Ψηλαφίσεις στην πολιτική Θεολογία (Δ. Αρκάδας – Β. Ξυδιάς) 

από

 Δημήτρης Αρκάδας

 -

7 Μαΐου 2022

1Συζητούν οι θεολόγοι-εκπαιδευτικοί Δημήτρης Αρκάδας και Βασίλης Ξυδιάς.

Τι είναι «πολιτική θεολογία» (από τον Καρλ Σμιτ στον Ντίτριχ Μπονχέφερ και στη Θεολογία της Απελευθέρωσης);  Ποια είναι η στάση των ορθοδόξων θεολόγων (Χριστιανική Δημοκρατία, π. Γ. Πυρουνάκης, π. Γ. Μεταλληνός, Χρ. Γιανναράς, βιβλική  θεολογία);  Ποια είναι η σχέση της πολιτικής θεολογίας με την υπαρξιακή θεολογία και τη θεολογία του προσώπου;  Είναι εκκοσμίκευση της εκκλησίας ή επιστροφή σε μια πιο αυθεντική σχέση της με το χριστιανικό ευαγγέλιο;

Σειρά συζητήσεων του Αντίφωνου για τη θεολογία στη σημερινή Ελλάδα: 

• Η θεολογία στην Ενορία (π. Μιλτ. Ζέρβας – Β. Ξυδιάς)
• Ψηλαφίσεις στην πολιτική Θεολογία (Δ. Αρκάδας – Β. Ξυδιάς)

Η Ημικρανία…

Έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν στην πολύπλευρη δραστηριότητα της Αντιπροεδρίας του Πολυεθνικού Κράτους της Βολιβίας, που ξεπερνά κατά πολύ τα σύνορα αυτής της λατινοαμερικανικής χώρας. Με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα, αυτός ο οργανισμός λίγο θυμίζει έναν κλασικό κρατικό θεσμό. Μάλλον είναι ένα σπάνιο εργαστήρι σκέψης, από αυτά που λείπουν στον σύγχρονο κόσμο, αφού δεν περιορίζεται σε θεωρητικές αναζητήσεις για τους δρόμους μετάβασης σε μια διαφορετική κοινωνία. Αντίθετα, χρωματίζει άμεσα και την κρατική πολιτική στη Βολιβία, ενώ ταυτόχρονα βαθαίνει τη συζήτηση για την Αριστερά του 21ου αιώνα στη Λατινική Αμερική και ακόμη πιο πέρα.

Ένα από τα εργαλεία της Αντιπροεδρίας είναι το πολιτικό περιοδικό που εκδίδει με την κάθε άλλο παρά συμβατική ονομασία Η Ημικρανία, συνοδευόμενη από τον προσδιορισμό «επιθεώρηση πολιτικής ανάλυσης», το οποίο διαβάζεται σε όλη τη Λατινική Αμερική. Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε το 15ο τεύχος, στο εξώφυλλο του οποίου δεσπόζει το σύμβολο της λατινοαμερικανικής Θεολογίας της Απελευθέρωσης: ένα γλυπτό σύμπλεγμα που συνδυάζει το χριστιανικό σταυρό με το σφυροδρέπανο. Αντίγραφο του γλυπτού δώρισε ο πρόεδρος της Βολιβίας Έβο Μοράλες στον Πάπα, όταν αυτός επισκέφθηκε πριν από λίγους μήνες τη Βολιβία.

Η Θεολογία της Απελευθέρωσης στη Λατινική Αμερική

Τοιχογραφία του Cerrero Barredo (του κατεξοχήν ζωγράφου της θεολογίας της απελευθέρωσης), στον καθεδρικό ναό της πόλης Sao Felix do Araguaia (Βραζιλία)

Ένα παράδειγμα γόνιμης συνάντησης Αριστεράς και χριστιανισμού  – Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας στα ελληνικά της «Θεολογία της Απελευθέρωσης» του Γκ. Γκουτιέρες.

