Του Δημήτρη Γ. Μπούσμπουρα από την εφημερίδα Ρήξη Νοεμβρίου, φ. 173
Συλλογικός τόμος, Συμπερίληψη και ανθεκτικότητα, GUTENBERG, 2020
Εκδόθηκε το προηγούμενο έτος, αλλά παρουσιάστηκε φέτος, λόγω της επιδημίας, η Βίβλος των ΛΟΑΤΚΙ+1. Πρόκειται για μία σειρά άρθρων -κυρίως πανεπιστημιακών και ψυχολόγων- με τίτλο: «ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ. Βασικές αρχές ψυχοκοινωνικής στήριξης σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου».
Στην πραγματικότητα, είναι το πρώτο δομημένο βιβλίο για το θέμα της αποδοχής από την κοινωνία της διαφορετικότητας στον σεξουαλικό προσανατολισμό. Η λέξη του τίτλου, «συμπερίληψη», η οποία ακούγεται όλο και πιο πολύ τελευταία, αναφέρεται στην αντιμετώπιση των διακρίσεων, ενώ η «ανθεκτικότητα» στην αντιμετώπιση του «μειονοτικού στρες».
Οι συντονίστριες της έκδοσης είναι μάχιμες στον χώρο με την οργάνωση «Orlando LGBTQ+», η οποία απαρτίζεται κυρίως από ψυχολόγους και έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων, των διακρίσεων και της βίας που επηρεάζουν την υγεία και την ευζωία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Απευθύνεται σε φοιτητές ελληνικών ΑΕΙ, τμημάτων Ψυχολογίας και Κοινωνικής Εργασίας που παρακολουθούν το αντίστοιχο μάθημα στο προπτυχιακό τους πρόγραμμα, αλλά και σε επαγγελματίες ψυχοκοινωνικής στήριξης (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχοθεραπευτές, ψυχαναλυτές, ψυχιάτρους, συμβούλους κ.λπ.), που νιώθουν την ανάγκη να επιμορφωθούν σε ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου, για να προσφέρουν συμπεριληπτικές υπηρεσίες.
Στην βιβλιοπαρουσίαση, οι συντάκτες ήταν πολύ περήφανοι που το ζήτημα τίθεται δυναμικά και στην Ελλάδα -έστω με καθυστέρηση μίας ή δύο δεκαετιών.
Μία μεγάλη απόσταση έχει διανυθεί από την εποχή που ο Σίγκμουντ Φρόιντ και άλλοι ψυχολόγοι θεωρούσαν την ομοφυλοφιλία αρρώστια. Αν και ο Φρόιντ αναγνώριζε ότι υπάρχει το θηλυκό στοιχείο μέσα στον άντρα και το αρσενικό στοιχείο μέσα στη γυναίκα, η βιολογία γινόταν σεβαστή. Το ρεύμα των ΛΟΑΤΚΙ+, επιδιώκοντας αναφορές και σε βιολογική βάση, προσπαθεί να εντάξει στους κόλπους του και να ενσωματώσει και τις βιολογικές διαταραχές που αντιπροσωπεύουν τα Ιντερσέξ2 άτομα. Οι προσπάθειες αυτές έχουν καρποφορήσει από το 1990, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αφαίρεσε την ομοφυλοφιλία από το Διεθνές Ταξινομικό Εγχειρίδιο Ασθενειών, ενώ το 2019 εισήγαγε την έννοια της «ασυμφωνίας φύλου».
Η καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, Λήδα Αναγνωστάκη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια παιδιών και εφήβων, κατά την παρουσίαση χρησιμοποίησε την έκφραση, «η εαυτή μου», γελώντας ταυτόχρονα, καθώς είναι από τις πρώτες φορές που ακούγεται η έκφραση αυτή σε ακροατήριο ευρύτερο, αντί για το σύνηθες «ο εαυτός μου». Ωστόσο δείχνει τη διάθεση αυτού του χώρου για την πλήρη ανατροπή του λεξιλογίου, η οποία προβάλλεται πλέον και επίσημα μετά τις δημόσιες αναρτήσεις και τις αφίσες με την έκφραση «τα φοιτητά».
