την πλάστιγγα να έχει σαφώς γείρει, λόγω και των γνωστών “παραινέσεων” από το προεδρικό μέγαρο, προς την πρώτη επιλογή.
Ο Ρόντρικ αναδιατύπωσε το έτος 2000 το τρίλημμα με ευρύτερους πολιτικούς όρους. Υποστηρίζει ότι η εθνική κυριαρχία, η δημοκρατική διακυβέρνηση και η ενωμάτωση στην παγκόσμια οικονομία μπορούν να επιτευχθούν μόνο σε συνδυασμούς ανά δύο. Πράγμα που εξηγεί, μπορούμε να παρατηρήσουμε, και το γιατί η πολιτεία του Ερντογάν υποχρεούται να γίνεται όλο και πιο αυταρχική.
Η χθεσινή νέα απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας να μειώσει περαιτέρω το βασικό της επιτόκιο στο 14%, βαθαίνοντας το αρνητικό πρόσημο, εφόσον ο ονομαστικός πληθωρισμός υπολογίζεται στο 21%, έστειλε, όπως ήταν αναμενόμενο σε νέο αρνητικό ρεκόρ τη λίρα, η οποία έχει χάσει φέτος το ήμισυ της αξίας της έναντι του δολαρίου.
Ο Ταγίπ Ερντογάν συνηθίζει να επενδύει τις νομισματικές του εμμονές με θρησκευτική γλώσσα, παραπέμποντας στην απαγόρευση του τόκου στο Ισλάμ. Όμως το σκεπτικό αυτό βασικά απευθύνεται στο εγχώριο πολιτικό του ακροατήριο, εσφαλίζοντάς του μία έστω και αποδυναμωμένη μίνιμουμ βάση υποστήριξης, εκεί που οι οικονομικές δοκιμασίες του τουρκικού νοικοκυριού θα δικαιολογούσαν το να έχει εξανεμιστεί ακόμη και αυτή.
Όμως το πραγματικό σκεπτικό του ισχυρού άνδρα της Άγκυρας είναι πολύ πιο πεζό – και εντέλει όχι και τόσο ανορθολογικό.