Του Μικαέλ Λεβί και του Κώστα Αθανασίου

Το τελευταίο διάστημα έχει επανέλθει στο προσκήνιο η συζήτηση για τη σχέση ανάμεσα στην Αριστερά και τη θεολογία ή την Εκκλησία. Ωστόσο, από τα πολύ ενδιαφέροντα κείμενα που δημοσιεύονται, απουσιάζει συνήθως η αναφορά στην εμπειρία της πιο σημαντικής και γόνιμης συνάντησης μεταξύ Αριστεράς και χριστιανισμού, όπως εκφράστηκε στο ρεύμα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, ειδικά στη Λατινική Αμερική, και η οποία προήλθε από μια πραγματική ριζοσπαστικοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων και ανθρώπων πιστών στον χριστιανισμό και από τη μετακίνησή τους προς το χώρο της Αριστεράς.

Η Θεολογία της Απελευθέρωσης είναι ένα σώμα κειμένων που αποτελεί τη θεωρητική έκφραση ενός ευρύτατου κινήματος το οποίο εμφανίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1960, πολύ πριν γραφτούν τα βασικά κείμενα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, και το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί Χριστιανισμός της Απελευθέρωσης — ένα κίνημα που περιλαμβάνει κοινότητες βάσης, λαϊκές (αγροτικές, εργατικές, ιθαγενικές) θρησκευτικές ομάδες, κινήματα γειτονιάς και ακτημόνων κ.λπ.

Αν θέλαμε να επιλέξουμε ένα χαρακτηριστικό της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, αυτό θα ήταν η ταξική επιλογή, η ταξική μεροληψία υπέρ των φτωχών. Η κρίσιμη διαφορά με τη φιλεύσπλαχνη φιλανθρωπία της επίσημης Εκκλησίας είναι ότι για τη Θεολογία της Απελευθέρωσης οι φτωχοί δεν νοούνται ως αντικείμενα (βοήθειας, συμπόνιας, ελεημοσύνης) αλλά ως δρώντα υποκείμενα της ιστορίας τους, ως δρώντα υποκείμενα της απελευθέρωσής τους.

Ο Άρης Βελουχιώτης, ο Καπετάν Ανυπόμονος κι ο Καπετάν Βαργιάνης. ΕΡΤ 1997.

Ἀποκαταστάθηκε ὁ Μητροπολίτης Χίου Ἰωακεὶμ (Στρουμπῆς)

Ὅπως ματαδίδει τὸ πρακτορεῖο “Ρομφαία”, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κατὰ τὴ Συνεδρία τῆς 25ης Αὐγούστου 2021, ὕστερα ἀπὸ αἴτημα τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Χίου, Ψαρῶν καὶ Οἰνουσσῶν κ.Μάρκου, ἀποφάσισε τὴν ἀποκατάσταση τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτη πρ. Χίου Κυροῦ Ἰωακεὶμ (Στρουμπῆ). Ἐπὶ Κατοχῆς ἀνέπτυξε σημαντικὴ ἀντιστασιακή καὶ κοινωνικὴ δράση. Ἦταν μέλος του ΕΑΜ.

Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, μὲ ἀφορμὴ τὴ συμμετοχή του σὲ συγκέντρωση τῆς ΕΠΟΝ τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1946 καὶ τὴ χοροστασία του στὴν πάνδημη κηδεία δύο ἀγωνιστῶν τῆς Ἀριστερᾶς, οἱ ὁποῖοι δολοφονήθηκαν στὸ Βαρβάσι μετὰ ἀπὸ ἔφοδο τῆς ἀστυνομίας, καταδικάστηκε ἀπὸ ἐκκλησιαστικὸ δικαστήριο σὲ ἔκπτωση ἀπὸ τὴ Μητρόπολή του, σὲ μιὰ παρωδία δίκης.

