ΒΙΝΤΕΟ – Ο Σαράντος Καργάκος για την φρίκη του Εμφυλίου

“Ήμουν παιδάκι, έμενα στη Λένορμαν 16. Και πήγαινα με τα πόδια, επειδή με στένευε η περιοχή, και φτάνω κάπου προς το Περιστέρι. Περνάει ένα φορτηγό αυτοκίνητο και πετάει κουφάρια, πτώματα. Αποκεφαλισμένοι άνθρωποι. Τους πετάει έτσι, όπως πετάμε τα απορρίματα. Μετά από λίγο βλέπω να έρχονται οι γυναίκες και να προσπαθούν να ενώσουν το σώμα με το κεφάλι, για να μπορέσουν να δουν ποιος είναι ο δικός τους άνθρωπος.

Τότε άρχισα, παρότι ήμουν παιδί, να προβληματίζομαι: ποιο κεφάλι είναι δεξιό και ποιο αριστερό;

Και αυτό με έβαλε σε τόσο μεγάλες σκέψεις ώστε άρχισα πλέον να ασχολούμαι με την μελέτη του πολέμου, όχι για να τον εξωραΐσω, αλλά για να καταδείξω ότι ναι μεν μπορεί να είναι αναγκαίος κάτω από κάποιες συνθήκες, αλλά όταν μπορούμε να τον αποφύγουμε χωρίς να ταπεινωθούμε, είναι καλύτερα.

Και επειδή φοβάμαι πάντοτε τον εμφύλιο, συνηθίζω να έω την φράση του Μακρυγιάννη: Εγώ κρέας για εμφύλιο δεν πουλώ”

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ

Η ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟ 1948

Από Ηλίας Μπιτσάνης

Τέτοιες ημέρες το 1848, η Μεσσηνία (και μέρος της Ελλάδας) φλέγεται. Εχει εκδηλωθεί η αστικοδημοκρατική εξέγερση με επικεφαλής τον Γιωργάκη Περρωτή χιλίαρχο της επανάστασης του 1821, ο οποίος επικεφαλής 700 ενόπλων μπαίνει στην Καλαμάτα, απελευθερώνει κρατούμενους στις φυλακές και εγκαθιστά επιτροπές πολιτών που διευθύνουν τη ζωή της πόλης. Η προκήρυξη που εκδόθηκε στις 24 Απριλίου 1848 και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Αθήνας “Αιών” είναι ένα κείμενο που διαπνέεται από το φιλελεύθερο δημοκρατικο πνεύμα των εξεγέρσεων της ίδιας χρονιάς που συγκλόνισαν την Ευρώπη. Και αναφέρει τα εξής:

«Φίλοι συμπολίται,

Κάμνοντες χρήσιν του συνταγματικού δικαιώματος του ελευθέρως εκφράζεσθαι, φέρομεν κατά τας επικειμένας δεινάς περιστάσεις εις γνώσιν της Υ.Μ. τας εξής σκέψεις.

Νέα εποχή ιστορίας μετέβαλε την φάσιν του κόσμου. Τα έθνη εγείρονται προς ανάκτησιν και υπεράσπισιν των καταπατηθέντων δικαιωμάτων των και ελευθεριών των. Τα παλαιά ολέθρια συστήματα κατέπεσαν ως ιστός αράχνης. Ο Μεττερνίχος και μετ’ αυτού το σύστημά του κατέπεσαν. Ο Βασιλεύς Φίλιππος και ο Γκιζώτος, οίτινες κυβερνώντες συνταγματικώς, εμόλυναν το σύνταγμα δια των αισχροτέρων μέσων της διαφθοράς, κατέπεσαν μετά του συστήματός των. Τα έθνη εις τα οποία επεκτείνονται αι αλύσσεις των συστημάτων τούτων, διέσπασαν αυτάς και αι κυβερνήσεις εχειραφέτησαν τους λαούς αυτών. Μία φωνή εγείρεται πανταχόθεν, η φωνή της απελευθερώσεως , η φωνή της χειραφεσίας των λαών, η φωνή της ενώσεως των εθνικοτήτων. Η Γερμανία σχηματίζεται εις εν, η Ιταλία θέλει αποτελεί εν έθνος, εις δεν την αδελφήν αυτής, την ένδοξον Ελλάδα, δεν αρμόζει να μένη απλώς θεατής. Η απελευθέρωσις και η συγκέντρωσις της ελληνικής φυλής υπό την νέαν Ελλάδα, και υπό έναν αρχηγόν, τον αρχηγόν αυτής, είναι το αίσθημα το κυριεύον τους απανταχού έλληνας και το μόνον υπάρχον σύνθημα. Από τα ιδέας ταύτας και από τα αισθήματα ταύτα κυριευόμενος και ο μεσσηνιακός λαός και από την πεποίθησιν ότι το κυβερνούν την Ελλάδα φθοροποιόν σύστημα απορέει εκ των φθοροποιών εκέινων συστημάτων, εγείρεται σήμερον και εκφράζει πανδήμως και μετά θάρρους τα μέσα εκείνα δια της ενεργείας των οποίων δύναται να φθάση εις τον περί ου ο λόγος σκοπόν προς αποφυγήν επικειμένου κινδύνου και προς σωτηρίαν της πατρίδος και του θρόνου. Τα δε μέσα ταύτα είναι τα εξής.

