Ὁ ναός τῆς τοῦ Θεοῦ ἐνυποστάτου Σοφίας, δηλαδή τοῦ Χριστοῦ, εἶναι τό σύμβολο τοῦ Μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ καί τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως ὁ ναός τοῦ Παρθενῶνος εἶναι τό σύμβολο τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ πνεύματος καί τῆς Δημοκρατίας. Ὅπως ἔχει γραφεῖ, «Δύο μεγάλους καί μακραίωνες πολιτισμούς ἐδημιούργησε στό πέρασμα τῶν χρόνων τό ἑλληνικό πνεῦμα. Σύμβολο καί μνημεῖο τοῦ καθενός ἕνας ναός, ἀφιερωμένος καί τίς δύο φορές στήν πάνω ἀπό τά ἀνθρώπινα μέτρα θεία σοφία: Ὁ ναός τοῦ Παρθενῶνος, τῆς θεᾶς δηλ. τῆς σοφίας Ἀθηνᾶς, ἐνσαρκώνει καί ἐκφράζει στούς αἰῶνες τό ἀρχαῖο ἑλληνικό πνεῦμα καί ὁ ναός τῆς τοῦ Θεοῦ Ἁγίας Σοφίας, συμβολίζει τόν βυζαντινό ἑλληνοχριστιανικό πολιτισμό καί συμπυκνώνει τά κύρια ἰδεώδη του τῆς ὅλης ὑπερχιλιετοῦς ζωῆς του. Μέ μία μεταξύ τους χρονική ἀπόσταση δέκα ἀκριβῶς αἰώνων, τά δύο αὐτά παράλληλα καί μεγαλόπνοα καλλιτεχνικά καί πνευματικά μνημεῖα ἀποτελοῦν ἕκαστον, θά ἔλεγε κανείς, τό πεπρωμένο ἀπόσταγμα τῶν ἰδεῶν καί τῶν ἰδεωδῶν ὄχι ἁπλῶς ἑνός λαοῦ, ἀλλά δύο πολύ μεγάλων ἐποχῶν».[1] Καί οἱ δύο ναοί ἐκφράζουν ἀρχιτεκτονικά τόν Λόγο. Ὁ Παρθενών συμπυκνώνει ἀρχιτεκτονικά καί συμβολίζει τόν Λόγο, τό μέγιστο ἀρχαιοελληνικό ἐπίτευγμα, δηλ. τή λογική καί τό μέτρο καί ἡ Ἁγία Σοφία τόν ἐνυπόστατο Λόγο τοῦ Θεοῦ, τόν Χριστό. Συναφῶς ἔχει γραφεῖ: «Ἀπέναντι στήν ὀρθολογιστική καθαρότητα τῆς ἀρχαιοελληνικῆς ἀρχιτεκτονικῆς ἡ Ἁγία Σοφία λειτουργεῖ μέ ὅρους ὑπερβατικούς, σάν ἕνα θαῦμα πού ὑπερβαίνει τούς φυσικούς νόμους τῆς βαρύτητας.Στήν κλασική ἀρχιτεκτονική ἀποθεώνεται ἡ λογική, στή βυζαντινή τό ὑπέρλογο. Ἕνα ἡμισφαίριο πού κρέμεται σέ μεγάλος ὕψος, σχεδόν 70 μ. θαρρεῖς ἀπό τό πουθενά καί κρύβει ἰδιοφυῶς τούς τρόπους στήριξης του» (Μάνος Στεφανίδης)[2]