Σύμφωνα μἐ τὴ “Ρομφαία”, τὸ σκεπτικὸ τῆς ἀποκατάστασης εἶναι ὅτι ὁ μακαριστὸς Ἰωακεὶμ “ἐκινήθη ἐξ αἰσθημάτων πίστεως εἰς τὸν Τριαδικὸν Θεόν, τὸν διδόντα δικαιοσύνην εἰς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἀγάπης πρὸς τὴν Ἑλλάδα, τὴν τότε στενάζουσαν ὑπὸ τὸ καθεστὼς ξένης κατοχῆς”. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴ θαρραλέα στάση του τὴν περίοδο τῆς Κατοχῆς, δὲν δίστασε νὰ ἔρθει ἀντιμέτωπος μὲ τοὺς ἐκπροσώπους τοῦ μετεμφυλιακοῦ κράτους στὴν περιφέρειά του. Πέθανε πάμπτωχος τὸ 1950.

Ὁ ἴδιος κατακεραύνωνε τὴν ὑποταγὴ τῆς διοικούσας Ἐκκλησίας:  «…αὐλοκόλακες καὶ ἑρπετὰ πρὸ τῶν ἐκμεταλλευτῶν τοῦ λαοῦ, ἔμποροι χρησιμοποιοῦντες τὴν ἁγίαν θρησκείαν ὡς μέσον ναρκώσεως τῶν λαϊκῶν μαζῶν ἀσεβεῖς καὶ ἄθεοι, μὴ πιστεύοντες εἰς οὐδὲν ἀνώτερον ἀλλὰ μόνον εἰς τὸ χρῆμα καὶ εἰς τὴν σάρκα, ὑποκριταὶ καὶ θεομπαίχται δοσίλογοι καὶ ἐκμεταλλευταὶ μὲ παθολογικὰς ἀνηθίκους παρεκτροπὰς ἀδίστακτοι Φαρισαῖοι διὰ νὰ κρατοῦν τὸν λαὸ μέσα εἰς τὸ σκότος τῆς θρησκοληψίας καὶ ἄσπονδοι ἐχθροὶ κάθε κοινωνικῆς προόδου καὶ ἐξελίξεως».

«ἤμουνα κομμουνιστὴς καὶ παράλληλα ἕνας χριστιανὸς»

[…] τὰ ὑπέροχα λόγια αὐτοῦ τοῦ μεγάλου Ἕλληνα δημιουργοῦ, τοῦ Δαμασκηνοῦ, μᾶς ξαναθυμίζουν ὅτι «τὰ πάντα ματαιότης». Μᾶς δίνουν τὸ μέτρο τῶν ἀνθρωπίνων δυνατοτήτων μας. Δηλαδή, κάθε φορὰ ποὺ ὁ ἄνθρωπος ξεπέρασε τὸ μέτρο καὶ νόμιζε ὅτι μπορεῖ νὰ γίνει θεός. Γιατὶ μόνο ὁ Θεὸς ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἀποσπᾶ ζωή, γιατὶ αὐτὸς τὴ δίνει κι αὐτὸς τὴν παίρνει. Ἀλλὰ ὅποιος τολμάει νὰ μιμηθεῖ τὸ Θεό, καταγράφεται στὰ μαῦρα κατάστιχα τῆς ἀνθρώπινης συνείδησης, τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας. […]

Ἤμουνα ἕνας ἀντιστασιακός, ἤμουνα ἕνας κομμουνιστὴς ἐκείνη τὴν ἐποχὴ καὶ παράλληλα ἤμουν ἕνας χριστιανός, ἕνας ἄνθρωπος ποὺ πίστευε στὴν Ὀρθοδοξία καὶ ποὺ πίστευε καὶ πιστεύει στὴ συνέχεια τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους. Κι ἕνας μεγάλος σταθμὸς εἶναι βέβαια καὶ τὸ Βυζάντιο, ὅπου ὄχι μόνο διατήρησε τὸ ἑλληνικὸ μέλος ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπεξεργάστηκε κι ἀπὸ ’κεῖ τὸ πέρασε στὰ ἀκριτικὰ καὶ στὰ δημοτικά μας τραγούδια κι ἔτσι μπόρεσε νὰ διατηρηθεῖ ἡ ἐθνικὴ καὶ πολιτιστική μας ταυτότητα. […]