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ )

Η Επανάσταση και η αριστερή ιστοριογραφία

Από την έκδοση της «Κοινωνικής σημασίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» (1924) του Γιάνη Κορδάτου έως την εμφάνιση μιας νέας γενιάς μαρξιστών ιστορικών στη δεκαετία του ‘60, η Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε ένα από τα πλέον αγαπημένα γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας για την αριστερή ιστοριογραφία.

Γράφει ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης.

Από την «αστική» έως την «προδομένη» Επανάσταση, οι αριστερές αναγνώσεις και ερμηνείες του 1821 διέτρεξαν όλον τον 20ό αιώνα. Αναγνώσεις και ερμηνείες που κινήθηκαν σε αποκλίνουσες κάποτε κατευθύνσεις και συγκροτήθηκαν σε διαφορετικά πολιτικά και κοινωνικά περιβάλλοντα. Δεν ήταν ισότιμες, δεν λειτούργησαν με τον ίδιο τρόπο, συχνά συνυπήρξαν παλιότερες με νεότερες εκδοχές, άλλοτε αλληλοαναιρούμενες, άλλοτε συμπληρωματικές. Σε κάθε περίπτωση, όμως, συνομίλησαν και συγκρούστηκαν με την εθνική ιστοριογραφία, κυρίως όμως καθορίστηκαν από τις διαδρομές της Αριστεράς, τις πολλαπλές εκφράσεις και τις μεταβολές στις πολιτικές στοχεύσεις και στις στρατηγικές της συγκεκριμένης πολιτικής παράταξης στην Ελλάδα και διεθνώς.

Από την έκδοση της «Κοινωνικής σημασίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» (1924) του Γιάνη Κορδάτου έως την εμφάνιση μιας νέας γενιάς μαρξιστών ιστορικών στη δεκαετία του ‘60, η Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε ένα από τα πλέον αγαπημένα γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας για την αριστερή ιστοριογραφία. Ο ιερός «τόπος» της νεοελληνικής εθνικής ταυτότητας ήταν εύλογο να αποτελέσει το κατ’ εξοχήν σημείο αναθεώρησης για μια ιδεολογία, όπως η μαρξιστική, που ενδιαφερόταν να ανασημασιοδοτήσει όχι μόνο το παρόν και το μέλλον των ανθρώπων, αλλά και το παρελθόν τους καλώντας τους να το διαβάσουν με τις δικές της πλέον οπτικές. Η Επανάσταση δεν ήταν μια ιστορία του παρελθόντος αλλά του μέλλοντος, ο καθορισμός του χαρακτήρα του 1821 είχε αποφασιστική σημασία για την κατανόηση της θέσης της ταξικής σύγκρουσης στην Ελλάδα, της προετοιμασίας των επόμενων κινήσεων της εργατικής τάξης και του κόμματός της. Η μεσοπολεμική διαμάχη του Γιάνη Κορδάτου με τον Γιάννη Ζέβγο για το εάν η Επανάσταση ήταν ή δεν ήταν αστικοδημοκρατική συνδεόταν με τις συγκρούσεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και την υιοθέτηση από την Κομμουνιστική Διεθνή, στη δεκαετία του ‘30, της γραμμής των λαϊκών μετώπων ενάντια στον φασισμό.

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ

Ρόδος, 31 Μαρτίου 1917.

Λαός και επίσημοι παρακολουθούν την έπαρση της ελληνικής σημαίας. Σε πρώτο πλάνο, γονατιστός, ο δήμαρχος Γαβριήλ Χαρίτος.

