Ο συστημικός λόγος, ως κυρίαρχος λόγος εξουσίας, από όπου κι αν εκπορεύεται κάθε φορά, επιδιώκει αφενός να ασκεί τη μέγιστη δυνατή κοινωνική επιρροή, αφετέρου επιχειρεί την εξαφάνιση οποιασδήποτε άποψης, θέσης ή και ομάδας που παράγει αντίλογο και επιδιώκει να αποτελέσει το ανάχωμα σε αυτήν την επιρροή.
Βεβαίως, ο πόλεμος σε επίπεδο ρητορικής και προπαγάνδας κατέχει εξέχουσα θέση στην εργαλειοθήκη της εκάστοτε εξουσίας, πολλώ δε μάλλον σήμερα, που τα όπλα (κυριολεκτικά όχι μεταφορικά) περισσότερο χρησιμοποιούνται σαν επιχειρήματα στο πλαίσιο μιας προπαγάνδας ισχύος, παρά για τη διεξαγωγή πραγματικών αναμετρήσεων. Η τεράστια ισχύς των σύγχρονων όπλων αποτελεί το κύριο επιχείρημα της αποτροπής των πραγματικών πολεμικών συρράξεων.
Ποιες στρατηγικές, λοιπόν, εφαρμόζει ο λόγος της εξουσίας για να αποδομήσει τον αντίλογο απ’ όπου και απ’ όποιον εκφέρεται; Θα επικεντρωθούμε σε τρεις βασικές στρατηγικές, η αξία των οποίων έχει διαχρονική ισχύ, αλλά τα τελευταία χρόνια φαίνεται να γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς στην εξουσία, με αποκορύφωμα ίσως την σημερινή περίοδο της υγειονομικής κρίσης.
Το στίγμα του γραφικού
Η στρατηγική αυτή επιχειρεί να δημιουργήσει ψυχοκοινωνιολογικές παραστάσεις για όσους αντιδρούν στην (ή διαφοροποιούνται από την) επικρατούσα πολιτική ορθότητα. Οι εν λόγω παραστάσεις, αξιοποιούν όλα τα στερεότυπα, τα οποία ο “μορφωμένος-προοδευτικός” κόσμος αποδίδει στον “παλαιό, συντηρητικό, αναχρονιστικό” κόσμο. Αυτές οι παραστάσεις συνθέτουν ένα ψυχοκοινωνικό προφίλ που αποτελείται εν όλω ή εν μέρει από τα ακόλουθα πάνω-κάτω κοινωνιο-συμπεριφορικά, διανοητικά και ψυχολογικά στοιχεία:
Ο σύγχρονος “αντιδραστικός”, δεν είναι μόνο “γραφικός”, είναι λίγο-πολύ “χοντράνθρωπος”, πιθανότατα και “αμόρφωτος”. Αρέσκεται σε θεωρίες συνωμοσίας, συνεπώς διακρίνεται από πολιτισμική και πολιτική “καθυστέρηση”. Οι στάσεις και συμπεριφορές του χαρακτηρίζονται πρωτόγονες ή/και βάρβαρες. Η παράσταση που δημιουργείται αναφορικά με το φύλο αφήνει να εννοηθεί πως είναι άντρας με brutal κινησιολογία και φρασεολογία. Αν δε είναι γυναίκα, υποτίθεται ότι υποτάσσεται και προσαρμόζεται στα παραδοσιακά πατριαρχικά πρότυπα.
Ο σύγχρονος “αντιδραστικός”, λοιπόν, παίρνει θέσεις που η κυρίαρχη πολιτική ορθότητα (εκπορεύεται από τις λεγόμενες ελίτ και τα μέσα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους) χαρακτηρίζει συλλήβδην σαν ακροδεξιές. Τάσσεται πιθανότατα κατά της λαθρομετανάστευσης και χαρακτηρίζεται έως και “ρατσιστής”. Δηλώνει ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς με το έδαφος καταγωγής και εργασίας που αποκαλεί πατρίδα του και την ιστορία της, άρα κινδυνεύει να χαρακτηριστεί εθνικιστής.