Αυτά δεν είναι βέβαια κάτι καινούργιο στα ελληνικά πανεπιστήμια. Ήδη υπάρχουν σπουδές φύλου σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στο Πάντειο, το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που αναφέρονται στο κοινωνικά καθοριζόμενο φύλο και θέτουν σε ευθεία αμφισβήτηση την δυαδικότητα του βιολογικού φύλου. Κάπως έτσι, μπαίνει και η Ελλάδα δυναμικά στην ομάδα των χωρών όπου οι πανεπιστημιακοί εξελίσσονται σε ιεροεξεταστές απέναντι σε όσους αμφισβητούν τις θέσεις των νέων αυτών ρευμάτων. Ζηλεύοντας την «προοδευτικότητα» σε άλλες χώρες, όπου αναπτύχθηκε ραγδαία η αυστηρότητα του πολίτικαλ κορέκτ, το γκρέμισμα των αγαλμάτων και η λογοκρισία μεγάλων ποιητών, φιλοσόφων και διανοητών, προσπαθούν να κερδίσουν το χαμένο έδαφος. Μεταξύ πολλών άλλων, στα λογοκριμένα έργα συμπεριλαμβάνονται ο Όμηρος και ο Σαίξπηρ, στους οποίους αποδίδονται οι κατηγορίες της πατριαρχίας και της υπεράσπισης της δουλοκτησίας.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι ένας ευρύς αναπροσανατολισμός της εκπαίδευσης προς τις σπουδές κοινωνικού φύλου, με μαθήματα που μπορούν ν’ αρχίζουν από το νηπιαγωγείο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το εκπαιδευτικό πακέτο της οργάνωσης «Πολύχρωμο Σχολείο», το οποίο προτείνεται για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το πρόγραμμα αυτό, ξεκινώντας από την αποδοχή της διαφορετικότητας, ξεφεύγει στην δημιουργία «προτύπων».
Το ενδιαφέρον πάντως στην Βίβλο των ΛΟΑΤΚΙ+, η οποία είναι γραμμένη κυρίως από ψυχολόγους και κοινωνιολόγους, είναι η προσπάθεια ν’ αναχθούν τα ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα των ατόμων αυτών των ειδικών ομάδων σε προβλήματα κοινωνικής αποδοχής. Τα εμφανέστατα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει πολύ μεγάλο ποσοστό αυτών των ατόμων μετατίθενται στην κοινωνία και γίνονται πρόβλημα κοινωνικής ανοχής. Οι ομάδες αυτές επιδιώκουν έναν νέο κομφορμισμό, τον γάμο των ομόφυλων ατόμων, αν και ήδη νομοθετήθηκε το σύμφωνο συμβίωσης στην χώρα μας, και την υιοθεσία παιδιών από ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
Νομίζω ότι όλη αυτή η κίνηση μπορεί να ενταχθεί σε αυτό που η κοινωνιοβιολογία έχει χαρακτηρίσει ως «συμπεριφορικό καταποντισμό»· το φαινόμενο παρατηρείται σε συνθήκες αυξημένου άγχους και σε είδη που βρίσκονται σε συνθήκες συνωστισμού, όπως συμβαίνει σήμερα με τον άνθρωπο που συνωστίζεται μαζικά στις πόλεις.
Αυτά τα ρεύματα στην Ελλάδα φαίνονται πολύ εισαγόμενα, αφού υπό το φως της αρχαίας Αθήνας –όπου ένας συγκεκριμένος τύπος ομόφυλων σχέσεων ήταν αποδεκτός– ή υπό το φως σύγχρονων ποιητών όπως ο Κωνσταντίνος Καβάφης και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, υπάρχει μάλλον ανεκτικότητα έναντι των προσωπικών επιλογών.
Μπορούν όμως να οδηγήσουν στην αποδοχή της «ενοχής» που διακατέχει την Δύση. Θα είναι αστείο να οδηγήσουν και στην καταδίκη ή την απαγόρευση του Αριστοφάνη, ο οποίος σε ορισμένα έργα του διακωμωδεί τους κίναιδους.
Με την επιθετικότητα αυτών των ρευμάτων και την ολοσχερή ανατροπή των αυτονόητων στην βιολογία, κινδυνεύουμε να περάσουμε από το κοινώς αποδεκτό στην Ελλάδα, «δεν μας νοιάζει τι κάνει ο καθένας στο κρεβάτι του», στην επιβολή του νέου κομφορμισμού. Η ελληνική κωμωδία straight story (2006), σαν να το έχει προβλέψει, δείχνει πολύ καθαρά την επιθετική προσπάθεια δημιουργίας των νέων προτύπων.
Σημειώσεις
1. Αρκτικόλεξο των λέξεων Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανς, Κουίρ, Ιντερσέξ. Το «+» στο τέλος χρησιμοποιείται για να δηλώσει συμπεριληπτικότητα και σε όλες τις υπόλοιπες ταυτότητες.
2. Μεσοφυλία (παλιότερα ερμαφροδιτισμός): Άτομα που γεννιούνται με χαρακτηριστικά φύλου τα οποία δεν ανήκουν αυστηρά στην αρσενική η θηλυκή κατηγορία ή ανήκουν και στις δύο κατηγορίες ταυτόχρονα. Αυτές οι αποκλίσεις μπορεί να αφορούν ασάφεια γεννητικών οργάνων και συνδυασμούς χρωμοσωματικών γονότυπων και γεννητικών φαινότυπων, διαφορετικών από ΧΥ-αρσενικό και ΧΧ-θηλυκό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου