1919-1922: Μικρά Ασία από τον Θρίαμβο στην Καταστρoφή 🎥

από

 Κώστας Χατζηαντωνίου

 -

Ο συγγραφέας Kώστας Χατζηαντωνίου απαντά στις ερωτήσεις του αντιφώνου για το 1919-1922, Μικρά Ασία από τον Θρίαμβο στην Καταστροφή
Πώς άρχισε η εμπλοκή της Ελλάδας;
Για την απόβαση στην Σμύρνη και την συνθήκη των Σεβρών.
Στο στρατιωτικό πεδίο ήταν εφικτή μια ελληνική νίκη;
Η καταστροφή του 1922 και οι μετέπειτα ελληνοτουρκικές σχέσεις.

ΠΗΓΗ: https://antifono.gr/1919-1922-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%ac-%ce%b1%cf%83%ce%af%ce%b1-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b8%cf%81%ce%af%ce%b1%ce%bc%ce%b2%ce%bf-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=1919-1922-%25ce%25bc%25ce%25b9%25ce%25ba%25cf%2581%25ce%25ac-%25ce%25b1%25cf%2583%25ce%25af%25ce%25b1-%25ce%25b1%25cf%2580%25cf%258c-%25cf%2584%25ce%25bf%25ce%25bd-%25ce%25b8%25cf%2581%25ce%25af%25ce%25b1%25ce%25bc%25ce%25b2%25ce%25bf-%25cf%2583%25cf%2584%25ce%25b7%25ce%25bd-%25ce%25ba%25ce%25b1%25cf%2584%25ce%25b1

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ. Το ΤΕΛΟΣ και η ΑΡΧΗ!

Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ

Το ΤΕΛΟΣ και η ΑΡΧΗ!

Σύμφωνα με τον π. Αλέξανδρο Schmemann, στον ετήσιο λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας, η Πεντηκοστή είναι “η τελευταία και μεγάλη μέρα”.

Είναι η γιορτή της Εκκλησίας για την έλευση του Αγίου Πνεύματος ως το ΤΕΛΟΣ – την επίτευξη και την εκπλήρωση – ολόκληρης της ιστορίας της σωτηρίας.

Για τον ίδιο λόγο, όμως, είναι και η γιορτή της ΑΡΧΗΣ:

είναι η «γενέθλια» ημέρα της Εκκλησίας ως η παρουσία μεταξύ μας του Αγίου Πνεύματος, της νέας ζωής στον Χριστό, της χάριτος, της γνώσης, της υιοθεσίας στον Θεό και την αγιότητα.

____________

Η ημέρα της ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ με την διεισδυτική ματιά φίλων.

_____****_____

Panos Kastanisios Bourdalas :

Καλημέρα και χρόνια πολλά.

Η Πεντηκοστή,μια μεγάλη συλλογική αγκαλιά,

αποτελεί τη νέα αφετηρία των πιστών χριστιανών.

Η εβδομάδα που ξεκίνησε, συμβολίζει την περίοδο της χριστιανικής εποχής έως τη Δευτέρα παρουσία του Χριστού. Γι αυτό την επόμενη Κυριακή εορτάζονται οι άγιοι πάντες.

******

Ας δούμε και την οπτική του φίλου Ανδρέας Βιτούλας :

"Η διάταξη των Αποστόλων στο γεγονός της Πεντηκοστής είναι ημικυκλική για να ανασαίνει ο κόσμος, να μην εκβιάζεται, να μην του επιβάλλεται τίποτε, για να μένει πάντοτε ελεύθερος.

Στη γενέθλιο ημέρα της η Εκκλησία γεννιέται ως ανοιχτή αγκαλιά, ως χάδι, για να ανθίζουν εντός της βλαστήματα, που θα υπακούν μόνο στην ομορφιά."

______*****______

Kostas Hatziantoniou:

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ

που "διά το γενέσθαι σάρκα τον άνθρωπον" απομακρύνθηκε από την φύση μας, επιστρέφει όπως ορίζει ο λειτουργικός κύκλος, σαν βίαιη πνοή και γεμίζει πρωτόγνωρη δύναμη εκείνους που περίμεναν σε κάποιο υπερώο.

Ναι, δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να αξιωθείς του Πνεύματος από το να ζεις ενδιαιτώμενος σε κάποιο Υπερώο, ξέροντας πως το παν τελεί βυθισμένο στο μυστήριο. Εδώ η ανθρώπινη γλώσσα παραιτείται και μόνο με έναν πίνακα μπορείς να μιλήσεις γι' αυτό το μυστήριο. Με το αριστούργημα του Γκρέκο, το έργο- άνθος της υπερφυσικής ζωής του, την "Πεντηκοστή". Βλέποντας τις υπάρξεις που εξίστανται σε μία κίνηση για να βγουν από την φυσική τους κατάσταση, προκειμένου να ενωθούν με το Πνεύμα που ίπταται διαλάμποντας ενώ οι περίφημες πύρινες γλώσσες του μοιάζουν κεριά που δεν ξέρεις αν είναι τα εκ των άνω χαρίσματα ή οι προσδοκίες που γεννά, χιλιάδες χρόνια τώρα, ο Πόνος.

__________

Της Evi Voulgaraki :

Ένα αγαπημένο, παλιότερο κείμενο για την Πεντηκοστή. Το ζωγραφικό έργο είναι του Μάρκου Καμπάνη.

Εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε!

«Το ιστορικό πλαίσιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Αίτια και αιτιατά» - Κώστας Χατζηαντωνίου

Την Παρασκευή 21-1-2022, 7.00-8.30 μ.μ. ο ιστορικός και πεζογράφος, Κώστας Χατζηαντωνίου εγκαινιάζει τον κύκλο παρουσιάσεων για τον ελληνισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με αφορμή την επέτειο των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η διάλεξη θα δοθεί στο χώρο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Δήμου Κηφισιάς: Έπαυλη Δροσίνη, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού…..

—————————————————-

Η διάλεξη:

Είναι εντυπωσιακή η υποβάθμιση από το ελλαδικό πολιτικό σύστημα μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου, που καθόρισε τις γεωπολιτικές ισορροπίες σε όλη την Εγγύς Ανατολή, σημαδεύτηκε από φρικτές Γενοκτονίες και κληρονόμησε στις μέρες τις εντάσεις με τη σύγχρονη Τουρκία η οποία γεννήθηκε στις στάχτες της Σμύρνης.

Αντιδρώντας στην αλλοτρίωση, το Σεμινάριο Σύγχρονης Ιστορίας αφιερώνει τις διαλέξεις σε όλο το επετειακό έτος στα ζητήματα αυτά.

Περίληψη της εισήγησης:

«Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, με την Ελλάδα στο στρατόπεδο των νικητών, χάρη στην επιμονή του Ελευθερίου Βενιζέλου και το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, φαινόταν να δίνει μια μοναδική ιστορική ευκαιρία να πραγματοποιηθεί το σύνολο σχεδόν των εθνικών διεκδικήσεων. Ο μικρασιατικός ελληνισμός που γνώριζε ήδη από το 1914 (όταν η Ελλάδα ήταν ακόμη ουδέτερη) την πολιτική γενοκτονίας των νεοτούρκων μπορούσε να ελπίζει.