Φωτογραφία Αντώνη Πέγχου

Τιμητική αφίσα των Άγγλων.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ

1944: Ένταξη Δωδεκανησίων εθελοντών πολεμιστών στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις της Μέσης Ανατολής. Τον Ιανουάριο οργανώνονται δεύτερα δίκτυα πληροφοριών και συνεργασίας με περιπόλους του Ιερού Λόχου, που δρουν παράλληλα με τα πρώτα, αλλά χωρίς εκατέρωθεν συνεννόηση. 

• Στις 14 Φεβρουαρίου πραγματοποιείται από τον Ιερό Λόχο και τις Βρετανικές Raiding Forces καταδρομική επιχείρηση στο Καστελόριζο. 
• Η ίδια επιχείρηση επαναλαμβάνεται στις 24 Ιουνίου και στην Κάρπαθο. 
• Στις 10-14 Ιουλίου καταδρομή του Ιερού Λόχου απελευθερώνει τη Σύμη. Νεκροί οι Ιερολοχίτες Ανθυπολοχαγοί Γεώργιος Μενεκίδης και Ευστράτιος Τσόπελας.
• Στις 20-23 Ιουλίου συλλαμβάνονται από τους Γερμανούς οι Εβραίοι της Ρόδου και της Κω, μεταφέρονται και εξοντώνονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. 
• Στις 24 Ιουλίου πέφτουν νεκροί στην Κάρπαθο οι Ιερολοχίτες δεκανείς Κωνσταντίνος Ψίλης και Στέργιος Μανώλας. 
• Στις 7 Σεπτεμβρίου γίνεται με επιτυχία νυκτερινή επίθεση των Ιερολοχιτών στις Γερμανικές εγκαταστάσεις ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας στο Θυμιανό της Κεφάλου Κω. 
• Τον Οκτώβριο ανοίγουν και πάλι τα Ελληνικά Σχολεία. 

Κωστής Μοσκώφ: Δομές και Πράξη στην Ελληνική Ιστορία

Γιατί ο Κωστής Μοσκώφ;

 Ο Δρόμος στην προσπάθειά του να έχει μια παρουσία στην υπόθεση των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, συνεχίζει στο μονοπάτι της ιστοριογραφίας με έναν ιδιαίτερο και σημαντικό διανοούμενο, τον Κωστή Μοσκώφ. Ειδική και γόνιμη περίπτωση και αξιοπρόσεκτο έργο, έχει περάσει στην αφάνεια, γιατί δεν ανήκει –όπως νομίζουν– στην ορθόδοξη αριστερή οικογένεια, αλλά ούτε και στην άλλη πλευρά άσχετα αν η καταγωγή του βρίσκεται στους κόλπους της αστικής τάξης.

Ο ίδιος ήταν τοποθετημένος στην κομμουνιστική αριστερά παρότι το έργο του ξέφευγε από σημάνσεις και έσπαγε ιδεολογικά και πολιτικά ταμπού. Η συνάντησή του με τον τόπο και τους καημούς του λαού του και ο έρωτάς του για την ιστορία θα τον κάνει να παράξει πρωτότυπο έργο και να προσπαθήσει να φωτίσει μια δυο περιοχές που η κλασσική μαρξιστική ιστοριογραφία δεν ακουμπούσε. Ο ίδιος θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην συνάντηση του Ελληνισμού με την Ορθοδοξία και θα ασχοληθεί με τον τρόπο και το βάθος που αυτές οι δύο διαστάσεις θα σημαδέψουν και τη σύγχρονη ιστορία. Αυτή η ιδιοτυπία του ερμηνεύονταν από την κομματική στέγη (χώρος του ΚΚΕ) είτε σαν προϊόν των μεγάλων δυσκολιών που συναντούσε με την υγεία του είτε σαν αποτέλεσμα μεγάλης απογοήτευσης. Από ένα σημείο και μετά βρήκε ο ίδιος μια διέξοδο προσφέροντας ένα αξιολογότατο έργο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου διαδίδοντας τα σύγχρονα ελληνικά γράμματα, φέρνοντας πιο κοντά τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου.