Ἐγὼ ἤθελα νὰ ἀποδείξω καὶ ὡς συνθέτης συμφωνικῆς μουσικῆς εἴτε ἤμουνα στὴν παρανομία, εἴτε ἤμουν στὴν Μακρόνησο, εἴτε ἤμουν στὴν Ἰκαρία, εἴτε ἤμουν στὸ Παρίσι αὐτὴ ἡ λατρεία ποὺ εἶχα πρὸς τὴν ἑλληνικὴ τέχνη, τὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα. Δὲν τὴν ἀντιμετώπιζα σὰν ἕνας ἀρχαιόπληκτος, ὅπου ἤθελα τάχα νὰ πιαστῶ ἀπ’ αὐτὴν γιὰ νὰ ἀποδείξω ἀνύπαρκτες ἀξίες.

[…] νά ’μαστε περήφανοι γιὰ τὴ γενιά μας, γιὰ τὴν πατρίδα μας, γιὰ τὸ ἔθνος μας, γι’ αὐτὸ τὸ καταπληκτικὸ κατασκεύασμα, γι’ αὐτὸ τὸ πάντρεμα τῆς οὐσίας τῆς ἑλληνικότητας μὲ τὴν οὐσία τῆς χριστιανικότητας ποὺ γίνεται Ὀρθοδοξία. Δὲν ξέρουμε τὶ σημαίνει αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. […]

ἐφημ. Χριστιανική, 5-4-2007, ἀρ. φ. 748 (1061)

Μίκης Θεοδωράκης

Τελειώσαμε με τον Κολοκοτρώνη,τον Καραϊσκάκη,τον Ρήγα Φεραίο,με το Αρκάδι,το Μεσολόγγι,με τα σύμβολα.

Τους πειράζει η 25η Μαρτίου.Γιατί όμως;Γιατί οι ελευθερωτές μας ήταν οι φουστανελάδες, τους οποίους κατηγορούν ως αγράμματους.Αυτοί όμως μας απελευθέρωσαν.

Είναι μύθος, λένε, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός.Δεν κρατούσε, υποστηρίζουν, με το ένα χέρι ο Κολοκοτρώνης την ελληνική σημαία και με το άλλο τον Σταυρό και δεν ευλογούσε η Εκκλησία τη σημαία.Αυτά είναι γι’ αυτούς αντιδραστικά. Και δεν πρέπει να τα ξέρουν τα παιδιά μας.

Ακόμη και ο Βελουχιώτης έβαζε στη σειρά τους αγωνιστές και έμπαιναν στα χωριά με την ελληνική σημαία,και αφού τους μιλούσε για τον αγώνα, τους καλούσε όλους να μπουν μέσα στην Εκκλησία.Και μπροστά σε όλους τους κατοίκους του χωριού και τους αντάρτες,παρακαλούσε τον παπά να ευλογήσει τη σημαία και τον αγώνα τους.

Αυτοί ήταν επαναστάτες.Ποιοι είναι αυτοί οι σημερινοί που λένε ότι είναι προοδευτικοί;Τι σχέση έχουν αυτοί με όλα αυτά;Βρίσκομαι εδώ ενσυνείδητα.Αυτή ήταν η φυσιολογική πορεία της Ελλάδας.Έτσι έπρεπε να γίνει.Έχει συνέχεια ο ελληνισμός.

Μόνο με την ανανέωση της μνήμης και της πίστης μπορούμε να γίνουμε κάτι.Πρέπει να έχουμε βάσεις και ρίζες,να είμαστε περήφανοι για αυτό το καταπληκτικό πάντρεμα της ουσίας της ελληνικότηταςμε την ουσία του Χριστιανισμού.

Δεν ξέρουν όμως όλοι αυτοί τι σημαίνει Ορθοδοξία.Λένε ότι δεν υπήρχε Κρυφό Σχολειό.Μέσα όμως στις εκκλησίες οι παπάδες διάβαζαν τα Ευαγγέλια, τα οποία ήταν γραμμένα στα ελληνικά.Ας έρθει ο οποιοσδήποτε να με αντικρούσει.