Κι όμως. Μέσα σε τρία χρόνια, τον θρίαμβο διαδέχθηκε η Καταστροφή. Μια Καταστροφή στην οποία οδήγησαν γεγονότα καθόλου αναπότρεπτα. Τα γεγονότα αυτά συσκοτίζονται σκόπιμα, διότι η περίοδος 1914-1922 είναι κλειδί για την κατανόηση της σύγχρονης ιστορίας μας αλλά και για την φύση των ελλαδικών ελίτ. Η επαναστατική στρατηγική του Κεμάλ απέκτησε την υπεροχή μόνον απέναντι στη μετανοεμβριανή ελλαδική ηγεσία.

Για τούτο και η μεταπολίτευση του 1920 είναι η βασική αιτία της Καταστροφής διότι είχε ολέθριες συνέπειες:

α) Κατάρρευση της διεθνούς θέσης της χώρας. Η Ελλάδα ανέλαβε τον μικρασιατικό αγώνα ως εντολοδόχος της Αντάντ, στο πλαίσιο των αποφάσεων ενός συνεδρίου ειρήνης μετά τον πόλεμο εναντίον και της Τουρκίας. Η ανάδειξη στην Αθήνα κυβέρνησης από τις δυνάμεις που αντετίθεντο στην είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ και η επιστροφή του Κωνσταντίνου (που στη Γαλλία ήταν μισητός όσο και ο Κάιζερ) έδιναν πρόσχημα στις δυνάμεις της Αντάντ να αποδεσμευτούν από τις υποχρεώσεις τους προς μια σύμμαχο αλλά και από τη συνέχιση μιας αντιτουρκικής πολιτικής στο όνομα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

ΥΠΟΚΟΣΜΟΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Η υπόθεση της περιουσίας του γνωστού μακαρίτη πλέον δημοσιογράφου, φωτίζει με τρόπο μεγαλοπρεπή όχι απλώς την χυδαιότητα του λαϊκισμού, όπως κάποιοι θεωρούν, αλλά δυστυχώς τη σήψη σύνολης της δημοκρατίας μας.

 Ποιος "σοβαρός" δημοσιογράφος μίλησε δημοσίως, τριάντα χρόνια τώρα, γι' αυτό το απόστημα; 

Ποιος "σοβαρός" εκδότης δεν συνεργάστηκε μαζί του; 

Ποιος "σοβαρός" πολιτικός αρνήθηκε την παρουσία του στα μέσα του; 

Ποιος "σοβαρός" διοικητής οργανισμού δεν έδωσε διαφήμιση στα λαθρόβια έντυπά του; 

Ποιος "πατριώτης" κατήγγειλε την αισχρή εκμετάλλευση ιερών αξιών; 

Ποιος τραπεζίτης τόλμησε να διεκδικήσει την αποπληρωμή των δανείων που γίνονταν ακίνητα; 

Ποιος δικαστής ερεύνησε το πόθεν έσχες του, ποιος άσκησε δίωξη (σοβαρή, με συνέπειες) για τις αναρίθμητες εργασιακές παραβάσεις; 

Αλλά και γενικότερα, ποιος "εκσυγχρονιστής" έχει τολμήσει να κλείσει παρεμφερή χυδαία έντυπα ή να βάλει κανόνες στους έξι ιδιοκτήτες- προαγωγούς της τηλεοπτικής ιδιωτείας; 

Μην αναζητήσετε την αιτία. Ο υπόκοσμος είναι νόμιμος και χρήσιμος χώρος στη δημοκρατία μας, για να εκτονώνεται ακίνδυνα η λαϊκή δυσαρέσκεια με γελοίες ή ελεγχόμενες εκδοχές άκρας δεξιάς ή άκρας αριστεράς.

Κι εμείς; Εμείς ανήμποροι βλέπουμε τον βόθρο να ξεχειλίζει κάθε τόσο και δεν τολμούμε καν να ψιθυρίσουμε τον όσο ποτέ επίκαιρο λόγο του Παλαμά μπρος στον χαλκόπλαστο Κολοκοτρώνη:

«Και γύρω, κι εμπρός σου η Πολιτεία, με τα λογής παλάτια τα πλατιά, σχολειά, καζάρμες, θέατρα, υπουργεία ; Μου αποκρίθη: Τσεκούρι και φωτιά».

ΥΠΕΡΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ

ΥΠΕΡΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ

του ΚΩΣΤΑ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ

Το σχετικό ενοχικό σύνδρομο είναι γνωστό από την ψυχολογία και αφορά τους πάντες. Από τον απλό χριστιανό που οι αμαρτίες του τον κάνουν συχνά να υιοθετεί ακραίες ευσεβιστικές θέσεις ως τον αριστερό πολιτικό που επειδή ξέχασε την ταξική πάλη το έριξε στον δικαιωματισμό και από τον εκμεταλλευτή αστό που επιδίδεται στην φιλανθρωπία ως τον ιησουίτη πάπα που για να ξεχαστούν π.χ. η επονείδιστη στάση του κατά την διάρκεια της δικτατορίας της Αργεντινής ή οι αναρίθμητες παιδεραστικές αθλιότητες της "εκκλησίας" του, αναπτύσσει μία συγκινητική ομολογουμένως ρητορική για τους αδικημένους αυτού του κόσμου. 

Δεν ξέρω ποια θα ήταν η στάση της Ελβετικής Φρουράς του Βατικανού αν μερικές χιλιάδες απόκληρων μεταναστών κατασκήνωναν στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Ούτε θέλω να μπω στην άχαρη συζήτηση για τις τράπεζες, την ιστορία και την περιουσία της "Εταιρείας του Ιησού" (το επίσημο όνομα του τάγματος).

 Η γλωσσική ευφυΐα έχει αποφανθεί με την δημιουργία του όρου ιησουίτης. Θυμάμαι ωστόσο εκείνο τον καλό νεαρό του Ευαγγελίου που τηρούσε όλες τις εντολές αλλά ρώτησε τι μένει για να κληρονομήσει την βασιλεία των ουρανών και θυμάμαι επίσης την απογοήτευσή του όταν ο Ιησούς του απάντησε πως αυτό που μένει είναι να μοιράσει την περιουσία του στους φτωχούς. Για τούτο και παραμένω καχύποπτος όταν βλέπω Ιησουίτες φιλάνθρωπους να παίζουν πολιτικά παιχνίδια και να χαϊδεύουν τους δυστυχείς ξεριζωμένους στους οποίους βλέπουν την αύξηση του ποιμνίου τους και την κατασίγαση των ενοχών τους. Διότι είναι μάλλον δύσκολο να στηρίξουν τους αγώνες των Λαών για ειρήνη και προκοπή στις Ελεύθερες Πατρίδες τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό που γεννάει απόκληρους και πρόσφυγες...

