Αφιέρωμα της Σοφίας Ντρέκου
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (30 Οκτωβρίου 1908 - 13 Ιανουαρίου 1993) γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στο Παρίσι Φαρμακολογία και διατηρούσε για πολλά χρόνια ένα πασίγνωστο φαρμακείο στη Θεσσαλονίκη, που υπήρξε κέντρο λογοτεχνικών συνερεύσεων.
Ο Πεντζίκης αποτελεί μια ιδιάζουσα και ξεχωριστή μορφή των ελληνικών γραμμάτων που με την πάροδο των χρόνων παίρνει τη θέση που η σύγχρονή του κριτική τού είχε στερήσει. Το όλως ιδιότυπο ύφος του διακρίνει επίσης και τα ζωγραφικά του έργα.
Αυτοβιογραφία του Νικολάου Γαβριήλ Πεντζίκη
«Γεννήθηκα στα 1908. Πήγα σχολείο μονάχα στην Στ' Δημοτικού, διδαχθείς κατ’ οίκον. Oι οικοδιδάσκαλοί μου, μου εμφύτευσαν την αγάπη στη Γεωγραφία και το Δημοτικό τραγούδι.
Δεκατεσσάρων χρονών έγραψα μιά Παγκόσμια Γεωγραφία. Eν συνεχεία άρχισα να γράφω εκφραζόμενος προσωπικά πάνω στο σχήμα «H Λαφίνα» και του «Κίτσου η μάνα». Θαύμαζα τον Καρκαβίτσα για το ότι μνημόνευε και εκμεταλλευόταν πάρα πολλές παραδόσεις μας.
Φοιτητής στο Παρίσι, η νορβηγική και γενικώτερα η σκανδιναυϊκή συμβολιστική λογοτεχνία μ’ επηρέασε και άρχισα να κινούμαι σε άλλο επίπεδο. Τότε ήταν που διάβασα και το θεατρικό έργο του Λουίτζι Πιραντέλλο «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα».
Στο Στρασβούργο, συνεχίζοντας τις σπουδές μου, μου επεβλήθη ο Γάλλος Κλωντέλ. Από το 1936 και μετά, πέρασα σε άλλον κόσμο με τους βυζαντινούς χρονογράφους.
Από τους αρχαίους Έλληνες, επειδή ποτέ δεν υπήρξα ευφυής και έξυπνος, εκτός από τον Πίνδαρο και προπαντός τον Όμηρο, σε κανέναν άλλον απάνω δεν στηρίχτηκα.
Από το 1967 καθημερινά εργάζομαι πάνω στο Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. Έκανα μιά μικρή, μεσαία και μεγάλη περίληψη του Συναξαριστή.
Από τότε μέχρι σήμερα, ό,τι κι αν επιχειρώ να γράψω, βασίζεται στην αριθμητική και ψηφαριθμητική επεξεργασία του συναξαρίου της ημέρας.
Tα βιβλία μου που κυκλοφόρησαν (και πρέπει να σημειωθεί ότι εκδότης σπάνια δεχόταν να μου εκδώσει βιβλίο και πολύ περισσότερο διευθυντής περιοδικού να δημοσιεύσει κείμενό μου) είναι:
Ο Ανδρέας Δημακούδης, το πρώτο μου μυθιστόρημα. Στον Ανδρέα Δημακούδη δίνεται μιά εικόνα της ερωτικής απαλλοτριώσεως του εγώ. Στον Πεθαμένο και Ανάσταση, το απαλλοτριωμένο και νεκρό εγώ ανασταίνεται χάρις σε στοιχεία επαφής με τον τόπο.
Αρχινώ ταυτόχρονα τότε να καταγίνομαι με τη ζωγραφική. Mε τον Στρατή Δούκα, τον Παπαλουκά και το Xατζηκυριάκο-Γκίκα, διδασκόμενος.
Στην ποιητική συλλογή «Εικόνες» το νόημα αποδίδεται με τη φράση: «H αγάπη πρέπει να μας μάθει και τα κόπρανα ν’ αγαπάμε του άλλου».
H «Πραγματογνωσία», περιγράφει τα γεγονότα ενός γάμου, μιας πεντάμορφης νεαράς κόρης, μ’ έναν σαραβαλιασμένο, με τό ’να πόδι ξύλινο, ναυτικό.
H «Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής» είναι μιά προσπάθεια μνημικής ταύτισης ζώντων και νεκρών.
«Tο Μυθιστόρημα της Κυρίας Έρσης» γράφτηκε όταν εrχα πια παντρευτεί.
Από το 1969 και μετά, χάρις στην προβολή που μου έκανε στο Γερμανικό Ινστιτούτο Γκαίτε ο κ. Σαββίδης, άρχισαν να βγαίνουν συχνά τα βιβλία μου.
Συλλογή διηγημάτων αποτελεί η «Συνοδεία» η «Μητέρα Θεσσαλονίκη», είναι κείμενα σε πεζό, με κέντρο την αγάπη μου για την πόλη που γεννήθηκα και ζω. Tο «Προς εκκλησιασμό» είναι μια σειρά ομιλιών, χαρακτηριστική της προσπάθειάς μου για ένταξη στην εκκλησία. Σε ανάλογο επίπεδο, όχι όμως θεωρητικό, κινούνται οι «Σημειώσεις εκατό ημερών» και τα «Oμιλήματα». Στο «Αρχείον» που είναι ένα βιβλίο έμμεσου έρωτος, η έννοια του χρόνου καταλύεται και οριστικά θεμελιώνεται η εσωτερική μου μυθολογία. Mια εικόνα μυθολογικής αντιλήψεως είναι τέλος το βιβλίο μου, «Πόλεως και Nομού Δράμας παραμυθία».»
Τι άλλο τάχα στο βάθος μπορεί να ‘ναι ο Παράδεισος
από ‘ναν ζωντανό θάνατο; Να πάψεις να ανησυχείς,
να πάψεις να σκέπτεσαι, δίχως να πάψεις
να αισθάνεσαι τον κόσμο. Ν.Γ.Π.
Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης: Επέτειος κοιμήσεως του
τροπαιοφόρου των γραμμάτων και των τεχνών!
Υπάρχει Θεσσαλονίκη χωρίς τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό και έτσι θα πρέπει να απαντηθεί χωρίς περιστροφές: Λοιπόν, είμαι σίγουρος, πως όχι!
Και να, ξημέρωσε μια μέρα που για όσους έζησαν τις μέρες του, τους υπενθυμίζει αφ’ ενός την μακρινή απουσία του από την πόλη που τον γέννησε, στην οποία έριξε βαθιές ρίζες, αγάπησε -με την έννοια του λάτρεψε- μελέτησε, ταυτίστηκε, εξέφρασε, ύμνησε, και αφ’ ετέρου την επέτειο της κοιμήσεως του. Ήταν 13η Ιανουαρίου του 1993 όταν η πόλη ορφάνεψε από τον εν ζωή πολιούχο της. Είχε γεννηθεί το 1908.
Έκτοτε, μοιάζει σαν να ζούμε σε μια διαφορετική πόλη, και γι’ αυτό θα πρέπει να κάνουμε συστηματικά τις αναγκαίες προσομοιώσεις και αναφορές στο πρόσωπο του για να γνωρίζουμε πού πραγματικά βρισκόμαστε και ζούμε!
Βεβαίως, η ηχηρή απουσία του δεν αποτελεί προσωπικό θέμα, αλλά ένα ζήτημα που αφορά την ίδια την πόλη, την χώρα, γιατί όχι την οικουμένη.
Η αξία ανθρώπων όπως ο Πεντζίκης είναι πραγματικά ζωτικής και οικουμενικής σημασίας. Και ο μικρός χώρος, ο τόπος που τους φιλοξένησε ανυψώνεται μαζί τους σε οικουμένη και στην ευρύτερη οικουμένη, αφού ανακεφαλαιώνει πραγματικά τον όλο άνθρωπο, τον όλο κόσμο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με την Θεσσαλονίκη του Πεντζίκη…
Και ο ίδιος μοιάζει να αναδύεται νικητής ως Νίκος μέσα από τα χώματα της πόλης, της ιστορίας και του πολιτισμού της. Και ως άγγελος Γαβριήλ να μεταφέρει μηνύματα ζωής. Αυτό έμοιαζε να ήταν η ζωή, ναι, και η αποστολή του. Τα βιβλία, οι ομιλίες, οι συνεντεύξεις του ήταν και είναι λόγοι αλλά και τρόποι ζωής.
Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, «Λειτουργία στο Πρωτάτο». (Αγιορειτική Πινακοθήκη)
Ίσως, όμως, θα πρέπει οι αναγνώστες, οι επισκέπτες μια εικαστικής έκθεσης του, ή αυτοί που βλέπουν ένα βίντεο στο οποίο μιλά ο ίδιος, να διαθέτουν αντίστοιχες προς αυτόν προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Μόνο που οι παραστάσεις αυτές θα πρέπει να είναι σχεδόν κατ’ εξοχήν εσωτερικές. Ή, τουλάχιστον, να αφεθεί κάποιος στον λόγο του, ούτως ώστε δημιουργηθούν μέσα του ρήγματα! Δεν ξέρω αν δένει το σχήμα, αλλά πιστεύω πως έτσι έχουν τα πράγματα. Με λίγα λόγια για να καταλάβει κάποιος τον Πεντζίκη θα πρέπει να υπάρχουν μέσα του ρήγματα, κενά και αστείρευτες υπαρξιακές αγωνίες. Αιώνιες… Να μην είσαι στην ουσία βολεμένος πνευματικά και υπαρξιακά!
Και γι’ αυτό, εν πολλοίς, δεν τον κατάλαβαν οι πιο καθ’ ύλην αρμόδιοι, δηλαδή λογοτέχνες, φιλόλογοι, εικαστικοί, κριτικοί, ιστορικοί και θεωρητικοί της τέχνης… Γιατί μπορεί να γνώριζαν την λογοτεχνία, τα εικαστικά, τις σκέψεις των φιλοσόφων και των διανοητών, αλλά προφανώς δεν διέθεταν τα ρήγματα και την αγωνία, που αναφέραμε πιο πάνω. Η γνώση τους ήταν εξωτερική και δεν μπορούσαν να καταλάβουν την προσπάθειά και την εσωτερική αγωνία των καλλιτεχνών και των διανοητών. Μπορούμε να μιλάμε για πνευματική δημιουργία σαν να πρόκειται για μία κατασκευή;
Και φοβάμαι, πως αστόχησαν όχι μόνον στην προσέγγιση του Πεντζίκη, αλλά και να αντιληφθούν ολόκληρη την πνευματική ευρωπαϊκή «παραγωγή» και φυσικά την αγωνία που την δημιούργησε. Την γενεσιουργό αιτία και την προσπάθεια αντιμετώπισης του χρόνου. Για να χρησιμοποιήσω πεντζικική ορολογία…
Οπότε, χωρίς αυτό το ουσιαστικό πνευματικό εφόδιο της κατανόησης της εσωτερικής αναζήτησης κάποιος μένει απλά στην επιφάνεια.
Και στην περίπτωση του Πεντζίκη, τα πράγματα γίνονται πιο… δραματικά αφού το έργο του δεν σου χαϊδεύει τα μάτια, τον νου, την ακοή. Αντίθετα πολλές φορές νιώθεις ότι τα σφυροκοπά! Σε σφυροκοπά γιατί δεν απευθύνεται μόνον στα συναισθήματα, ή στην καρδιά αλλά και στον νου, στην σκέψη και σε όλη την ύπαρξη.
Είναι, βεβαίως, γνωστό πως στην υπαρξιακή του αγωνία ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης κατάφερε να δώσει διέξοδο και μάλιστα ελπιδοφόρο, αναστάσιμο μέσα στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με τις επισκέψεις του στο Άγιον Όρος, την ανάγνωση των Πατέρων της Εκκλησίας, την μελέτη και την χρήση στην πνευματική του δημιουργία του Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη…
Και πάλιν, όμως, δεν θα έλεγες πως ήταν ένας τυπικός χριστιανός, αλλά ένας άνθρωπος που ζούσε με μια ιδιότυπη ασκητική, πάντα όμως μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Γι’ αυτό και στο Άγιον Όρος τον υποδέχονταν πάντα με ιδιαίτερη αγάπη και θερμότητα.
Θα πρέπει να προσθέσουμε, επίσης, πως και ο δεσμός αυτός του Πεντζίκη με την Εκκλησία, ήταν ακόμη ένα στοιχείο που τον έκανε σημείο αντιλεγόμενο μέσα στον λεγόμενο πνευματικό κόσμο, των γραμμάτων και των τεχνών! Και ας ήταν συνεχιστής της παράδοσης των μεγάλων Ντοστογιέφσκι και Παπαδιαμάντη! Αλλά μήπως και ο Παπαδιαμάντης δεν ήταν μέχρι πρότινος σημείο αντιλεγόμενο;
Αλλά ας έλθουμε τώρα στην ανάγνωση της Θεσσαλονίκης από τον Πεντζίκη, της “Μητέρας Θεσσαλονίκης”, όπως την θέλει ο ίδιος, και για την οποία έχει γράψει πάρα πολλά κείμενα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η ανάγνωση αυτή έχει την μορφή της “προσευχής εις τα πράγματα”, όπως θα έλεγε ο ίδιος, καταγράφοντας και αναζητώντας ζωοφόρα κοιτάσματα αλλά και «μπάζα» (επιτρέψτε μου την έκφραση) αφού ο Πεντζίκης θα έπρεπε να γεμίσει τεράστια ρήγματα και υπαρξιακά κενά.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως σ’ αυτήν την αλήθεια των πραγμάτων προσηλώθηκε, ακόμη και με την έννοια και την ορολογία των ύμνων της Μεγάλης Εβδομάδας, «ήλοις προσηλώθης» δηλαδή καρφώθηκε, στερεώθηκε.
Είναι γνωστή και η περιγραφή της ταύτισης του εαυτού του με σημεία της Θεσσαλονίκης. Αλλά, προκειμένου περί του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, κάθε εξωτερική αναφορά, και αυτό αφορά χιλιάδες πράγματα μέσα στο έργο του, έρχεται να καλύψει την προσωπική του αγωνία, τα ρήγματα και τα υπαρξιακά του κενά. Μπορεί να αποτελούν και ένα ιδιόμορφο κομποσχοίνι, στο οποίο συναρμόζεται ένα πλήθος στοιχείων τα οποία εν πολλοίς στις μέρες μοιάζει να μη τα βλέπουμε, να μην τα παρατηρούμε, να μην τα ξέρουμε με το όνομά τους ή απλά να τα αποφεύγουμε.
Άλλωστε ζούμε όλοι μας σε μια ιδιότυπη ψηφιακή μανιχαϊστική εποχή. Πλήθος πραγμάτων στην καλύτερη περίπτωση μετατρέπονται σε pixel δηλαδή εικονοστοιχεία. Όμως, Πεντζίκης παίρνει ζωή απ’ αυτά, φτιάχνοντας το δικό του περιβόλι αν όχι έναν νοερό παράδεισο προς τρέχουσα χρήση και καταφυγή.
Δεν ξέρω, αν ήδη έχει ήδη υπονοηθεί, ότι όλο το έργο του Πεντζίκη αποτελεί συνάμα και μια αγωνιώδης απάντηση, απαντήσεις και κατάφαση και καταφάσεις στην αγωνία και την απορία της ύπαρξης όπως έχει διατυπωθεί από την Δυτικοευρωπαϊκή αγωνία και σκέψη. Σκέψη και αγωνία που επηρέασε και μας, αφού ο Δυτικός πολιτισμός με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εισέβαλε και στις πιο παραδοσιακές κοινωνίες του κόσμου.
Και να, όταν φέρνουμε στον νου μας τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, μοιάζει να αναδύεται μέσα από μια ανάλογη μαθητεία στα πράγματα η Θεσσαλονίκη του, κόσμος και κόσμοι ομόκεντροι, παράλληλοι, επάλληλοι, και ουσιαστικά μια ένδον πόλη! Και ο ίδιος ένας τροπαιοφόρος του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών, με την πιο βαθιά και πνευματική αλλά και ασκητική έννοια! Το έργο του είναι αποτέλεσμα μιας σπαρακτικής αγωνίας που σίγουρα, όμως, έπιασε λιμάνι. Άλλωστε, «προκειμένου περί Θεσσαλονίκης, η είσοδος του κόσμου να γίνεται απ’ τη θάλασσα». (Μητέρα Θεσσαλονίκη) Στέλιος Κούκος 13 Ιανουαρίου 2020 στις 1:51 μ.μ.
Φυσικός εκκλησιασμός, 1988, σινική μελάνη και κραγιόνια σε χαρτόνι
«Όλοι, λίγο πολύ, είμαστε μαθητές του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη»
Δεν ξέρω ποια θα ήταν η λογοτεχνική κατάθεση και μαρτυρία του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη σήμερα. Πώς θα ξεκινούσε αν ήταν νέος. Με τι γκάζια θα προχωρούσε. Προς τα πού θα έκλινε. Δεν ξέρω αν θα τον άντεχε η σημερινή εκσυγχρονισμένη ατμόσφαιρα. Αν και δεν πιστεύω πως έχει αλλάξει τίποτα.
Ο ίδιος άργησε να καθιερωθεί και να γίνει έτσι κοινωνικά «χρήσιμος». Ακόμη και από τους θρησκευτικούς κύκλους δεν ήταν αποδεκτός. Παρ’ όλα αυτά, σου μετάγγιζε δύναμη, ευαισθησία, παιδική αθωότητα. Ό,τι κατάφερε το κατάφερε με την υπομονή, την επιμονή, την προσήλωση στον ευρύτερο κανόνα του, το πάθος του. Ιδιαίτερα αυτό.
Κατέθεσε ζωή και έργο ως ένα, διασώζοντας την προσωπική του αγωνία, σφυρηλατημένη στην πλήρη απόγνωση του δυτικού ανθρώπου και στην ελπίδα και ζεστασιά της καθ’ ημάς Ανατολής.
Έφυγε στις 13 Ιανουαρίου του 1993, αλλά η απουσία του σκέπει την πόλη. Άλλωστε, όπως έγραψε κάποιος φιλόλογος, εδώ στη Θεσσαλονίκη όλοι, λίγο πολύ, είμαστε μαθητές του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη.
(Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στη «Μακεδονία της Κυριακής» τον Ιανουάριο του 2002)
Όταν επιμένουμε να αγνοούμε τον Θάνατο,
γιατί θέλουμε ακόμα να ζήσουμε,
είναι βεβιασμένο και άσκημο να θέλουμε
να προβάλουμε σχήματα δήθεν ολοκληρωμένα.
[Ν. Γ. Πεντζίκη, Aρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής, κεφ.ΙΓ'
σελ.80, Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις, Θεσσαλονίκη 1987]
Βιογραφία
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (17/30 Οκτωβρίου 1908 - 13 Ιανουαρίου 1993[6]), ήταν Έλληνας πεζογράφος, ποιητής και αυτοδίδακτος ζωγράφος. Γεννήθηκε το 1908 στη Θεσσαλονίκη και ήταν γιος του Γαβριήλ Πεντζίκη και της Μαρίας Ιωαννίδου. Αδελφή του ήταν η ποιήτρια Ζωή Καρέλλη. Στην ηλικία των δεκατεσσάρων ετών συνέταξε μια παγκόσμια γεωγραφία, η οποία αρχικά πήρε έγκριση από το Υπουργείο Παιδείας αλλά στη συνέχεια ανακλήθηκε όταν έγινε γνωστή η ηλικία του συγγραφέα της.
Σπούδασε Φαρμακευτική και Ιατρική στη Γαλλία (πτυχίο Οπτικής Φυσιολογίας), και στη συνεχεία σπούδασε Βοτανολογία και Φαρμακευτική στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Τη δεκαετία του 1930 ανέλαβε το φαρμακείο του πατέρα του, το οποίο τις βραδινές ώρες μετέτρεπε σε λογοτεχνικό εντευκτήριο.
Το 1933 επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Άγιο Όρος - έκτοτε πήγε άλλες 93 φορές - και εκεί άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική.
Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1935, δημοσιεύοντας το ποίημα, «Η γυναίκα που προπονείται στο κολύμπημα», στο περιοδικό το «Τρίτο μάτι». Υπήρξε βασικός συνεργάτης και ιδρυτικό μέλος του περιοδικού «Κοχλίας». Αργότερα άρχισε να δημοσιεύει μελέτες σε έγκριτα περιοδικά («Μακεδονικές Ημέρες», «Μορφές» και "Διαγώνιος»), και εξέδωσε μυθιστορήματα και πεζογραφήματα. Ανήκει στην ομάδα των συγγραφέων που είναι γνωστοί ως «Σχολή της Θεσσαλονίκης», ήταν μάλιστα ο μόνος του οποίου η φήμη ξεπέρασε τα στενά όρια του κύκλου του.
Μετά τη συνταξιοδότησή του (1969) αφοσιώθηκε στη συγγραφή έργων και συνέχισε τη ζωγραφική. Ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών.
Βραβεύτηκε με πολλά βραβεία, όπως το Ρalmes Αcademiques (1951), το Α' Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος (1984), το βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού (1987), το Βραβείο Χέρντερ της Βιέννης (1989).
Τα έργα του κινούνται μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Ενδιαφέρεται για την αρχιτεκτονική του κειμένου και πιστεύει ότι το κείμενο πρέπει να υπόκειται σε διαρκή επεξεργασία. Χρησιμοποιεί πρωτοποριακές τεχνικές, όπως ο εσωτερικός μονόλογος και η συνειρμική γραφή. Ο ίδιος αποκαλούσε τον εαυτό του «παιζω-γράφο».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι γλωσσικές του επιλογές, αφού πετυχαίνει να αντικαταστήσει τις λέξεις-νοήματα με τις λέξεις-αισθήσεις. Όλο του το έργο διακατέχεται από την έννοια της ύπαρξης μέσα από τα πράγματα, δηλαδή της συνοχής του κόσμου.
Παντρεύει επίσης την παράδοση (αρχαία, βυζαντινή και δημοτική) με τη νεωτερικότητα. Πιστός στην ορθοδοξία, διαβάζει πατερικά κείμενα και συναξάρια, από τα οποία συχνά εμπνέεται.
Το 1988 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Απεβίωσε από ανακοπή της καρδιάς στις 13 Ιανουαρίου 1993 και ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο του Ιερού Κοινοβίου του Ευαγγελισμού, στην Ορμύλια Χαλκιδικής.
«Όταν ἐπιμένουμε νὰ ἀγνοοῦμε τὸν Θάνατο, γιατὶ θέλουμε ἀκόμα νὰ ζήσουμε, εἶναι βεβιασμένο καὶ ἀσκημο νὰ θέλουμε νὰ προβάλουμε σχήματα δῆθεν ὁλοκληρωμένα». [Ν.Γ.Πεντζίκη, Ἀρχιτεκτονικὴ τῆς Σκόρπιας Ζωῆς, κεφ.ΙΓ΄ σελ.80, Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις, Θεσσαλονίκη 1987]
Εργογραφία
- Ανδρέας Δημακούδης και άλλες μαρτυρίες χαμού και δεύτερης πανοπλίας, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1982, (α' έκδ. 1935).
- Ο πεθαμένος και η Ανάσταση, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1987, (α' έκδ.1944).
- Πραγματογνωσία και άλλα επτά κείμενα μυθοπλασίας νεωτερικής, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1984, (α' έκδ.1950).
- Βορυφρύνη, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1982.
- Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής και άλλα μεταγενέστερα κείμενα, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1987, (α' έκδ. 1963)
- Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1992 (α' έκδ.1963).
- Μητέρα Θεσσαλονίκη, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1994, (α' έκδ. 1970).
- Προς εκκλησιασμό, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1986 (α' έκδ. 1970).
- Συνοδεία, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1984 (α΄ έκδ. 1971).
- Ομιλήματα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1992 (α' εκδ. 1972).
- Σημειώσεις εκατό ημερών, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1988, (α' έκδ.1973).
- Αρχείον, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1991, (α' έκδ. 1974).
- Παλαιότερα ποιήματα και νεώτερα πεζά, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1988, (α' έκδ.1980).
- Πόλεως και νομού Δράμας παραμυθία, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1999, (α' έκδ.1981).
- Υδάτων υπερεκχείλιση, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκην 1990.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ / ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
Αντρέας Δημακούδης. Ένας νέος μονάχος
Τυπογραφία Νικολαΐδου, Θεσσαλονίκη, 1935
Το 3ο μάτι
πρωτοποριακό περιοδικό
δημοσιεύονται συνεργασίες
του ΝΓΠ (Νίκος, Γαβριήλ Πεντζίκης)
Εικόνες
Τυπογραφία Γ. Κ. Κρομμύδα, Αθήνα, 1944
Απόσπασματα
Ο πεθαμένος και η ανάσταση
Τυπογραφία Γ. Κ. Κρομμύδα, Αθήνα, 1944
(Εξώφυλλο και οπισθόφυλλο: Σπύρος Παπαλουκάς)
Απόσπασμα
Πραγματογνωσία
ανάτυπο από το περιοδικό Μορφές, 1950
(Εξώφυλλο: Γιάννης Σβορώνος)
Εκεί Πέρα
Ιωνάς Νεόπουλος ή κάπως έτσι
ανάτυπο από το περιοδικό Διαγώνιος, 1958
(Εξώφυλλο: Κάρολος Τσίζεκ)
Ανακομιδή
ανάτυπο από το περιοδικό Διαγώνιος, 1961
(Εξώφυλλο: Ν. Γ. Πεντζίκης)
Συναναστροφή Συνεχής
Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης
Εκδόσεις «Ταχυδρόμου», Αθήνα, 1966
(Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο: Ν. Γ. Πεντζίκης)
Απόσπασμα
Μητέρα Θεσσαλονίκη
Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα, 1970
(Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο: Ν. Γ. Πεντζίκης)
Απόσπασμα
Συνοδεία
Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, 1970
(Εξώφυλλο: Ν. Γ. Πεντζίκης)
Απόσπασμα
Ομιλήματα
Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, 1972
Απόσπασμα Α
Απόσπασμα Β
Σημειώσεις εκατό ημερών
Εκδόσεις Αστήρ Παπαδημητρίου, Αθήνα, 1973
(Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο: Ν. Γ. Πεντζίκης)
Αρχείον
Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα, 1974
Απόσπασμα Α
Απόσπασμα Β
Παλαιότερα ποιήματα και νεώτερα πεζά
Θεσσαλονίκη, 1980
(Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο: Ν. Γ. Πεντζίκης)
Απόσπασμα
Πόλεως και Νομού Δράμας Παραμυθία
Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα, 1983
Ψιλή ή περισπωμένη
Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα, 1995
Προς Εκκλησιασμό
Εκδόσεις Ίνδικτος, Αθήνα, 2007
Επιμέλει-Σχόλια-Επίμετρο: Γ. Ν. Πεντζίκης
Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής
Τρίτη έκδοση, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2008
Επιμέλεια-Σχόλια-Επίμετρο: Γ. Ν. Πεντζίκης
Περισσότερη Αναλυτική εργογραφία στην ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.
Θεσσαλονίκη και Λογοτεχνία
Το εγχειρίδιο Θεσσαλονίκη και λογοτεχνία, περιέχει πληροφορίες και αποσπάσματα έργων που σχετίζονται με τους ποιητές και τους λογοτέχνες, και που συνδέονται με την πόλη της Θεσσαλονίκης (μέρη της πόλης που διαδραματίζονται μυθιστορήματα ή σημεία που σχετίζονται με τη ζωή των ποιητών και συγγραφέων).
Αναφορές στη Θεσσαλονίκη στο έργο του Πεντζίκη
"Χρυσή Πύλη" πλατεία Βαρδαρίου: Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" ,σελ.65 "(…) παράμεσα από την πλατεία Ελευθερίας τον Βαρδάρη, όπου άλλοτε υπήρχε βασιλική δίοδος, η "Χρυσή Πύλη" στην αφετηρία της οδού Μοναστηρίου, που προέκταση της Εγνατίας οδηγεί στους κάμπους της Μακεδονικής υπαίθρου (…)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία", σελ.84 "Έξω από τη λεγόμενη "Χρυσή Πύλη" του Βαρδαρίου, μας λεν ότι υπήρχε μια Αμπάρα με λιμνάζοντα νερά, εστία νοσογόνων μολύνσεων για το Άστυ." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.126 "Η ευκαιρία μιας εικόνας του Ελληνορωμαϊκού κτίσματος, της λεγόμενης "Χρυσής Πύλης", που ούτε ερείπιά της σώζονται σήμερα, ήταν αρκετή για να συμπεριληφθούν από τη φαντασία μου, κι όλα εκείνα τ΄ αγάλματα, του Ανδυμιώνα και της Αφροδίτης συμπλέγματα, που υστερινά μετακομίσθηκαν στο Λούβρο (...)"
Άγιος Παύλος: Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "(…) ξέροντας ότι και πίσω από τα κάστρα που' ναι στην κορυφή είναι το Ροδοχώρι και άλλοι οικισμοί, κατηφορίζοντας από τον Άγιο Παύλο και το Νοσοκομείο, στην "Ευαγγελίστρια" που βρίσκεται στ' άνοιγμα, που χωρίζει στα δύο την πόλη, από το Λευκό Πύργο και μέσα, από το Λευκό Πύργο και έξω (...)"
Αγία Αικατερίνη: Προς εκκλησιασμό, σελ.34 "Η στέγη της Αγίας Αικατερίνης έχει την μεθυστική ποικιλία μιας αμαράντου ανθοδέσμης." Προς εκκλησιασμό, σελ.155 Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.277, "Σχήμα μήτρας έχουν οι στάμνες, όπου το νερό γίνεται κρασί, στην τοιχογραφία του Γάμου εν Κανά στην Αγία Αικατερίνη της Θεσσαλονίκης."
Αγία Μαρίνα: Πραγματογνωσία σελ.176
Αγία Παρασκευή: "Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134. "Στην Ευαγγελίστρια τα κυπαρίσσια μουντά, όπως και στης Αγίας Παρασκευής το μάντρωμα, στη θέση όπου ετελειώθη ένας Νεομάρτυρας, κοντά στη μυρμηκιά της Ξηροκρήνης." Αρχείον σελ.125
Αγία Σοφία: Πραγματογνωσία σελ.49. Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.92-93 "Η Εκκλησία της του Θεού Αγίας Σοφίας, καθώς διατηρείται κτισμένη πολύ χαμηλότερα από τα τριγυρινά σπίτια, από το δεύτερο πάτωμα της κλινικής που έβλεπα, άφηνε ελεύθερη στο βλέμμα μου αρκετά μεγάλη έκταση γαλάζιου." Ανδρέας Δημακούδης, σελ.205 "Ειλητάριο κρατεί και ο Παντοκράτωρ του τρούλου της Αγίας Σοφίας της Θεσσαλονίκης." Ανδρέας Δημακούδης, σελ.232 "Μπείτε στον Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, για να δείτε, η προς Ουρανόν Πύλη, με ποια καλλονή παραμυθίας, επένδυσε τον αρχικώς υπό των εικονοκλαστών τοποθετημένο στην ίδια θέση γυμνωμένο Σταυρό." Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.170-1 "Ο Παντοκράτωρ θεός ενδυθείς τον άνθρωπο, κατά τρόπο χαρακτηριστικό, ανέτρεψε τις φυσικές αναλογίες του σώματος του. Στην απεικόνισή του στον τρούλο της Αγίας Σοφίας της Θεσσαλονίκης, παρουσιάζεται τόσο μεγάλο το κεφάλι εν σχέσει με το υπόλοιπο σώμα, σα να πρόκειται περί εμβρύου." Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.245 "Αντίθετα με ότι γίνεται όσων αφορά τα δέντρα, που σαφώς υπερβαίνουν το κεφάλι ενός εκάστου των Μαθητών, στην ψηφιδωτή απεικόνιση της Αναλήψεως του Κυρίου των Δυνάμεων στους Ουρανούς, στον μέγα θόλο της Αγίας Σοφίας της Θεσσαλονίκης." Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ.242
Αγία Τριάδα (παραλία): Πραγματογνωσία/ "Μια εκδρομή" σελ.169 Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.22 "Πήγαμε την Τρίτη που μας πέρασε, η γυναίκα μου κι εγώ, αντίκρυ στην παραλία του Μεγάλου Καράμπουρνου, στην Αγία Τριάδα, όπου πολύς κόσμος κάνει μπάνιο και χαίρεται τη θάλασσα."
Άγιος Αθανάσιος: Πραγματογνωσία σελ.139
Άγιος Δημήτριος: Ανδρέας Δημακούδης, σελ.167. "Το δέντρο της ζωής. Σχετική παράσταση διακρίνεται εισέτι σήμερα στο Ναό του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Ο ναός του Πολιούχου",σελ.142-145 "Μέγα αρχιτεκτόνημα ο ναός του Αγίου. Κάηκε δύο φορές· στον όγδοο και στον εικοστό αιώνα." "Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής",σελ.35, "Τι φοβερή χρονιά εφέτος! Αεροπλάνα, βομβαρδισμοί, η πυρκαγιά… Ήμουν άρρωστη στο κρεβάτι και δεν είδα την πόλη να καίεται… Πιστεύεις πως είναι μεγάλη αμαρτία που κάηκε η Εκκλησία, ο Άγιος Δημήτριος;" "Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης",σελ.349 "Προς εκκλησιασμό", σελ.51 "Σε σχετική μισοσβησμένη απεικόνιση, σ΄ένα από τους πεσσούς της τριλόβου εισόδου από το νάρθηκα στο κεντρικό κλίτος του κυρίως ναού του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου, στη θέση των καταβροχθιζόντων το δέντρο της ζωής του κόσμου καλλικαντζάρων, εικονίζονται ένα μαύρο και ένα άσπρο ποντίκι."
Άγιος Νικόλαος Ορφανός Ανδρέας Δημακούδης, σελ.188 "Πρόκειται για μια απεικόνιση της Αγίας Φωτεινής, της 26ης του μηνός Φεβρουαρίου, στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου του Ορφανού στη Θεσσαλονίκη."
Άγιος Χαραλάμπος Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής,σελ.198 "Η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου στη Θεσσαλονίκη, θυμήθηκε κάποιος απ΄όλους, ότι έχει εντελώς κρυφτεί, πίσω από τις ψηλές καινούριες πολυκατοικίες."
Αγορά Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.132 "Είναι αλήθεια επίπονο από το Ντεπώ, να παίρνεις με τα πόδια το δρόμο, ως την αγορά με λάσπες και κρύο. Συγκινητικό σ΄όλο το μάκρος το θέαμα από τα σκόρπια άτομα που περπατούν. Ημερομίσθιοι εργάτες και φτωχοί, κατεβαίνοντας απ΄τους απάνω μαχαλάδες, διασχίζουν κάθε μέρα την Εγνατία."
Αινεία Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία", σελ.86-87 "Πάνω στο σκέλος που καταλήγει στην Αινεία, στη θέση του σημερινού Σέδες, που έγινε μεγάλο χωριό, ενώ ο πύργος που διασώζονταν μέχρις εσχάτων στο κέντρο του θύμιζε την εξουσία του αγά που το'χε τσιφλίκι, λογαριάζεται ότι ήταν η Θέρμη."
Αλατίνη Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.134 "Στην παραλία με τα κρόσια, επέκεινα από το Λευκό Πύργο ως του Αλατίνη, βρίσκεται η εταιρεία της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, στο πρώτο τούτο απ΄τα λιμανάκια της νταντέλας."
Αλία Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία", σελ.86-87 "Η υπολειπόμενη όμως Αλία που βρισκόταν; Δεν είναι εξακριβωμένο. Πιθανόν στο καμπύλο τόξο του πετάλου, μακρύτερα από τον μέχρι πρό τινός υφιστάμενο "Κήπο των Πριγκήπων", η Μπεχτσινάρ, προς το Καλοχώρι, που παλαιότερα λεγόταν Κασκάρκα. Βέβαια όμως καθώς το ίδιο το όνομα της αρχαίας πόλεως Αλία μας επιβάλλει να συμπεράνουμε, τα σπίτια της δε θα απείχαν από την παραλία του σημερινού χωριού."
Αλκαζάρ Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή", σελ.69 "Η τελευταία μου φράση νομίζω ότι υπαινίσσεται καθαρά το οίκημα όπου στεγάζεται το "Αλκαζάρ" μπροστά από το Καραβανσαράι, όπου η ανάγκη επέβαλε πυκνή συγκατοίκηση πλήθους."
Άνω πόλη Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή",σελ.55 "Ως συμφωνία χρωματικών αξιών, η άποψη αυτή όπου κυριαρχεί το κάλλος του πορφυρού ουρανού, με τα διαβατάρικα σύννεφα που τα ωθεί ο αέρας της θάλασσας, χαρίζονταςωστην ατμόσφαιρα μιαν αισθητή υγρότητα, που κάνει να φαίνονται οι ίσκιοι των σπιτιών της παραλίας σαν από βελούδο, ενώ τ΄ άλλα σπίτια στα ψηλά αμυδρά ξεχωρίζουν μέσα στο λυκόφως, θυμίζει έντονα ζωγραφικό πίνακα του Ζοζέφ Βερνέ." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή", σελ.68 "Είναι λεν πόλη που θυμίζει Ανατολή, Ασία κλπ. Σχολιάζοντας εντυπώσεις από το άνω τμήμα."
Άνω Τούμπα Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.134 "Άσπρο ψηλά σημάδι στην κορφή, μπροστά στον Καρα-Τεπέ οι φυλακές. Τα γκρίζα μικρόσπιτα δεν ξεχωρίζουν μέσα στον περίβολο της ακρόπολης. Οι γραφικές επίσης κατηφοριές, προς το ρέμα των Συκεών με τις λεύκες, από τους κήπους του Εσκίντελίκ ως το Ροδοχώρι με τ' αμπέλια, αποτελούν τα νώτα και κρύβονται."
Αρετσού Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή", σελ.64-65 "Βλέποντας έτσι την πόλη μας συχνά, από το Καραμπουρνάκι, (…) ξέροντας ότι οπίσω μου είναι η Καλαμαριά, οι νεότεροι συνικισμοί προς τον άλλο δίδυμο όρμο του Αινεία, η Αρετσού στο ύψος του άκτιστου χαμηλού ισώματος, ως που συνήθως βγαίνουν περίπατο την Κυριακή, (...) " Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ.152
Αρσακλή (Πανόραμα) Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.69, "Είχαμε πάει στο Πλατανόρεμα, πίσω από τ΄ Αρσακλή, περίπατο για να δούμε τα κιτρινισμένα από το Φθινόπωρο δέντρα." Μητέρα Θεσσαλονίκη "Θεσσαλονίκη και ζωή", σελ.54 "Αν θέλετε να μη μείνετε αποκλειστικά σ΄αυτή την άποψη που καθιερώθηκε κι από τις καρτποστάλ, προσέξετε την πανοραμική θέα της πόλεως από ανατολάς και από τα βορειοδυτικά, αντιστοίχως από τα δύο τερπνά θέρετρα, το Αρσακλή και το Ωραιόκαστρο."
Ασβεστοχώρι Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.11 "Την περασμένη Κυριακή που πήγα στο Ασβεστοχώρι να δω κάτι φίλους, σα να ήμουν ακόμα έφηβος, όπως ακριβώς τον καιρό που μονάχος και αδέσμευτος, (…) τα ίδια ένιωσα το βράδυ επιστρέφοντας." Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.21 "Όμως αναδιπλούμενος γύρω από τη μνήμη σε στιγμές απόγνωσης όπως εκείνη που σας ανέφερα, όταν επέστρεφα από το Ασβεστοχώρι, την παρ΄άλλη Κυριακή, κατέληξα σε μια τάξη απαρίθμισης, που εστάλλαξε παρηγοριά και διάθεση υγιή και άρτια μέσα μου." Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.33, "Το ίδιο φως εκείνο το βράδυ, επιστρέφοντας με τ΄ αυτοκίνητο από το Ασβεστοχώρι, διέκρινα, σαν ανατολή μέσα από το μεγάλο κουτί που φυλάγω τ΄ αναμνηστικά και τις φωτογραφίες, και πήρα την απόφαση να καταπιαστώ με τη δουλειά, να βάλω κάποια τάξη." Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.40, "Αυτή η σκηνή μιας χειμωνιάτικης ημέρας στον κινηματογράφο, πριν από 35 χρόνια, μου΄ρθε πρώτη στο νου εκείνο το βράδυ, πριν ένα μήνα κοντά, που επέστρεφα απελπισμένος από τ΄ Ασβεστοχώρι."
Άσπρη Πέτρα Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη",σελ.134 "Τριγύρω στο Νοσοκομείο πεύκα, στους λόφους Αξεκιζλά, πάνω από το πεδίο βολής, στην Άσπρη Πέτρα. Πίσω από το Επταπύργιο ελάχιστα πλατάνια."
Αψίδα του Γαλερίου Αρχείον σελ.168 Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.156, "Σε ανάγλυφη παράσταση της θριαμβευτικής αψίδος στη Θεσσαλονίκη, εικονίζεται ο Τίγρης ποταμός να κρατάει δοχείο που εύκολα μπορεί να εννοηθεί σαν απλή μεγέθυνση του μπουκαλιού των 10 κ.ε. " Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή", σελ.69 "Αν επικά σ΄εμπνεύσει η Εγνατία, με τη θριαμβευτική αψίδα του Γαλερίου, αισθηματικά μιλάς στην Βασιλίσσης Όλγας."
Βαρδάρης Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "(…) παράμεσα από την πλατεία Ελευθερίας τον Βαρδάρη, όπου άλλοτε υπήρχε βασιλική δίοδος, η "Χρυσή Πύλη" στην αφετηρία της οδού Μοναστηρίου, που προέκταση της Εγνατίας οδηγεί στους κάμπους της Μακεδονικής υπαίθρου (…)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία", σελ.84 "Έξω από τη λεγόμενη "Χρυσή Πύλη" του Βαρδαρίου, μας λεν ότι υπήρχε μια Αμπάρα με λιμνάζοντα νερά, εστία νοσογόνων μολύνσεων για το Άστυ."
Βαρδάρης (Αξιός ποταμός) Προς εκκλησιασμό, σελ.113 "Ο ποταμός Βαρδάρης ορθώς προσέλαβε την αναφερόμενη και υπό του Ομήρου αρχαία προσωνυμία του Αξιός."
Σίνδος Βιομηχανική περιοχή της Σίνδου Υδάτων υπερκχείλιση, σελ.337 "Τότε, 10.600 μέτρα, δυτικά της Θεσσαλονίκης, το τσιφλίκι Τέκελι καποιανού Μπέη αριθμούσε μόνο 167 Κολλήγους και σήμερα είναι πόλη ολάκερη, με 8.000 πρόσωπα, φέρουσα το αρχαίο όνομα Σίνδος, με πάνω από εκατό χρυσοφόρους τάφους στην παραλία της και με ικανά εκτεταμένη βιομηχανική ζωή."
Βράχος Πραγματογνωσία σελ.62-68
Βρεταννικό Κοιμητήριο Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.134
Γκιούλ-μπαχτσέ Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.45-49, "Παραπέρα απ' την Τούμπα αρχινάει το αγρόκτημα που παλαιότερα ονομαζόταν Γκιουλμπαχτσές, όπου παράλληλα προς τον οπωρώνα στα δυτικά, περνάει ένας χείμαρρος."
Δάσος Κουρί Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ. 13-18 "Επ΄αυτού πρέπει να ομολογήσω ότι δεν συνετέλεσαν ολίγο οι ανοιξιάτικοί μου περίπατοι στο κοντινό προς την πόλη μας δάσος Κουρί, με τα ωραιότατα χορτοβριθή λιβάδια του."
Δάσος του Σέιχ - Σου Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.65 "(…) κάτω από την αναδάσωση των λόφων του Σέϊ-Σου, ξεχωρίζοντας τις τριανταφυλλιές και κόκκινες πλαγιές, των ασβεστοχωρίτικων βουνών, πιο πάνω από την Τούμπα και του Χαριλάου, ίσαμε που φτάνουν τα σπίτια του τμήματος εξοχών, (…)"
Δενδροπόταμος Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Άποψη από τα βορειοδυτικά" σελ.80 "Πίσω από τον τύμβο, δώθε από την ανηφόρα, που όταν βλέπουμε από το Ωραιόκαστρο κρύβει πίσω της το Νέο Κουκλουτζά, περνάει ένα ρέμα που στους χάρτες, σημειώνεται ως Δενδροπόταμος."
Δημόσιο Μαιευτήριο Προς εκκλησιασμό/ "Δυνατότητες μνήμης" σελ.113-114 "Ζώντας στη Θεσσαλονίκη, πληθώρα συμπτώσεων μπορεί να μας βοηθήσει στη χριστολογική αντίληψη της μνήμης(…) ως χαρακτηριστικές συμπτώσεις· α) το γεγονός του προσκείμενου στο Δημόσιο Μαιευτήριο αρχαίου τάφου.
Διεθνής Έκθεση Προς εκκλησιασμό/ "Δυνατότητες μνήμης" σελ.113-114 "Ζώντας στη Θεσσαλονίκη, πληθώρα συμπτώσεων μπορεί να μας βοηθήσει στη χριστολογική αντίληψη της μνήμης(…) ως χαρακτηριστικές συμπτώσεις· β)ότι στο χώρο της Διεθνούς Έκθεσης ανευρέθησαν τεκμήρια αρχαίου λαϊκού κοιμητηρίου."
Εθνικής Αμύνης Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Επιστροφή' σελ. 44-46 "Βγήκε μια μέρα δικάσιμη από το Πρωτοδικείο. Το οίκημα σε μια πάροδο στην αρχή της λεωφόρου Εθνικής Αμύνης, πλαισιωμένο από τα δέντρα του δρόμου, τους Αΐλανθους, που στην κοινή λέγονται βρωμοκαρυές."
Επταπύργιο Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.134 "Πίσω από το Επταπύργιο ελάχιστα πλατάνια."
Εσκιντελίκ Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.134 "Οι γραφικές επίσης κατηφοριές προς το ρέμα των Συκεών με τις λεύκες, από τους κήπους του Εσκίντελίκ ως το Ροδοχώρι με τ' αμπέλια, αποτελούν τα νώτα και κρύβονται."
Ευαγγελίστρια Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "(…) ξέροντας ότι και πίσω από τα κάστρα που' ναι στην κορυφή είναι το Ροδοχώρι και άλλοι οικισμοί, κατηφορίζοντας από τον Άγιο Παύλο και το Νοσοκομείο, στην "Ευαγγελίστρια" που βρίσκεται στ' άνοιγμα, που χωρίζει στα δύο την πόλη, από το Λευκό Πύργο και μέσα, από το Λευκό Πύργο και έξω (...)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Στην Ευαγγελίστρια τα κυπαρίσσια μουντά, όπως και στης Αγίας Παρασκευής το μάντρωμα, στη θέση όπου ετελειώθη ένας Νεομάρτυρας, κοντά στη μυρμηκιά της Ξηροκρήνης."
Ζεϊτενλίκ Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.45-49 "Ότι η Νεκρούπολη του Ζεϊτενλίκ δεν απέχει και τόσο πολύ. Ότι ένας τόπος ομαδικών εκτελέσεων από τους Γερμανούς είν΄εκεί σιμά."
Η παραλία της Θεσσαλονίκης Αρχείον σελ.47, το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ.245, Πραγματογνωσία σελ.22" Από το Λευκό Πύργο ως την Αριστοτέλους με τους θερινούς κινηματογράφους, οι οποίοι διατηρούνταν μέχρι τις αρχές τους 70, η παραλία ζούσε ένα ατελείωτο ερωτικό παραλήρημα."
Θερμαϊκός κόλπος Αρχείον σελ.23 Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη", σελ.119 "Μια μέρα κυματώδη του Ιουλίου από το μπλάβο στον ορίζοντα ακρωτήριο, ξεμπούκαραν των Σαρακηνών τα πανιά, στο μυχό του κόλπου του Θερμαϊκού που παρομοιάζει με λίμνη." Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ.272 Συνοδεία, σελ.138
Θέρμη Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία" σελ.86-87 "Πάνω στο σκέλος που καταλήγει στην Αινεία, στη θέση του σημερινού Σέδες, που έγινε μεγάλο χωριό, ενώ ο πύργος που διασώζονταν μέχρις εσχάτων στο κέντρο του θύμιζε την εξουσία του αγά που το'χε τσιφλίκι, λογαριάζεται ότι ήταν η Θέρμη."
Καλαμαριά Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "Βλέποντας έτσι την πόλη μας συχνά, από το Καραμπουρνάκι, (…) ξέροντας ότι οπίσω μου είναι η Καλαμαριά, οι νεότεροι συνικισμοί προς τον άλλο δίδυμο όρμο του Αινεία, η Αρετσού στο ύψος του άκτιστου χαμηλού ισώματος, ως που συνήθως βγαίνουν περίπατο την Κυριακή, (...) "
Καραμπουρνάκι Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "Βλέποντας έτσι την πόλη μας συχνά, από το Καραμπουρνάκι, (…) ξέροντας ότι οπίσω μου είναι η Καλαμαριά, οι νεότεροι συνικισμοί προς τον άλλο δίδυμο όρμο του Αινεία, η Αρετσού στο ύψος του άκτιστου χαμηλού ισώματος, ως που συνήθως βγαίνουν περίπατο την Κυριακή, (...)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Επί Βενιζέλου προς το Καραμπουρνάκι, φυτεύτηκε σειρά σπίτια, εδώθε από την Γαλλοελληνική εταιρεία, (…)"
Κασκάρκα Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "(…), ενώ το μάτι μου πλανιέται αντίκρυ, αρχίζοντας από τα δέντρα της Κασκάρκας, συνεχίζοντας στο βιομηχανικό τμήμα, ίσαμε τον κυματοθραύστη και τις αποθήκες του λιμένα, (…)"
Κάστρα Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Μια λευκή λοξή γραμμή ανεβαίνοντας προς τα κάστρα, οι ασβεστωμένες πάνω στα βράχια καλύβες." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.53-57 "Γενικά η άποψη των κάστρων μας από Βορά και βορειοδυτικά, από τη μεριά δηλαδή, που θα τ΄ αντίκρυσε ο βυζαντινός της Νικαίας Αυτοκράτωρ Ιωάννης ο Βατάτζης, όταν ήρθε από τον κήπο του Προβατά, πλησίον του Λαγκαδά, όπου είχε σταθμεύσει, να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, (...)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πρόσωπο και πόλη" σελ.5 "Κάστρα, τάπια, το ανατολικό άκρο των τειχών απ΄όπου εισέβαλαν οι αντίθετοι και εάλω η πόλη" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Άποψη από τα βορειοδυτικά" σελ.77-80 "Αρχινώντας από το σημείο που πάμε, τα κάστρα προς τα κάτω δείχνουν μεγάλες επιφάνειες γεμάτες με πράσινες, ελαφρά κιτρινωπές ή μαυριδερές πέτρες, ανάκατα βαλμένες μαζί με πλίνθους σε συμπαγές σύνολο." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Σύννεφα και Αναπολήσεις" σελ.75 "Πολλές φορές κοιτώντας τη βαριά μολυβένια συννεφιά να κρέμεται πάνω από τις επάλξεις των ερειπωμένων τειχών του Κάστρου, συλλογιέμαι τον πίνακα "Το Τολέδο με καταιγίδα." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.122 "Τον τόπο αφού τον μάθατε λεπτομερώς, όλη υπομένοντας τη δυστυχία με τον ήλιο για να τον εκτιμήσετε, περιμένετε τις βροχές,όταν τα σύννεφα σωριάζονται παν΄απ΄τα κάστρα, θυμίζοντας την άποψη του Τολέδου απ΄το Θεοτοκόπουλο."
Κάτω Τούμπα Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Άσπρο ψηλά σημάδι στην κορφή, μπροστά στον Καρα-Τεπέ οι φυλακές. Τα γκρίζα μικρόσπιτα δεν ξεχωρίζουν μέσα στον περίβολο της ακρόπολης. Οι γραφικές επίσης κατηφοριές, προς το ρέμα των Συκεών με τις λεύκες, από τους κήπους του Εσκίντελίκ ως το Ροδοχώρι με τ' αμπέλια, αποτελούν τα νώτα και κρύβονται."
Κήπος των Πριγκίπων Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.176 "Στη θέση του άλλοτε Κήπου των Πριγκίπων, όπου χαιρόντουσαν οι χανούμισσες, καθισμένες σε ψηλά κιόσκια, το έμορφο βρέφος που υπήρξε ο ίδιος κάποτε, αντάμωσε μια τρελή με την οποία άρχισε να ομιλεί εγκάρδια."
Κοιμητήριο της Ευαγγελίστριας Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ.163-164 Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.30 "Η συνοικία όπου μένω είναι στην άλλη άκρη της πόλης μας, οι δικοί μου όλοι είναι θαμμένοι στην "Ευαγγελίστρα", και όμως αισθάνθηκα μια γλυκιά οικειότητα ανάμεσα στους άγνωστους εκείνους που προσπαθούσα να διαβάσω τα ονόματά τους, απλώς και μόνο για να μπορέσω να δικαιολογήσω κάπως λογικά την ήρεμη σχέση που ένιωθα μαζί τους." Αρχείον σελ.11
Λευκός Πύργος Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ. 245 Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "(…) ξέροντας ότι και πίσω από τα κάστρα που' ναι στην κορυφή είναι το Ροδοχώρι και άλλοι οικισμοί, κατηφορίζοντας από τον Άγιο Παύλο και το Νοσοκομείο, στην "Ευαγγελίστρια" που βρίσκεται στ΄ άνοιγμα, που χωρίζει στα δύο την πόλη, από το Λευκό Πύργο και μέσα, από το Λευκό Πύργο και έξω (...)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Στην παραλία με τα κρόσια , επέκεινα από το Λευκό Πύργο ως του Αλατίνη, βρίσκεται η εταιρεία της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, στο πρώτο τούτο απ΄τα λιμανάκια της νταντέλας." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.126 "Με μια ενθουσιώδη, θριαμβευτική και μεγαλειώδη υποδοχή, έλεγα πως θα τα κατάφερνανα συνδέσω, τον κάπως μεταγενέστερο "Λευκό Πύργο", άλλοτε "Πύργο του αίματος", που στην πλατεία μπροστά του, δείχνουν οι εικόνες το σύγχρονο Άνακτα, με την Πύλη, την στολισμένη με ωραία γλυπτά, στην πλατεία Βαρδαρίου, απ΄όπου μάλλον πρέπει να υποθέσουμε, ότι θα εισήλθε ο Παλαιολόγος." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Τοπίο του είναι" σελ.29 "Στο Βουλεβάρτο ίσαμε το λευκό πύργο από το Συντριβάνι ανοίγει το στόμα μου." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.65 "(…) ξέροντας ότι και πίσω από τα κάστρα που' ναι στην κορυφή είναι το Ροδοχώρι και άλλοι οικισμοί, κατηφορίζοντας από τον Άγιο Παύλο και το Νοσοκομείο, στην "Ευαγγελίστρια" που βρίσκεται στ΄ άνοιγμα, που χωρίζει στα δύο την πόλη, από το Λευκό Πύργο και μέσα, από το Λευκό Πύργο και έξω (...)" Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία" σελ.84 "Από την τάπια, απ΄όπου σήμερα ρίχνονται αι πανηγυρικοί και χαιρετιστήριοι κανονιοβολισμοί, το κάστρο δίχως διακοπή κατέβαινε σε ευθεία γραμμή μέχρι το Λευκό Πύργο, καθορίζοντας προς τα Ανατολικά το σχήμα της πόλης." Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.126 "Με μια ενθουσιώδη, θριαμβευτική και μεγαλειώδη υποδοχή, έλεγα πως θα τα κατάφερνανα συνδέσω, τον κάπως μεταγενέστερο "Λευκό Πύργο", άλλοτε "Πύργο του αίματος", που στην πλατεία μπροστά του, δείχνουν οι εικόνες το σύγχρονο Άνακτα, με την Πύλη, την στολισμένη με ωραία γλυπτά, στην πλατεία Βαρδαρίου, απ΄όπου μάλλον πρέπει να υποθέσουμε, ότι θα εισήλθε ο Παλαιολόγος." Υδάτων υπερκχείλιση σελ.132 " (…) μου δώκαν τη δυνατότητα να επεξεργαστώ υλικώτερα, τον πέριξ της κυρίαρχης μορφής Λευκό Πύργο της συμπρωτεύουσας Θεσσαλονίκης. Τον επί Τουρκοκρατίας λεγόμενο Μπέας Κουλέ ή Κανλή Κουλέ, που θα πει Πύργος Αίματος." Πραγματογνωσία σελ.146
Λόφος του Καρά Τεπέ Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Άσπρο ψηλά σημάδι στην κορφή, μπροστά στον Καρα-Τεπέ οι φυλακές. Τα γκρίζα μικρόσπιτα δεν ξεχωρίζουν μέσα στον περίβολο της ακρόπολης. Οι γραφικές επίσης κατηφοριές, προς το ρέμα των Συκεών με τις λεύκες, από τους κήπους του Εσκίντελίκ ως το Ροδοχώρι με τ΄αμπέλια, αποτελούν τα νώτα και κρύβονται."
Μεγάλο Καραμπουρνού Πραγματογνωσία/ "Μια εκδρομή" σελ.172
Μεταμόρφωση του Σωτήρος Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.198 "Η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου στη Θεσσαλονίκη, θυμήθηκε κάποιος απ΄όλους, ότι έχει εντελώς κρυφτεί, πίσω από τις ψηλές καινούριες πολυκατοικίες. Τα ίδια και χειρότερα αναπόλησε ένας άλλος αναφορικώς με τη σημερινή κατάσταση του Ναού της Αγίας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος."
Μοναστηριού Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 "(…) παράμεσα από την πλατεία Ελευθερίας τον Βαρδάρη, όπου άλλοτε υπήρχε βασιλική δίοδος, η "Χρυσή Πύλη" στην αφετηρία της οδού Μοναστηρίου, που προέκταση της Εγνατίας οδηγεί στους κάμπους της Μακεδονικής υπαίθρου (…)"
Μονή Βλατάδων Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης σελ.246 μονή Βλατάδων Προς εκκλησιασμό σελ.95 Μονή Βλατάδων
Μπάρα Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Πανόραμα και Ιστορία" σελ.84 "Έξω από τη λεγόμενη "Χρυσή Πύλη" του Βαρδαρίου, μας λεν ότι υπήρχε μια Αμπάρα με λιμνάζοντα νερά, εστία νοσογόνων μολύνσεων για το Άστυ.Και απ΄αυτή κατόπι την Αμπάρα, πήρε τ΄όνομά της η γνωστή κακόφημος συνοικία (…) νέου σιδηροδρομικού σταθμού"
Μπαχτσέ Τσιφλίκι Πραγματογνωσία/ "Μια εκδρομή" σελ.169
Μύλος του Αλατίνη Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Θεσσαλονίκη και ζωή" σελ.64-65 " (…) το "Λουξεμβούργο" που ΄ταν άλλωστε μοναστήρι καθολικών, το Μύλο του Αλατίνη λιγάκι πιο εδώ στην καμπή, (…)"
Ναός των Δώδεκα Αποστόλων Ανδρέας Δημακούδης σελ.227 "Θα μου πείτε, πιθανόν, αυτό που ο ίδιος σκέφτηκα κάποτε ανεβαίνοντας τις σκαλωσιές, της αποκαθιστάμενης τότε στην αρχαία της μορφή Εκκλησίας των Δώδεκα Αποστόλων της Θεσσαλονίκης, μετά την αφαίρεση των επιχρισμάτων, των αιώνων της μετατροπής της σε τέμενος μουσουλμανικό, για συντήρηση των διασωθέντων από τη φθορά τμημάτων." Πραγματογνωσία σελ.210 Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.25-27 "Η Εκκλησία των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων, καθολικό παλαιάς σεβάσμιας Μονής, που πιθανό να΄φθανε ίσαμε πιο κάτω, εκτός του Ναού, στην οδό Παπαρρηγοπούλου, (…) που επιστέφει το διαμορφωμένο σε τετράγωνο κεντρικό κλίτος του Ναού." Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.115 "(…) δίπλα στην είσοδο του ιερού Ναού των Δώδεκα Αποστόλων, στη Θεσσαλονίκη, όπου εσωτερικώς από πάνω διασώζεται τμήμα τοιχογραφίας, θαυμαστής τονικής ενότητος, της χρωματικής κλίμακος του κυανού της θάλασσας με ελαφρό μαΐστρο, το οποίο απεικονίζει τα Εισόδια της Θεοτόκου στο Ναό, (...) " Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.126 "Έτσι π.χ. συμβαίνει με το χέρι που κρατάει το Ευαγγέλιο, στον κεντρικό από τους πέντε τρούλους των Δώδεκα Αποστόλων της Θεσσαλονίκης, όπου το Παντοκρατορικό Πρόσωπο έχει κατά την περίοδο της δουλείας καταστραφεί." Υδάτων υπερκχείλιση σελ.26 "Προχτές βλέπαμε κι εξηγούσαμε τις λεπτομέρειες του κτίσματος των Δώδεκα Αποστόλων. Οι προφήτες στέκουν κάτω απ΄τον Παντοκράτωρα με το Ευαγγέλιο." Προς εκκλησιασμό σελ.50 Προς εκκλησιασμό σελ.153 Αρχείον σελ.236 Παλαιότερα ποιήματα και νεώτερα πεζά σελ.101 "Ήμουν ίδιος εγώ μόνος, μέσα σ΄ένα τρομερά έντονο άσπρο φως, φορώντας άσπρο χιτώνα, όπως η ασκητική μορφή, στη μισοκατεστραμμένη τοιχογραφία, μπαίνοντας δεξιά στο νάρθηκα του ιερού ναού των Δώδεκα Αποστόλων της Θεσσαλονίκης."
Νέα Ευκαρπία Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.45-49 "Θάνατος επίσης δεν είναι η κίνηση της φτώχειας στα χαμηλότερα από το επίπεδο του δρόμου παραπήγματα του συνοικισμού Σταυρουπόλεως που περνάμε πριν φτάσουμε αντίκρυ στο χωριό Νέα Ευκαρπία;"
Νεάπολη Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Οι γραφικές επίσης κατηφοριές προς το ρέμα των Συκεών με τις λεύκες, από τους κήπους του Εσκίντελίκ ως το Ροδοχώρι με τ΄ αμπέλια, αποτελούν τα νώτα και κρύβονται. Όσα μονάχα αναλογούν πάνω στον ώμο, διακρίνονται από την κοινότητα Νεαπόλεως."
Νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.31 "Τάχα, συλλογίστηκα λοιπόν, εκεί μέσα στο οστεοφυλάκιο της Αγίας Παρασκευής η ευτυχία δε θα μπορούσε να ανθήσει, σαν κήπος που καλλιεργούμε, με λουλούδια και μυριστικά που προσπαθεί να μιμηθεί το φτωχό πιάτο με τα κόλλυβα, που καταλάμπει το μελένιο αναμμένο κερί;"
Ντεπώ Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.132 "Είναι αλήθεια επίπονο από το Ντεπώ, να παίρνεις με τα πόδια το δρόμο, ως την αγορά με λάσπες και κρύο. Συγκινητικό σ΄όλο το μάκρος το θέαμα από τα σκόρπια άτομα που περπατούν."
Ξηροκηρήνη "Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.134 "Στην Ευαγγελίστρια τα κυπαρίσσια μουντά, όπως και στης Αγίας Παρασκευής το μάντρωμα, στη θέση όπου ετελειώθη ένας Νεομάρτυρας, κοντά στη μυρμηκιά της Ξηροκρήνης."