Τι να μου πουν σ’ εμένα;Ότι δεν πάλεψα;Ότι δεν είμαι προοδευτικός;Ότι δεν έπιασα το σφυγμό του λαού; Ότι δεν έδωσα καλή τροφή στον λαό;

+Μίκης Θεοδωράκης.

Ο Μίκης Θεοδωράκης στο «Αρχονταρίκι»

«Πρόσκληση φιλοξενίας σε καιρούς αφιλίας»

Μια από αυτές τις συνεντεύξεις προβλήθηκε στις 9 Μαρτίου 2008 στο πλαίσιο της εκπομπής «Αρχονταρίκι», που παρουσίαζε στην ΕΤ 1 ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος Γεωργακόπουλος.

Αποδεχόμενος την «πρόσκληση φιλοξενίας σε καιρούς αφιλίας» (όπως ήταν το «μότο» της εκπομπής), ο Μίκης Θεοδωράκης μίλησε για τα παιδικά του χρόνια στη Χίο, την πρώτη του καντάδα, τη συμμετοχή του σαν σολίστ σε εκκλησιαστική χορωδία και για πολλά άλλα θέματα που σχετίζονται κυρίως με την κοινωνικοπολιτική του δράση από τα χρόνια της Κατοχής μέχρι τις μέρες μας…

Η σκηνοθεσία ήταν της Λίλας Μώκου. Στο video μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την εκπομπή.

Δημήτριος Χολέβας: Τα άμφια της Αντίστασης

Πηγή εικόνας: Past in Color | Ο πάτερ Δημήτριος Χολέβας, ο «Παπαφλέσσας» της Αντίστασης.

Από: Παναγιώτης Μπαλάσης 

Πολλές φορές, τόσο στην ελληνική όσο και στην παγκόσμια ιστορία, υπήρξαν ιερείς και πνευματικοί ηγέτες που διακρίθηκαν σε εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Οι ιερείς αυτοί δεν περιορίστηκαν μόνο στα ιερατικά τους καθήκοντα απέναντι στους λαούς. Θεώρησαν ότι ο «καλός ποιμένας» έχει χρέος να υπερασπίζεται και να προστατεύει «το ποίμνιο» από τους «λύκους», και έλαβαν τα άρματα. Ένας τέτοιος ήταν και ο Δημήτριος Χολέβας, ο «Παπαχολέβας» ή «Παπαφλέσσας» της Εθνικής Αντίστασης.

---

Δημήτριος Χολέβας: Τα κλασικά γράμματα και η Εκκλησία

Ο Δημήτριος Χολέβας γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1907, στο χωριό Τσούκα της Φθιώτιδας, 38 χιλιόμετρα έξω από τη Λαμία. Μεγάλωσε στην Μακρακώμη. Όταν ενηλικιώθηκε, αποφάσισε να ακολουθήσει τις σπουδές των κλασικών γραμμάτων. Έτσι σπούδασε φιλολογία, ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, παντρεύτηκε και κατάφερε να αποκτήσει με τη σύζυγό του πέντε παιδιά.

Αν και φιλόλογος, ιστορικός και αρχαιολόγος, ο Χολέβας αποφάσισε να στραφεί προς την Εκκλησία και να γίνει ιερέας, σε ηλικία 31 ετών. Έτσι, το 1938, χειροτονήθηκε στη Λαμία, και ξεκίνησε την εκκλησιαστική του πορεία ως πρωτοπρεσβύτερος. Ακολούθησαν όμως ταραγμένες εποχές. Η Ελλάδα εισήλθε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 28 Οκτωβρίου 1940 ενώ την άνοιξη του 1941 η χώρα κατελήφθη από τις σκοτεινές Δυνάμεις του Άξονα. Η μαύρη Κατοχή είχε ξεκινήσει. Ο Παπαχολέβας θα στήριζε τον σκλαβωμένο λαό όμως τόσο ως ιερέας αλλά ακόμα περισσότερο ως αντάρτης.

22 Φεβρουαρίου, η ξεχωριστή:

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου

Γιε μου,

«τι να σου πω, σπλάχνο μου και γιε των προσευχών μου;

Σε άνθρωπο ανόητο μην υποταχτείς και το δυνάστη μην τον λογαριάσεις. Για την αλήθεια ν' αγωνίζεσαι ως το θάνατο, κι ο Κύριος ο Θεός θα πολεμάει για σένα…

Να μη λιχνίζεις σ’ όποιον λάχει άνεμο, μην παίρνεις όποιο να ’ναι μονοπάτι... Ο άνθρωπος της υπομονής θ’ αντέξει ως την κατάλληλη στιγμή, κι ύστερα η χαρά γι’ αυτόν θα ξεπροβάλει...

Μίλα εσύ για χάρη του άλαλου. Δίκαια κρίνε κι υπερασπίσου το δίκιο του κατατρεγμένου, του δυστυχισμένου, του φτωχού».

[Παλαιά Διαθήκη: Παροιμ. 31:2 και Σοφία Σειράχ 4:27-28, 1:23].

Θ.Ν.Π./22-2-2021.

ΥΓ: Η ζωγραφιά: https://www.art-max.com/.../prehistoric-man-paint-2-3-3-4/

Εορτή του αγ. Ισίδωρου Πηλουσιώτη (04/02)

• Ἡ θεολογία τοῦ ἁγίου Ἰσιδώρου εἶναι συνέχεια αὐτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.

Πηγή 1η: George-Nektarios Panayotidis *

• Γιὰ την εἰρήνη:

«Στὴν Ἐπιστολή 246 … «δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὴν ὀνομάσω εἰρήνη, αὐτὴν ποὺ δὲν στολίζεται μὲ τὴ δικαιοσύνη». Στὸ πλαίσιο αὐτὸ μποροῦν νὰ ἑρμηνευθοῦν καὶ οἱ φράσεις τοῦ Χριστοῦ «Δὲν ἦρθα νὰ φέρω εἰρήνη στὴ γῆ, ἀλλὰ μάχαιρα» (Ματθ. 10,34) καὶ «Σᾶς δίνω τὴ δική μου εἰρήνη» (Ιω. 14,27), οἱ ὁποῖες συνεπάγονται ὅτι «βέβαια δὲν ἀποκηρύττει κάθε εἰρήνη, ἀλλ’ ἐκείνην ποὺ εἶναι συνενωμένη μὲ τὴν κακία».

• Γιὰ την τυραννική ἐξουσία:

«Στον τύραννο ἐνυπάρχει «τυραννία καὶ δυναστεία ἀνεξέλεγκτη, ἡ ὁποία ἀσκεῖται μόνο πρὸς τὸ συμφέρον τοῦ τυράννου»

• Γιὰ τη δικαιοσύνη και την ἀποστέρηση μισθοῦ:

«Κάθε κέρδος ἄδικο δὲν εἶναι τὸ ὅ,τι καλύτερο, ἀλλὰ μόνο ἐκεῖνο ποὺ συνυπάρχει μὲ τὸ καλό, ἐνῶ ὅταν αὐτὸ ἀπουσιάζει, βαδίζει κατ’εὐθεῖαν στὶς συμφορές».

• Δημοκρατικότητα και ἱεραρχία:

«Στὴν ἐπιστολὴ 148 (βιβλ. 1)….:

«Οἱ ἐξουσίες τῶν πραγμάτων καὶ τῶν λαῶν, ἡ δύναμη τῆς βασιλείας καὶ ἡ αὐστηρότητα τῶν δικαστηρίων, ἀποδεικνύονται ἀληθινὲς ἐξουσίες, ὅταν συνοδεύονται ἀπὸ ἀγάπη στὸ καλό, μιμούμενες τὴν οὐράνια τάξη. Ἂν ὅμως πέσουν στὰ χέρια ἀνθρώπων μὲ πονηρὲς προθέσεις, τότε γίνονται μᾶλλον τυραννίες, ἀφοῦ ἐξουσιάζουν παρὰ τὴ θέληση τοῦ λαοῦ, καὶ ἀντὶ τῆς ὑπακοῆς, δημιουργοῦν διαμάχες καὶ ἐπαναστάσεις».

Γιώργος Ροδίτης: “Ένας πεινασμένος για τη δικαιοσύνη”

του Θανάση Παπαθανασίου*

Ο Γεώργιος Ροδίτης ήταν θεολόγος. Νομίζω όμως πως δεν θα πέφταμε έξω αν τον αποκαλούσαμε και καπετάνιο παγοθραυστικού. Αυτή την ιδιότητα προσέλαβε εν τοις πράγμασι με τη συγγραφή του βιβλίου του «Χριστιανισμός και πλούτος. Το πρόβλημα της κατανομής και της χρήσης των βιοτικών αγαθών υπό το φως της Αγίας Γραφής και της εκκλησιαστικής παραδόσεως των τεσσάρων πρώτων αιώνων».

Ο Ροδίτης κόπιασε για τη διάνοιξη περασμάτων σε ένα πολικό τοπίο, με μαχητική πλώρη τη μαρτυρία του Ευαγγελίου και τον πόθο της Βασιλείας του Θεού. Με δυο λόγια, το εμβληματικό πλέον αυτό βιβλίο φωτίζει το δράμα που εκτυλίσσεται ασταμάτητα στο μάτι της

βελόνας (Λουκ. 18:25). Και καταδεικνύει ότι η πείνα για κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι στοιχείο παράπλευρο (ή και αντίρροπο!) προς την πνευματική προκοπή του Χριστιανού, αλλά σύμφυτο προς αυτήν. Ουσιώδης όρος της και καρπός της, ταυτόχρονα!

Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 1970 από τη Χριστιανική Δημοκρατία. Δεν γεννήθηκε απλώς καταμεσής της επταετούς δικτατορίας,αλλά και καταμεσής μιας θρησκευτικότητας η οποία επί δεκαετίες σκαρφιζόταν πλήθος θεολογίες που νομιμοποιούσαν την ταξική αδικία και στήριζαν μεταφυσικά τον καπιταλισμό. Ακριβώς αυτό προσδίδει στο βιβλίο επικαιρότητα και σήμερα, σε εποχή κατά την οποία διατυπώνονται, με νέα γλώσσα, λογιών ραφιναρισμένες θεολογίες που αποδέχονται την ανισότητα ως μοχλό της ανάπτυξης. Χαρακτηριστικές είναι οι συγκρούσεις του συγγραφέα με επιχειρήματα (ο ίδιος τα αποκάλεσε «κωμικά σοφίσματα») όπως ότι η ανισότητα πρέπει να είναι αποδεκτή σαν την ανισότητα μεταξύ των δαχτύλων του χεριού, ή ότι ο Χριστός υποστήριζε τον έντοκο δανεισμό, επειδή στις παραβολές του είχε χρησιμοποιήσει την κοινή στην εποχή του εμπειρία τοκισμού (σσ. 174-5,122-3 της α΄ έκδοσης / 252-3, 153-4 της γ΄ έκδοσης, 2009). Ο Ροδίτης απάντησε εδραζόμενος στη χριστιανική ανθρωπολογία (η προσωπική ετερότητα δεν συνεπάγεται κοινωνική – οικονομική ανισότητα) και στη βιβλική ερμηνευτική (διάκριση μεταξύ του μηνύματος και των τρόπων διατύπωσής του).

Το βιβλίο είναι κυριολεκτικά χρυσωρυχείο παραθεμάτων. Το ιδιαίτερο στίγμα του ήταν η εκτεταμένη χρήση της πατερικής γραμματείας. Σφύζει ριζοσπαστικών πατερικών αναφορών σε πάμπολλες παραμέτρους του ζητήματος του πλουτισμού: στον θεσμό της ιδιοκτησίας, στις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου, στην εκμετάλλευση του εργατικού κόπου κλπ. Βασικός άξονας όλων αυτών είναι η ασυμβατότητα Χριστιανισμού και πλούτου. Ασυμβατότητα!