ΠΗΓΗ:Kostas Hatziantoniou

«Από τον Σεφέρη… στον Ιωακειμίδη»

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Την επέτειο των πενήντα χρόνων από τον θάνατο του μέγιστου Γιώργου Σεφέρη βρήκε ο γνωστός τενόρος του εθνομηδενισμού και χαρτογιακάς του διπλωματικού βαθέος κράτους των Αθηνών επί τριακονταετία, καθηγητής Παναγιώτης Ιωακειμίδης, για να δημοσιεύσει στο Βήμα άρθρο με το οποίο επιχειρεί να μας πει πως, ναι, μεγάλος ποιητής ο Σεφέρης αλλά σαν διπλωμάτης αποτυχημένος, συναισθηματικός και μάλλον… εθνολαϊκιστής. Θα ήταν κωμική η απόπειρα (δεν είναι η πρώτη, είχε προηγηθεί ο Αγγ. Βλάχος, που αμφισβητούσε την ελληνικότητα των Κυπρίων και ονόμαζε τρομοκράτες τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ), αν ο περί ου ο λόγος δεν εκμεταλλευόταν απλώς την άγνοια των συγχρόνων για τον διπλωμάτη που ήταν πάντοτε αντίμαχος της πατριδοκαπηλίας και της διπλωματίας των τριόδων αλλά συνεπής υποστηρικτής μιας εθνικής στρατηγικής και τόσο διορατικός που προέβλεψε, πριν την ανεξαρτησία ακόμη, την τραγική εξέλιξη του κυπριακού ζητήματος. «Φέραμε τους Τούρκους πίσω στην Κύπρο» σημείωνε, απελπισμένος από την πορεία προς την Ζυρίχη. Γι’ αυτό και αποκλείστηκε από τις τελικές συνομιλίες.

ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ γράφει για τον ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

Ο τιτάνιος δημιουργός που πραγμάτωσε το μουσικό πεπρωμένο του νέου ελληνισμού (στην πιο υψηλή έννοια της μουσικής), ο άνθρωπος που υψώθηκε σε θέση ιστορικού συμβόλου, δεν είναι πια εν ζωή. Διακόσια χρόνια μετά την Παλιγγενεσία και εκατό χρόνια μετά την Καταστροφή, απέρχεται αλλά μας αφήνει μιαν ατίμητη κληρονομιά.

Γεννημένος σε γη θερισμένη και αλωνισμένη από τον θάνατο, υπό το βάρος της μικρασιατικής τραγωδίας και υπό τη διάψευση των έσχατων ελπίδων που γέννησε το έπος της εθνικής αντίστασης, ο Μίκης Θεοδωράκης αφουγκραζόταν όσο ελάχιστοι το βήμα των νεκρών αλλά και την απόγνωση των ζωντανών αυτού του Τόπου. Μεγάλος στη νεανική τραγική του εκλογή, ωραίος στην ορμή για πράξεις ανδρείες, θαυμαστός στον έρωτά του για τη δόξα –κάτι που ποτέ δεν έκρυψε–, κατέκτησε με το Έργο του το δικαίωμα να μας ζητά, με όποιο τρόπο ήθελε, να σταθούμε στο ύψος της ιστορικής μας αποστολής και αυτού που ονόμαζε «όραμα της εθνικής αναγέννησης».

Ακλόνητος στην πίστη του για ένα πολιτισμό δύναμης και ζωτικής ορμής, ξένος προς τις μελοδραματικές ψευτιές που διακινούν πολλοί για να καμαρώνουν μπροστά στον καθρέφτη φορώντας τενεκεδένια παράσημα ευαισθησίας, αυτός μόνον ένα καθρέφτη αναγνώριζε: τα μάτια των ανθρώπων του Λαού μας. Υπήκοος αυτής της απόφασης όχι απλώς υπερασπίστηκε την Παράδοση (που μετά τον Πόλεμο φαινόταν να οδεύει προς ιστορικό θάνατο), αλλά επιβεβαιώνοντας πως μυστικές πνευματικές δυνάμεις δρουν κάτω από αμφιλεγόμενες πολιτικές επιφάνειες, ανανέωσε τους εκφραστικούς πυρήνες του ελληνικού μέλους συγχωνεύοντας τον δωρικό και τον ιωνικό ρυθμό τόσο ιδανικά ώστε να καταστεί για τον νέο ελληνισμό αυτό που ήσαν (τηρουμένων των αναλογιών) ο Πίνδαρος στους αρχαίους, ο Ρωμανός ο Μελωδός στους μέσους χρόνους.

Το τέλος του μικρασιατικού Ελληνισμού και η ιστορική μνήμη (μέρος Β΄)

Του Κώστα Χατζηαντωνίου από το Άρδην τ. 117, συνέχεια από το α΄ μέρος.

Η εκστρατεία

Οι ελληνικές δυνάμεις απελευθέρωσαν, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1919, την προκαθορισμένη περιοχή του βιλαετίου Σμύρνης, προς βορρά μέχρι το Αϊβαλί και προς νότο μέχρι την Έφεσο. Αλλά, για έναν ολόκληρο χρόνο, μέχρι τον Ιούνιο του 1920, οι Σύμμαχοι δεν επέτρεψαν προέλαση του ελληνικού στρατού, με συνέπεια να δοθεί ο χρόνος για την ανάπτυξη του κεμαλικού κινήματος, με σταδιακή οργάνωση των ατάκτων σε τακτικό εθνικιστικό στρατό, ο οποίος, στη συνέχεια, θα επιβληθεί, μετά από σκληρό εμφύλιο πόλεμο με τις πιστές στον σουλτάνο μουσουλμανικές δυνάμεις. Η μεγάλη ευκαιρία για τη συντριβή εν τη γενέσει της τουρκικής αντίδρασης είχε χαθεί. Οι διπλωματικές πιέσεις του Βενιζέλου απέδωσαν μόνο όταν (καλοκαίρι του 1920) οι κεμαλικές δυνάμεις απειλούσαν πια την Πόλη και τα Στενά. Δόθηκε, τότε, άδεια, και ο ελληνικός στρατός, μετά από θυελλώδη εξόρμηση, κατέλαβε μέσα σε δυο βδομάδες ευρύτατη περιοχή της Δυτικής Μικρασίας, την Προύσα και, κατόπιν, την Ανατολική Θράκη, φτάνοντας λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πόλη. Το ηθικό του τουρκικού λαού, του σουλτάνου και της κυβέρνησής του κατέρρεε και, στις 28 Ιουλίου 1920, υπογραφόταν η Συνθήκη των Σεβρών, που σηματοδοτούσε την Ελλάδα των δύο  ηπείρων και των πέντε θαλασσών.

Δυστυχώς, μέσα στο κλίμα θριάμβου, δεν κατανοήθηκε ότι δεν είχε ακόμη τελειώσει ο πόλεμος. Πως, αντίθετα, τώρα απαιτούνταν η ένταση των εθνικών δυνάμεων, η ομοψυχία του λαού. Αντ’ αυτού, βλέπουμε να οξύνονται τα πάθη, να βαθαίνει ο διχασμός. Η απόπειρα δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου, δυο μέρες μόλις μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, και η εκτέλεση του Ίωνος Δραγούμη μαρτυρούν πού είχαν φτάσει τα εμφύλια πάθη. Τα πάθη αυτά, η λαϊκή εξάντληση από μια οκταετία πολεμικών αγώνων, ο οικονομικός αποκλεισμός που είχε προηγηθεί, η δημαγωγία για «επιστροφή των παιδιών μας» από το μέτωπο, ο χωρίς αναστολές ρεβανσισμός των δυνάμεων που, από το 1909, είχαν τεθεί στο περιθώριο και δεν είχαν καμιά ελπίδα εξουσίας στην εθνικά ολοκληρωμένη χώρα, έφθειραν αποφασιστικά την εικόνα του εθνικού μεγαλείου. Οι αναπόφευκτες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 έδωσαν την πλειοψηφία στην αντιβενιζελική αντιπολίτευση. Αυτό ήταν η αρχή του τέλους. Παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις της συμμαχικής διάσκεψης, οργανώθηκε η επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου, που έδινε το πρόσχημα στις δυνάμεις της Αντάντ να θεωρούν ότι δεν δεσμεύονται στο εξής από τις συμμαχικές αποφάσεις που είχαν ληφθεί έναντι του Βενιζέλου. Χωρίς στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη, η διχασμένη Ελλάδα θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τους κεμαλικούς μόνη.