Στο έργο του Μοσκώφ βλέπουμε ενδιαφέροντα και γόνιμα σχήματα για το ιδεολογικό και πολιτιστικό εποικοδόμημα του μεταπρατικού χώρου. Το έργο του είναι ένα «παράθυρο» για το ρίζωμα στο χρόνο και στη παράδοση αλλά ταυτόχρονα ο ίδιος έκανε πρακτικά βήματα για την συνάντηση της Ελλάδας και του κόσμου της Ανατολικής Μεσογείου

ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ του έργο δεν είναι μεγάλο ειδικά το ιστορικό. Δύο κυρίως βιβλία και μερικά δοκίμια. Κι όμως είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Το ένα «Η διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα – Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου» (1972) και το άλλο «Θεσσαλονίκη, τομή της μεταπρατικής πόλης, 1700 – 1912» (1974). Το πρώτο βιβλίο θα γνωρίσει μερικές εκδόσεις και συμπληρώσεις και θα «δεθεί» με μια εκτενέστερη μελέτη με τίτλο «Εισαγωγικά στην Ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης – Η διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα» (1978).

3 ΤΟΥ ΣΕΠΤΈΜΒΡΗ

Η μέρα που ο Όθωνας αναγκάστηκε να βγει στο παράθυρο για να αντιμετωπίσει τους επαναστατημένους Έλληνες.

Ήταν 3 Σεπτεμβρίου 1843 και ο λαός απαιτούσε Σύνταγμα.

Το σχέδιο είχε ως εξής. Ο Σκαρβέλης και ο Καλλέργης θα απέκλειαν με τις δυνάμεις τους τα ανάκτορα, ενώ ο παλαιός αγωνιστής και σημαίνον μέλος της συνωμοσίας Ιωάννης Μακρυγιάννης θα προκαλούσε αντιπερισπασμό με τους άνδρες του. 

Τελικά, μετά από σύσκεψη, η εξέγερση αναβλήθηκε για την επόμενη νύχτα. Η κυβέρνηση όμως, έχοντας πληροφορηθεί τα σχέδια των συνωμοτών, έστειλε αποσπάσματα τα οποία περικύκλωσαν την οικία του Μακρυγιάννη στην οποία οχυρώθηκαν ο ίδιος και λίγοι φίλοι του. Ταυτόχρονα, αύξησαν τα μέτρα φρούρησης των ανακτόρων και εξέδωσαν εντάλματα σύλληψης για 83 υπόπτους.

Το ίδιο βράδυ, ωστόσο φίλοι του Μακρυγιάννη διέσπασαν τον κλοιό και ενίσχυσαν την άμυνα της οικίας του. Ταυτόχρονα ο Καλλέργης, από το Μοναστηράκι, με την ιαχή «Ζήτω το Σύνταγμα» και επικεφαλής των ανδρών του βάδισε κατά των Ανακτόρων.

Παράλληλα έδωσε εντολή σε έναν λόχο να λύσει την πολιορκία του Μακρυγιάννη. Ήταν 1 π.μ όταν ο βασιλιάς, που εργαζόταν ακόμη στο γραφείο του, άκουσε τις ζητωκραυγές και πληροφορήθηκε την ανταρσία του στρατού του. Ο Όθων έστειλε τον υπασπιστή του ώστε να πληροφορηθεί τα αιτήματα των επαναστατών. Οι τελευταίοι όμως τον συνέλαβαν. 

Τότε αναγκάστηκε ο ίδιος να εμφανιστεί σε ένα παράθυρο των ανακτόρων και να ρωτήσει τον Καλλέργη τι ζητούσε. Ο Καλλέργης απάντησε ότι ο στρατός και λαός ζητούσαν σύνταγμα. Ο βασιλιάς απάντησε οργισμένα «Ας διαλυθούν και θα μεριμνήσω για την αίτησή τους». Ο συνταγματάρχης απάντησε «Μεγαλειότατε δεν θα διαλυθούν μέχρις ότου αποφασίσετε με το Συμβούλιο της Επικρατείας». 

Μπροστά στην επιμονή των επαναστατών και την άρνησή τους να συναντήσει τους πρεσβευτές των τριών Δυνάμεων ο Όθωνας αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Υπέγραψε την άμεση σύγκληση «Εθνικής Συνέλευσης», τον διορισμό νέου υπουργικού συμβουλίου και την απομάκρυνση όλων των ξένων που υπηρετούσαν σε κρατικές υπηρεσίες. 

Παράλληλα υπέγραψε διάταγμα, με το οποίο η 3η Σεπτεμβρίου ανακηρυσσόταν «ημέρα εορτάσιμος…» και απονεμόταν η βασιλική ευαρέσκεια στον Καλλέργη και στον Μακρυγιάννη επειδή τήρησαν την τάξη και την ασφάλεια κατά τα γεγονότα της ημέρας! 

Πληροφορίες "Μηχανή του Χρόνου"
ΠΗΓΗ:ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