Η μεταπολίτευση του Νοεμβρίου του 1920 επέφερε την κατάρρευση της διεθνούς ισχύος της χώρας. Η Ελλάδα ανέλαβε τον μικρασιατικό αγώνα τυπικά ως εντολοδόχος της Αντάντ, στο πλαίσιο των αποφάσεων ενός συνεδρίου ειρήνης, μετά τον πόλεμο εναντίον του γερμανικού στρατοπέδου, στο οποίο είχε ενταχθεί και η Τουρκία. Η ανάδειξη στην Αθήνα κυβέρνησης από τις δυνάμεις που ήταν αντίθετες στην είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ και η άμεση επάνοδος του βασιλιά Κωνσταντίνου (που στη Γαλλία ήταν μισητός όσο και ο Κάιζερ, ειδικά μετά τα Νοεμβριανά του 1916) έδινε το πρόσχημα στις χώρες της Αντάντ να αποδεσμευτούν από τις υποχρεώσεις τους προς μια σύμμαχο και, γενικότερα, από τη συνέχιση της αντιτουρκικής πολιτικής στο πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ελληνοτουρκική σύγκρουση, από κεφάλαιο αυτού του πολέμου, γινόταν διμερές ζήτημα. Έτσι, οι Δυνάμεις θα υιοθετήσουν μια στάση ουδετερότητας εχθρικής προς την Ελλάδα, που, στην περίπτωση της Γαλλίας και της Ιταλίας, θα γίνει και ανοιχτή συνεργασία με πολεμική βοήθεια προς τον Κεμάλ. Μόνο η Αγγλία, για να είμαστε δίκαιοι, με τον Λόυδ Τζωρτζ, δε θα στηρίξει τον Κεμάλ αλλά, και αυτή, θα διακόψει τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια που παρείχε ως τότε στην Ελλάδα. Βοήθεια που είχε πάρει επί Βενιζέλου ακόμη και άμεσο πολεμικό χαρακτήρα: θυμίζω την υποστήριξη με πυρά από το αγγλικό πολεμικό ναυτικό της επιχείρησης του Ιουλίου του 1920 στην Ανατολική Θράκη (απόβαση στη Ραιδεστό).

Το τέλος του μικρασιατικού Ελληνισμού και η ιστορική μνήμη (μέρος Α΄)

Ο Ελληνικός Στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη. Πηγή

Του Κώστα Χατζηαντωνίου από το Άρδην τ. 117
Πλησιάζουμε, πια, τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τον Αύγουστο του 1922, όταν «σύμπαν το ελληνικόν έθνος κατέβαινεν εις τον Άδην», κατά τη χαρακτηριστική φράση του μάρτυρα μητροπολίτη της Σμύρνης Χρυσοστόμου. Λαϊκοί πόθοι, όνειρα αιώνων και εθνικά πολιτικά σχέδια γίνονταν στάχτη στις ακτές της Ιωνίας. Σχεδόν εκατό χρόνια πέρασαν από εκείνο το γεγονός που συνιστά, συγχρόνως, μέγα έγκλημα εις βάρος του πανανθρώπινου πολιτισμού, καθώς μιλούμε για τη γη όπου γεννήθηκαν, πριν από είκοσι έξι αιώνες, ο επιστημονικός λόγος και η φιλοσοφική σκέψη. Κι όμως. Η συζήτηση περί τη Μικρασιατική Καταστροφή γίνεται ακόμη με ψυχολογικούς όρους, με αποτέλεσμα να υποτάσσεται πιο εύκολα στη σκοπιμότητα –είτε της λήθης, είτε της παραχάραξης. Δεν αρκεί, φυσικά, η μνήμη χωρίς περίσκεψη κι ούτε το μέλλον ενός λαού γίνεται καλύτερο αν δεν αναγνωρίζουμε πικρές αλήθειες για σφάλματα και αδυναμίες. Πληρώνουμε ακριβά ως έθνος αυτή τη συνήθεια. Γι’ αυτό και οφείλουμε σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να κοιτάξουμε κατάματα την τραγωδία του 1922. Όσο κι αν θα την κάνει ακόμη πιο αβάσταχτη η γνώση ότι δεν ήταν αναπόφευκτη εκείνη η καταστροφή, όπως, δεκαετίες τώρα, προσπαθούν κάποιοι να μας πείσουν. Η αλήθεια είναι ότι δεν σταθήκαμε αντάξιοι της ιστορικής μας μοίρας, της μοναδικής ιστορικής ευκαιρίας που έκανε, αναπάντεχα, ρεαλιστικά τα πιο μύχια όνειρά μας.
Χρειάζεται να γνωρίζουμε για να ερμηνεύσουμε την εθνική καταστροφή. Και η ερμηνεία όσων έγιναν απαιτεί, πρώτα-πρώτα, τόσο τη μελέτη της μικρασιατικής εκστρατείας, όσο και πλήρη γνώση των προηγηθέντων. Δεν μπορούμε να αγνοούμε, για παράδειγμα, το πραγματικό πλαίσιο της μακραίωνης διαμάχης για τον χώρο της καθ’ ημάς Ανατολής, μετά την πτώση της αυτοκρατορίας του βυζαντινού ελληνισμού. Κυρίως, δεν μπορούμε να αγνοούμε το περιβάλλον μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι όπως πρέπει να έχουμε γνώση των στρατιωτικών, δημογραφικών και διπλωματικών δεδομένων, πρέπει να κατανοήσουμε και τις ελληνικές εσωτερικές αντιθέσεις, κοινωνικές και πολιτικές, που υπονόμευσαν τη μεγαλειώδη εκείνη προσπάθεια του έθνους για την εδαφική του ολοκλήρωση.

Η Σμύρνη στις αρχές του 20ου αιώνα, ορώμενη από το ύψωμα Μπαχρή Μπαμπά, νοτίως της πόλης. 1. Ελληνική συνοικία 2. Τουρκική συνοικία 3. Αγία Φωτεινή 4. Άγιος Γεώργιος 5. Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος 6. Σχολείο Χωροφυλακής 7. Διοικητήριο 8. Οι στρατώνες 9. Φυλακές 10. Ο δρόμος προς την Καραντίνα. Πηγή

Η Μεγάλη Ιδέα
Υπάρχει μια σχολή ιστορίας, ποικίλης καταγωγής και πολλαπλών στοχεύσεων, που θέτει κατ’ αρχήν ζήτημα τόσο σκοπιμότητας, όσο και νομιμότητας της απόφασης για την απόβαση και την απελευθέρωση της Σμύρνης το 1919. Ας πιάσουμε, λοιπόν, το ζήτημα από κει, από το πρώτο βήμα. Βήμα που γιορτάστηκε, τότε, απ’ όλο το έθνος, ως έναρξη της τελικής φάσης υλοποίησης ενός παλαιότατου ονείρου, που η Ιστορία για πρώτη και τελευταία φορά έκανε τόσο ρεαλιστικό. Μιλώ για το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας, που δεν επιβλήθηκε άνωθεν, από κάποια κυρίαρχη αστική τάξη, που δεν ήταν μια ανεδαφική ή επείσακτη ιδέα, αλλά ερχόταν από τη λαϊκή ψυχή, από τα χρονικά βάθη της δουλείας, σαν ηχώ του θρήνου, «Πάλι με χρόνους με καιρούς…». Αυτή πύρωνε τον νου και την καρδιά κάθε αλύτρωτου. Ένας ήταν ο καημός κι ο πόθος του: Να ζήσει κάποτε ελεύθερος εντός του πολιτικού οργανισμού του νέου ελληνισμού, τουλάχιστον σε όσες ιστορικές χώρες παρέμενε εθνολογικά ισχυρός μετά την τρομακτική αιμορραγία της τουρκοκρατίας.
Δεν ήταν εύκολος ο δρόμος αυτής της Ιδέας που, παρά τις μύριες δυσχέρειες, κράτησε ζωντανό το γένος και γέννησε το θρυλικό 1821 και το κράτος που ιδρύθηκε το 1830. Κράτος που κανείς δεν είδε ως το πέρας των αγώνων εκείνων των ηρωικών πολεμιστών, που πήραν τα όπλα υπέρ πίστεως και πατρίδος. Δεν είχαν εκείνοι οι Έλληνες στον νου τους ένα κράτος Πελοποννήσου, Στερεάς και Κυκλάδων νήσων. Η Πόλη και η Αγιά Σοφιά ήταν το όραμά τους. Και γι’ αυτό το όραμα, επί έναν αιώνα, ποτιζόταν με αίμα η ελληνική γη, από τη Μακεδονία ως την Κρήτη κι από την Κύπρο ως τη Χιμάρα. Ήταν μοιραίο, λοιπόν, η μερική επιτυχία του αγώνα του ’21 να αποτελέσει απαρχή μιας μακράς απελευθερωτικής διαδικασίας, που θα ενσωμάτωνε διαδοχικά στο ελλαδικό κράτος εδάφη του ελληνικού κόσμου, ανάλογα με τις διεθνείς περιστάσεις και την εθνική ισχύ. Κι ήταν απελευθερωτική αυτή η διαδικασία και όχι επεκτατική, γιατί υπήρχε ένα ζωντανό έθνος-κληρονόμος του λαού που υπέκυψε το 1453 και που, τώρα, αναγεννημένος, στεκόταν ξανά στα πόδια του και αποτίνασσε τη δουλεία που με βία του είχε επιβληθεί. Ιδού γιατί δεν είναι διόλου αθώα η θεωρία που θέλει το ελληνικό έθνος γέννημα των τελευταίων δύο αιώνων. Τούτο μεταβάλλει αμέσως τους εθνικούς αγώνες των Ελλήνων σε επεκτατικούς, αφού η αφαίμαξη της μακραίωνης δουλείας τούς είχε καταστήσει, σε πολλές περιοχές, μια εθνική ομάδα πλάι σε άλλες και, άρα, όχι περισσότερο νόμιμες τις δικές τους διεκδικήσεις, από τις αξιώσεις των άλλων εθνικών ομάδων.

Κώστας Χατζηαντωνίου: συνέντευξη στην Μαρία Τσακίρη

Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου

"ΤΟ ΣΤΕΜΜΑ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ"
του σπουδαίου ιστορικού και λογοτέχνη, Κώστα Χατζηαντωνίου.

____*****____

Στις 23 Απριλίου 1616 έφυγαν από τη ζωή δύο μεγάλα ονόματα των γραμμάτων: ο Ισπανός συγγραφέας του Δον Κιχώτη Μιγκέλ Ντε Θερβάντες και ο Άγγλος δραματουργός Γουίλιαμ Σέξπιρ. Με αφορμή το διπλό αυτό γεγονός, η UNESCO έχει καθιερώσει την 23η Απριλίου ως την Παγκόσμια Ημέρα του Βιβλίου.

*****

Εορτάζουμε προτείνοντάς σας το πιο αξιόλογο, σύμφωνα με την κρίση μας, βιβλίο των ημερών μας.

Στο "Στέμμα των αυγών" αναβιώνει ένας χαμένος κόσμος αλλά και μια περίοδος κρίσιμη για την βυζαντινή ιστορία. Είναι ένα βιβλίο αναφοράς για την Αυτοκρατορία της Νίκαιας, όπου τέθηκαν οι βάσεις ώστε να γεννηθεί η νεοελληνική συνείδηση.

Στη συνέντευξη στην κ. Μαρία Τσακίρη και το vivlio- life.gr ο συγγραφέας μιλά για τη συγγραφή του βιβλίου.

Επτά χρόνια διήρκεσε η έρευνα του Κώστα Χατζηαντωνίου, για να παραδώσει σ’ εμάς τους αναγνώστες «Το στέμμα των αυγών». Μια έρευνα, στην οποία όχι μόνο έπρεπε να διασταυρώσει ιστορικές αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα αλλά και να ψάξει σε μεσαιωνικούς κώδικες σε μονές του Αγίου Όρους, σε ξένες βιβλιοθήκες ακόμη και σε βυζαντινά τμήματα πανεπιστημίων. Αντικείμενο της έρευνας ένα χειρόγραφο του 13ου αιώνα μεταγραμμένο στην νεοελληνική γλώσσα, σε έξι τετράδια που βρέθηκαν στα χέρια του.

"Η μάχη για να γίνει αλήθεια η αληθοφάνεια της έμπνευσης", όταν αρχίσει να ξεδιπλώνεται η γραφή για ένα βιβλίο που "φιλοδοξεί να διασώσει την αιωνιότητα ενός ψυχικού τοπίου που υπό υλικούς όρους χάθηκε για πάντα".

"... -Το μυθιστόρημά σας επιφυλάσσει μια ευχάριστη έκπληξη στους αναγνώστες. Ψιλές, δασείες, περισπωμένες μιας άλλης εποχής που, όμως, δένουν τόσο αρμονικά με το κείμενό σας! Μιλήστε μας για την απόφαση αυτού του είδους γραφής.

-Η γλώσσα και η γραφή δεν είναι απλώς εργαλεία επικοινωνίας. Είναι σύμβολα ενός ψυχικού τοπίου στο οποίο συναντιούνται δημιουργός, αναγνώστες και κόσμος. Σε ένα τέτοιο βιβλίο που φιλοδοξεί να διασώσει την αιωνιότητα ενός τοπίου που υπό υλικούς όρους χάθηκε για πάντα, οι τόνοι και τα πνεύματα ήταν απαραίτητοι για να περιγραφεί, στο μέτρο των μικρών μου δυνατοτήτων, ο τόνος και το πνεύμα ενός Πολιτισμού που θα ζει όσο υπάρχουν οι κληρονόμοι του και κυρίως όσο υπάρχει ελληνική γλώσσα..."

Συγγραφέας του βιβλίου «Το στέμμα των αυγών» – «Εκδόσεις Καστανιώτη»

Επτά χρόνια διήρκεσε η έρευνα του Κώστα Χατζηαντωνίου, για να παραδώσει σ’ εμάς τους αναγνώστες «Το στέμμα των αυγών». Μια έρευνα, στην οποία όχι μόνο έπρεπε να διασταυρώσει ιστορικές αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα αλλά και να ψάξει σε μεσαιωνικούς κώδικες σε μονές του Αγίου Όρους, σε ξένες βιβλιοθήκες ακόμη και σε βυζαντινά τμήματα πανεπιστημίων. Αντικείμενο της έρευνας ένα χειρόγραφο του 13ου αιώνα μεταγραμμένο στην νεοελληνική γλώσσα, σε έξι τετράδια που βρέθηκαν στα χέρια του. Ευχάριστη έκπληξη για τον αναγνώστη οι ψιλές οι δασείες και τα πνεύματα του κειμένου. Για τη συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου «που φιλοδοξεί να διασώσει την αιωνιότητα ενός τοπίου που υπό υλικούς όρους χάθηκε για πάντα», οι τόνοι τα πνεύματα κρίθηκαν απαραίτητα, γι’ αυτό και υποδεχόμαστε ευχάριστα το πολυτονικό σύστημα της ελληνικής γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε! Όπως λέει στο Vivlio-life ο συγγραφέας η έρευνά του για το αυθεντικό χειρόγραφο θα συνεχιστεί και μάλιστα σχεδιάζει να ταξιδέψει στα ερείπια της μονής των Σωσάνδρων, την οποία συναντούμε στην ανάγνωση και μας κρατά σε μεγάλη αγωνία!

ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ 17 Μαρτίου 1821

ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ

του Κώστα Χατζηαντωνίου

Πρώτα το αντικειμενικό γεγονός. 

Στις 17 Μαρτίου 1821 η μονή της Αγίας Λαύρας γιορτάζει τη μνήμη του Οσίου Αλεξίου, του οποίου η κάρα φυλάσσεται στη μονή. Οι συγκεντρωμένοι εκεί για τη γιορτή πρόκριτοι και αγωνιστές δεν έχουν πλέον άλλα περιθώρια. Τρεις μέρες νωρίτερα, ο Νικόλας Χριστοδούλου- Σολιώτης, μαζί με τον Αναγνώστη Κορδή και άλλους κλέφτες, κατόπιν οδηγιών του Σωτήρη Χαραλάμπη, είχαν στήσει ενέδρα και χτύπησαν στις κοντινές Πόρτες του Αγριδιού, τους γυφτοχαρατζήδες φοροεισπράκτορες και τρεις ταχυδρόμους που μετέφεραν επιστολές του καϊμακάμη της Τριπολιτσάς Μεχμέτ Σαλίχ στον Χουρσίτ πασά στα Γιάννινα. Ο καϊμακάμης περιμένει, όπως έχει διατάξει, όλους τους πρόκριτους να παρουσιαστούν στην Τρίπολη. Και η μεγάλη απόφαση λήφθηκε. Την απόφαση αυτή θα μνημονεύσει ο άσημος μα άξιος Αναγνώστης Κορδής που δεν είναι άλλος από τον Κ. Α. του βιβλίου απομνημονευμάτων του 1850 που βλέπετε στη φωτογραφία και στην οποία αναφέρονται τα γεγονότα στην Αγία Λαύρα, στις 17 Μαρτίου, την ίδια ημέρα που οι Μανιάτες οπλαρχηγοί κήρυσσαν την επανάσταση και στην Αρεόπολη.

Έτσι ξεκίνησε στη Νότια Ελλάδα η εθνική μας επανάσταση. Γιατί δεν υπάρχει άλλη επανάσταση των τελευταίων δύο αιώνων που να μπορεί να χαρακτηριστεί με τόση καθαρότητα εθνική όπως η ελληνική. Όχι γιατί δεν ενυπάρχουν κι άλλες διαστάσεις σ' αυτήν, αλλά όταν σε μια επανάσταση συμμετέχουν ξεπερνώντας κάθε ατομικό, ιδεολογικό ή ταξικό διαχωρισμό, κοτζαμπάσηδες και χωρικοί, Φαναριώτες και αστοί, κτηματίες και μοναχοί, καραβοκύρηδες και ναύτες, λόγιοι και αγράμματοι, κλέφτες και αρματολοί, δεσποτάδες και διαφωτισμένοι, ε, τότε μόνο μια λέξη αποδίδει αυτό που συνέβη: ΕΘΝΙΚΗ. 

Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο.

Λόγος για τον Οίκο και τη Φύση του Ανθρώπου

από

 Κώστας Χατζηαντωνίου

 -

8 Μαρτίου 2021

0

99

Τα τελευταία χρόνια, οι εκκλήσεις προς «διάσωση του πλανήτη» ακούγονται όλο και εντονότερα. Οι εκκλήσεις αυτές εν τούτοις, ακόμη και όταν είναι ειλικρινείς, δηλαδή δεν υποκρύπτουν πολιτικά ή οικονομικά κίνητρα, τις περισσότερες φορές στερούνται λογικής συνέπειας. Διότι πώς μπορούμε, παραδείγματος χάριν, να καταγγέλλουμε τη μαζική παραγωγή ή την καταναλωτική κοινωνία και να εμμένουμε ταυτόχρονα στον μύθο της απεριόριστης προόδου και της διαρκούς ανάπτυξης; Πώς αποδοκιμάζουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και συγχρόνως υποστηρίζουμε την επιβολή μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης; Και τι νόημα έχει να επισημαίνουμε τις συνέπειες της φιλελεύθερης οικονομικής απορρύθμισης όταν διακονούμε τις ιδέες ενός “ελευθεριακού” οράματος για τον άνθρωπο και την κοινωνία;

Η φύση, είτε πρωτόγονη και αγνή είτε σύγχρονη και μολυσμένη, ανεβάζει με επιμονή ενώπιον της αιωνιότητας, χιλιετίες τώρα το ίδιο θεατρικό έργο. Ακριβέστερα, είναι η σκηνή όπου «ανεβαίνει» το έργο της ανθρώπινης ύπαρξης, είτε αυτή ασκητικά αγωνίζεται είτε στην ηδονή παραδίδεται, καταδικασμένη πάντα σε ρόλους οδυνηρούς με τυποποιημένο τραγικό τέλος. Ωστόσο, ο άνθρωπος δεν παύει να επιζητεί κάτι πιο πλατύ και πιο βαθύ πίσω από τις κουίντες της φθοράς. Θα ήταν ένα σημαντικό πρώτο βήμα συνεπώς, αν συνειδητοποιούσαμε πως ο άνθρωπος είναι το ξεχωριστό ον που δίνει νόημα στην κτίση και δεν είναι ένα ακόμη στοιχείο της, οπότε θα επιτρέπονταν όλα στη λογική της φυσικής επιλογής και της επιβολής. Καμία φθορά της φύσεως δεν θα αντιμετωπιστεί λοιπόν, όσο δεν κοιτούμε κατάματα το πρόβλημα της φθοράς της ύπαρξης. Κι αυτό το κοίταγμα δεν είναι ζήτημα θεσμικό αλλά εσωτερικού κλονισμού και τελικά πνευματικής αναγέννησης, πριν η νεωτερικότητα μετά τον Θεό και τη φύση, σκοτώσει όχι μόνο την Ιστορία αλλά και τον ίδιο τον  άνθρωπο.

Ένας εξωμότης στο Εθνικό Θέατρο

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Στις 25 Μαρτίου το Εθνικό Θέατρο θα τιμήσει την ημέρα της Εθνεγερσίας με μία παράσταση, τον «Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου», παράσταση βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση. Κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, ένα πραγματικό πρόσωπο, ο κοτζάμπασης Δ. Ροδόπουλος που είχε συλληφθεί με άλλους πρόκριτους της Πελοποννήσου από τους Οθωμανούς, παραμονές του Αγώνα, ώστε να προληφθεί η εξέγερση. Είναι γνωστό πως οι πρόκριτοι αυτοί υπέφεραν τα πάνδεινα στις φυλακές της Τριπολιτσάς και οι περισσότεροι πέθαναν λίγο αργότερα από τις κακουχίες. Όχι όμως και ο Ροδόπουλος που δέχθηκε να γίνει μουσουλμάνος για να σωθεί. Στη συνέχεια, όταν είδε ότι η Επανάσταση εξελίσσεται θετικά, για να γλιτώσει, … ξαναγίνεται Έλληνας και μάλιστα ήρωας από λάθος, όταν μέσα στον πανικό του, βάζοντάς το στα πόδια, θερίζει όποιον Τούρκο βρίσκει μπροστά του. Δεν ξέρω ποιο ήταν το κριτήριο αυτής της επιλογής από όλη την ελληνική δραματουργία για να… τιμηθεί το 1821, σε μια παράσταση που σκηνοθετεί ο εγγονός του Καραγάτση και απώτερος απόγονος του Ροδόπουλου Δ. Τάρλοου και την οποία έχει διασκευάσει θεατρικά συγγραφέας που έχει χαρακτηρίσει σε άρθρο του τον Ύμνο εις την Ελευθερία του Σολωμού «εθνοφασιστικό ποίημα που υμνεί δολοφόνους», όπως ονομάζονται οι επαναστάτες με αφορμή τις σφαγές στην Τριπολιτσά και τους σχετικούς στίχους του ποιητή.

 Εκδεδομένος το 1944 «Ο κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», υπηρετούσε συγκεκριμένες σκοπιμότητες με τον ηθικό του σχετικισμό όσον αφορά τα φαινόμενα δοσιλογισμού τότε. Σήμερα επιστρατεύεται από τον εθνομηδενισμό για προφανείς λόγους. Δεν υποστηρίζω πως πρέπει να ωραιοποιείται η Επανάσταση. Αλλά η επιλογή αυτή για την 25η Μαρτίου δίνει το στίγμα. Κι αυτό το στίγμα που για κάποιους είναι ο φιλοτομαρισμός και η αμφισβήτηση κάθε ηρωισμού, για μας δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι οι βιολογικοί και πολιτικοί απόγονοι των κοτζαμπάσηδων (και μάλιστα του πιο διεφθαρμένου και φιλοτόμαρου τμήματός τους) κυβερνούν ακόμη τον τόπο, σε όλα τα πεδία. Τι κρίμα που δεν υπάρχει καλλιτέχνης απόγονος του Νενέκου για να μας πει και τον δικό του πόνο. Και τι κρίμα που δεν υπάρχει Γέρος του Μοριά για να απαντήσει όπως τότε και να σώσει την Επανάσταση που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε.

Κώστας Χατζηαντωνίου

Η ΘΥΣΙΑ ΤΩΝ ΙΜΙΩΝ

Η ΘΥΣΙΑ ΤΩΝ ΙΜΙΩΝ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Αν «μεταξύ των ανθρώπων μεγαλείο έχουν μόνο ο ποιητής, ο ιερέας και ο στρατιώτης: ο άνθρωπος που τραγουδεί, ο άνθρωπος που θυσιάζει και ο άνθρωπος που θυσιάζεται», όπως έγραψε ο Charles Baudelaire («Journaux intimes»), μεγαλύτερη θυσία δεν υπάρχει από αυτήν του Στρατιώτη που πέφτει σε καιρό ειρήνης. 

Μια τέτοια θυσία εκτυλίχθηκε πριν από 25 χρόνια στο Αιγαίο. Μπορεί βέβαια οι ρεαλιστές και οι πεσσιμιστές να προβάλλουν τη στάχτη ως επιχείρημα για να απορρίψουν τη φωτιά, τη λάσπη για να κατηγορήσουν το χιόνι, το βάλτο για να αμφισβητήσουν τη θάλασσα, τον σκελετό για να αρνηθούν το σώμα. Μα ο Χρόνος, εκδικητής που όλα τα βάζει κάποτε στο πραγματικό τους μέγεθος, θα φέρνει πάντα την απάντηση από τα βάθη των αιώνων σε αυτή τη Θάλασσα. Σε αυτόν υψώνουμε τα χέρια, τα μάτια, την καρδιά, μνημονεύοντας τους τρεις Στρατιώτες που έπεσαν για να μείνουμε εμείς όρθιοι, για να χαιρόμαστε όσα αυτοί αυτοπροαιρέτως στερήθηκαν πρόωρα: Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος, Έκτορας Γιαλοψός.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

Μοιάζει απίστευτο πως περάσανε κιόλας είκοσι οκτώ χρόνια από τον πρόωρο χαμό του κορυφαίου πεζογράφου της γενιάς του, του Χρήστου Βακαλόπουλου. Του πρώτου που αντελήφθη, στο πάντα προοδευτικό χωριό μας, ότι τα ιδεολογήματα της προόδου είχαν ρημάξει έναν τόπο μυθικό και αποφάσισε να μιλήσει, όχι για να αντιπαραβάλει κάποια συντηρητικά ιδεολογικά αξιώματα, όχι για να νοσταλγήσει ή να εκποιήσει, αλλά για να θυμίσει πραγματικά περιστατικά, αληθινά βιώματα και καίρια γεγονότα. Και το έκανε όχι με λόγο αφοριστικής κριτικής ή θεμιτής δοκιμιακής αυθαιρεσίας αλλά με κάτι απείρως δυσκολότερο και λαμπρότερο: μέσω ενός μυθιστορήματος που συνιστά όριο στη μεταπολεμική μας πεζογραφία. 

Ήταν στα 1991 που εκδόθηκε «Η γραμμή του ορίζοντος» κι ένα δροσερό αεράκι φύσηξε με πρόσωπο που είχε αρχαίο όνομα και επώνυμο βυζαντινό: ήταν η ηρωίδα του "Ρέα Φραντζή" και μαζί της μια ολόκληρη εποχή, όταν ακόμη οι άνθρωποι ήταν ντροπαλοί, όταν ακόμη υπήρχε η Κυψέλη και η Ελλάδα πριν τις συντρίψει ο πλανήτης γη. Ο Βακαλόπουλος αντελήφθη εγκαίρως ότι το έργο του δεν έπρεπε να είναι μια ακόμη ατομική εμπειρία. Αντελήφθη ότι μεγάλος δημιουργός είναι αυτός που εκφράζει τα αισθήματα και τις ιδέες του συλλογικού μας προσώπου. Αυτός που βασανίζεται δριμύτερα από τον καθένα για τον κοινό πόνο που συνιστά την ενότητά μας και έχει τη δωρεά να αποτυπώνει αυτόν τον πόνο με αισθητική αρτιότητα. Μια δωρεά που τέρπει τον αναγνώστη στη σχόλη, τον παραμυθεί στη θλίψη, τον ανυψώνει όταν στοχάζεται. Να τι μας χάρισε για να μας συντροφεύει στα ανέφικτα όνειρα και στα εφικτά πάθη μας κι ας μη μας παρηγορεί γιατί έχουμε είκοσι οκτώ χρόνια να τον δούμε…

Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΦΑΡΣΑ

Ας το πάρουμε απόφαση λοιπόν πως ζούμε σε προτεκτοράτο όπου οι κατά φαντασίαν συντηρητικοί κονταρομαχούν με τους κατ’ επιθυμίαν προοδευτικούς για τα συμβαίνοντα πέραν του Ατλαντικού ενώ η πρόεδρος της δημοκρατίας συμμετέχει ως guest star σε εκδήλωση της εν Αθήναις αμερικανικής πρεσβείας επ’ ευκαιρία της ορκωμοσίας και ο νανογιλέκος υπουργός Ανάπτυξης εκστασιάζεται προ της λαίδης Gaga, και ας θυμηθούμε είκοσι αιώνες πριν πώς η ντόπια ολιγαρχία αφοσιώνονταν στη λατρεία και τους ναούς της Ρώμης ή του Αυγούστου, οργανώνοντας το τοπικό σύστημα πελατών και πατρώνων. 

Πώς διανοούμενοι διακήρυσσαν τη φιλανθρωπία των αυτοκρατόρων, πώς ο Πολύβιος, ο Παναίτιος και ο Ποσειδώνιος δικαιολογούσαν θεωρητικά τον ρωμαϊκό ιμπεριαλισμό, πώς ο Πλούταρχος και ο Δίων Χρυσόστομος προσπαθούσαν να πείσουν τους Έλληνες πως δεν μπορούν πια να είναι ελεύθεροι, πώς ο Πλούταρχος έφτανε στο σημείο να συνιστά να αποφεύγονται στους δημόσιους πανηγυρικούς θέματα όπως ο Μαραθώνας, ο Ευρυμέδων, οι Πλαταιές διότι οδηγούν στην αλαζονεία, πώς αναμηρυκάζοντας μια κάποια προγονική δόξα το ακροατήριο συγκινούνταν από τα τεχνάσματα των σοφιστών και των ρητόρων και έτσι εκτονώνονταν, πώς στη Ρώμη Έλληνες καλλιτέχνες στην αυλή αυτοκρατόρων ή συγκλητικών τραγουδούσαν για τα συμφέροντα και κολάκευαν τη ματαιοδοξία των πατρώνων τους, εξωραΐζοντας και θεωρώντας «ευεργετική» την κατάκτηση, συναγωνιζόμενοι ποιος θα επιδείξει τα θερμότερα αισθήματα φιλίας και υπακοής στη Ρώμη. Θα καταλάβουμε έτσι πολύ καλά πώς μας κληροδοτήθηκε μια λέξη- ντροπή για την ιστορία μας: Γραικύλοι.

«ΤΟ ΣΤΕΜΜΑ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ»

«ΤΟ ΣΤΕΜΜΑ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ» – ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Αντίστροφη μέτρηση πλέον για την κυκλοφορία από τις “Εκδόσεις Καστανιώτη” του νέου μου μυθιστορήματος και στον “Χάρτη” του Νοεμβρίου μπορείτε να διαβάσετε προδημοσίευση του εισαγωγικού κεφαλαίου: «Το χειρόγραφο των Σωσάνδρων και πώς ήρθε στα χέρια μου». Έξι τετράδια που σώθηκαν το 1922 στην φλεγόμενη Μαγνησία κι ένας μοναχός του 13ου αιώνα που ζωντανεύει την αυτοκρατορία της Νικαίας και την εποχή στην οποία τέθηκαν τα θεμέλια της νεοελληνικής συνείδησης. Το χαμένο στέμμα που ενσάρκωνε ολόκληρο πρόγραμμα για την ανόρθωση της οικονομίας και την αποκατάσταση της ακεραιότητας μιας χώρας που αγωνιζόταν να επιβιώσει μαχόμενη σε όλα τα μέτωπα.

Το χειρόγραφο των Σωσάνδρων και πώς ήρθε στα χέρια μου

του Κώστα Χατζηαντωνίου

ΧΑΡΤΗΣ 23 {ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020}

{Ποίηση & Πεζογραφία} Κείμενα

Όλα άρχισαν ένα κρύο πρωί του Γενάρη του 2012. Είχαν περάσει λίγες εβδομάδες αφότου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γόρδιος και ο τρίτος τόμος της Ιστορίας της Μικράς Ασίας, και μέσα σε μιαν Αθήνα που βίωνε με δακρυγόνα τις σκληρές ημέρες της χρεωκοπίας, ένιωθα μια μικρή αλλά βαθιά ικανοποίηση· είχα ολοκληρώσει ένα συνθετικό έργο, συμβολή στην συνοπτική όσο και συνεκτική μνήμη του κόσμου της Ανατολής, ενός κόσμου μυθικού στην συνείδησή μου από τα πρώτα μου χρόνια, από τα πρώτα μου ακούσματα και διαβάσματα. Ο αγαπητός φίλος και εκδότης Θόδωρος Σωσάνογλου –καλή του ώρα εκεί στο χωριό τού Κιλκίς όπου έχει εδώ και χρόνια αποσυρθεί– με ενημέρωσε εκείνο το πρωί πως μια αναγνώστρια, συγκινημένη με την Ιστορία, ζητούσε με ιδιαίτερη ζέση να με συναντήσει. Δεν είχα λόγο, φυσικά, να μην ανταποκριθώ, κι έτσι του είπα να την ειδοποιήσει ώστε την επόμενη ημέρα να βρεθούμε στα γραφεία του εκδοτικού οίκου, σ’ έναν πεζόδρομο των Εξαρχείων.

Η ηλικιωμένη γυναίκα, που, κρατώντας μια τσάντα από την οποία προεξείχε ένα μαύρο ντοσιέ, κατέβηκε με προσοχή τα τρία σκαλιά της εισόδου για να εισέλθει στον Γόρδιο το άλλο πρωί, αφού με συνεχάρη θερμά και με ολοφάνερη συγκίνηση για τα βιβλία –γρήγορα αντιλήφθηκα πως είχε διαβάσει συστηματικά και τα τρία, τι σπάνια χαρά!– προχώρησε, με κάποιο δισταγμό, στο θέμα που την απασχολούσε και για το οποίο είχε σκεφθεί να απευθυνθεί σ’ εμένα. Κατά την τραγική οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού από την Μικρά Ασία τον Αύγουστο του 1922, ένας δάσκαλος από την Μαγνησία, λόγιος άσημος μα φωτισμένος, όπως σύντομα θα διαπίστωνα, για λόγους άγνωστους στους οικείους του, λίγο πριν η φλεγόμενη πόλη τους εκκενωθεί από τα τελευταία τμήματα του ελληνικού στρατού, την αυγή της 26ης Αυγούστου 1922, ξεκίνησε με κατεύθυνση το παρακείμενο όρος Σίπυλος. Έκτοτε χάθηκε. Οι δικοί του μάταια προσμένανε να φτάσει στην Σμύρνη, όπου κατέφυγαν με την ψυχή στο στόμα, έως ότου την εγκαταλείψουν κι αυτήν, εκείνες τις ημέρες της συμφοράς. Φοβούνταν πως μη αντέχοντας την ζωή χωρίς την Ιδέα που οιστρηλατούσε τον βίο και νοηματοδοτούσε τον κόσμο του, ο αγαπημένος τους αρνήθηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και έτσι βρήκε οικτρό τέλος, όπως χιλιάδες άλλοι.