Οδός Αριστοτέλους Πραγματογνωσία σελ.49
Οδός Μοναστηριού Μητέρα Θεσσαλονίκη/ "Μητέρα Θεσσαλονίκη" σελ.65 "(…) παράμεσα από την πλατεία Ελευθερίας τον Βαρδάρη, όπου άλλοτε υπήρχε βασιλική δίοδος, η "Χρυσή Πύλη" στην αφετηρία της οδού Μοναστηρίου, που προέκταση της Εγνατίας οδηγεί στους κάμπους της Μακεδονικής υπαίθρου (…)"
Όσιος Δαυίδ Πραγματογνωσία σελ.138 Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής σελ.127 "Το Σάββατο που μας πέρασε, μαζί με το φίλο μου Δ.Γ.Ι., είχαμε πάει ίσαμε τον Όσιο Δαβίδ, να θαυμάσουμε ανεβαίνοντας τις σκαλωσιές, το μεγάλο ψηφιδωτό της κόγχης του ιερού που καθαρίστηκε και κατέλαμψαν εκ νέου οι παλαιές αρμονίες των χρωματουργιών του." Σημειώσεις εκατό ημερών σελ.181 "Παράδειγμα συγχύσεως της Θεοτόκου Μητρός, προς τον εξ' αυτής λαβόντα το ανθρώπινο ένδυμα Θεόν Λόγον, Παιδίον Νέον και προ Αιώνων Θεόν, αναφέρεται στην ιστορία του Ναϊδρίου του από Θεσσαλονίκης Οσίου Δαβίδ." Προς εκκλησιασμό σελ.50
Διαβάστε: Ο ζωγράφος Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης αποκαλύπτει τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά της αγάπης. Το κίνημα των Ζηλωτών και ο Γρηγόριος Παλαμάς στον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
| 1908 |   Γέννηση στη Θεσσαλονίκη, Παρασκευή 17/30 Οκτωβρίου. Στερνοπαίδι του Γαβριήλ (γεν. 1868) και της Μαίρης (γεν. 1879) μετά από τρεις κόρες: Χρυσούλα (η μετέπειτα ποιήτρια Ζωή Καρέλλη), Ελενίτσα και Κλειώ. Πλούσια αστική οικογένεια. Πατέρας φαρμακοποιός, ίδρυσε το πρώτο επιστημονικό φαρμακείο της πόλης. Μητέρα διδασκάλισσα, ανέπτυξε σημαντική κοινωνική δράση. |
| 1926 |  Αναχωρεί για σπουδές στο Παρίσι. |
| 1927 |  Θάνατος του πατέρα του (Φεβρουάριος). Ο ΝΓΠ το πληροφορείται μόνο όταν επιστρέφει για τις θερινές διακοπές. Αρχίζουν οικονομικές δυσχέρειες για την οικογένεια. Ο ΝΓΠ αποκτά πτυχίο οπτικής φυσιολογίας. |
| 1928 | Σπουδάζει φαρμακευτική και βοτανική στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. |
| 1930 |  Η οικονομική κατάσταση της οικογενείας επιδεινώνεται σταθερά. Ο ΝΓΠ αναλαμβάνει το πατρικό φαρμακείο, το οποίο επί μια εικοσαετία θα αποτελέσει το κατ’ εξοχήν λογοτεχνικό στέκι και φυτώριο της πόλης. |
| 1933 |  Επισκέπτεται για πρώτη φορά το Άγιον Όρος. Η τελευταία του επίσκεψη, την Κυριακή των Μυροφόρων του 1992, υπήρξε η 94η. Αρχίζει να ζωγραφίζει. |
| 1935 |  Εκδίδει το μυθιστόρημα Αντρέας Δημακούδης. Ένας νέος μονάχος με το ψευδώνυμο Σταυράκιος Κοσμάς. Δημοσιεύονται συνεργασίες του στο περιοδικό Το 3ο Μάτι. Αυτοκτονεί ο πρώτος του εξάδελφος, Μιλτιάδης Σαράντη Πεντζίκης. |
| 1938 |  Συγγραφή του εκτενούς πεζογραφήματος Ο πεθαμένος και η ανάσταση. Απόσπασμά του δημοσιεύεται στο περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες. |
| 1943 | Θάνατος της εκ μητρός γιαγιάς του, Ελένης Ιωαννίδου - Γκεμπάουερ. Με πρόσφατες τις εικόνες των ομαδικών εκτελέσεων ομήρων από τους ναζί, γράφει το ποίημα «Πάνω στα βάσανα που επιβάλει ο άνθρωπος στον άνθρωπο» και τη σειρά ποιημάτων Φωτογραφίες. Γράφει τη σειρά ποιημάτων Εικόνες. |
| 1944 | Εκδίδονται το εκτενές πεζογράφημα Ο πεθαμένος και η ανάσταση και η σειρά ποιημάτων Εικόνες. Εκθέτει για πρώτη φορά ζωγραφικά του έργα σε ομαδική έκθεση στη Θεσσαλονίκη. |
| 1945 |  Κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του περιοδικού Κοχλίας (1945-1948). Ο ΝΓΠ αποτελεί βασικό συνεργάτη· δημοσιεύει πεζογραφήματα, σχέδια, τεχνοκριτικά σημειώματα, ατομικές και συλλογικές μεταφράσεις. |
| 1948 |  Δημοσιεύονται στο περιοδικό Ο αιώνας μας και κυκλοφορούν σε ανάτυπα οι τεχνοκριτικές μελέτες Ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς και Ο ζωγράφος Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Γάμος με τη φιλόλογο Νίκη Λαζαρίδου (γεν. 1920). |
| 1949 | Γράφει το κείμενο σε συνέχεια Πραγματογνωσία. Η συγγραφή ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο. Το πεζογράφημα δημοσιεύεται σε συνέχειες στο περιοδικό Μορφές (Ιούνιος 1949-Μάρτιος 1950) και κυκλοφορεί ως ανάτυπο (1950). |
| 1951 | Πρώτη έκθεση ζωγραφικής στη Θεσσαλονίκη. |
| 1952 |  Του απονέμεται η γαλλική τιμητική διάκριση Palmes d’Officier d’Academie. Αρχίζει τη συγγραφή της Αρχιτεκτονικής της σκόρπιας ζωής που θα ολοκληρωθεί την επόμενη χρονιά. Μαζί με τον φίλο ζωγράφο Γιώργο Παραλή μένουν είκοσι ημέρες στο Άγιον Όρος ζωγραφίζοντας. Τα έργα αυτά του ΝΓΠ εκτίθενται σε ατομική έκθεση στο Γαλλικό Λύκειο. Γέννηση του γιού του, Γαβριήλ. |
| 1953 | Δημοσιεύονται στο περιοδικό Μορφές αποσπάσματα από την πρώτη γραφή του Μυθιστορήματος της κυρίας Έρσης. Αρχίζει να εργάζεται στον ελβετικό φαρμακευτικό οίκο J. R. Geigy SA (νυν Novartis) ως σύμβουλος προώθησης προϊόντων. Η θέση του συνεπάγεται επαγγελματικές περιοδείες ανά τη Βόρειο Ελλάδα. |
| 1958 | Θάνατος της μητέρας του. Ο ΝΓΠ γράφει μέσα σε 40 ημέρες την ενότητα ποιημάτων Ανακομιδή. Πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Αθήνα (Γκαλερί Ζυγός). Εγκαταλείπει οριστικά την ελαιογραφία και αφοσιώνεται στην τέμπερα. Δημοσιεύεται στο περιοδικό Διαγώνιος το απόσπασμα Ιωνάς Νεόπουλος ή κάπως έτσι και κυκλοφορεί ως ανάτυπο. |
| 1959 | Δημοσιεύονται στο περιοδικό Διαγώνιος και κυκλοφορούν ως ανάτυπα, τα σύντομα διηγήματα Βοροφρύνη και Έφυγε στις 8 και 10΄μ.μ. |
| 1960 |  Δημοσιεύεται το κείμενο «Εσωτερική κατάθεσις περί του ποιητού Γεωργίου Σεφέρη» στο Για τον Σεφέρη. Τιμητικός τόμος για τα 30 χρόνια της «Στροφής». Δημοσιεύεται στο περιοδικό Διαγώνιος η ενότητα ποιημάτων Ανακομιδή, που κυκλοφορεί ως ανάτυπο με εξώφυλλο σχεδιασμένο από τον συγγραφέα (1961). |
| 1963 | Εκδίδεται η Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής [Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα]. |
| 1964 | Ζωγραφίζει δέκα πίνακες με θέματα από τη Θεσσαλονίκη για το Ημερολόγιο 1966 της ΑΓΕΤ «Όλυμπος-Ηρακλής». |
| 1965 | Συγγραφή του Σημειώσεις εκατό ημερών (Σεπτέμβριος 1965-Ιανουάριος 1966). |
| 1966 | Δημοσιεύεται σε συνέχειες στο περιοδικό Ιωλκός τμήμα από τις Σημειώσεις εκατό ημερών (Ιούνιος 1966-Απρίλιος 1967). Συμμετέχει σε ομαδική έκθεση ζωγραφικής στη Θεσσαλονίκη. Εκδίδεται το Μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης [Εκδόσεις «Ταχυδρόμου», Αθήνα], με εξώφυλλο του συγγραφέα. |
| 1967 | Αρχίζει η καθημερινή ενασχόληση του ΝΓΠ με τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου. Η επεξεργασία του υλικού οδηγεί σε μικρή, μεσαία και μεγάλη περίληψη του κειμένου. Αρχίζει να χρησιμοποιεί ραπιδογράφο. |
| 1969 | Παραιτείται από την εταιρεία J. R. Geigy SA και συνταξιοδοτείται από το ΤΣΑΥ. Παρουσίαση του συγγραφέα και του ανέκδοτου έργου του από τον καθ. Γ. Π. Σαββίδη στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα. |
| 1970 | Δεύτερη έκδοση του Ο πεθαμένος και η ανάσταση [Εκδόσεις Αιγόκερως, Θεσσαλονίκη]. Πρώτη έκδοση των Μητέρα Θεσσαλονίκη [Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα], με εξώφυλλο του συγγραφέα· Προς εκκλησιασμό [Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλο του συγγραφέα· Συνοδεία [Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα] με εξώφυλλο του συγγραφέα. Ταξίδι στην Κύπρο, όπου συμμετέχει στην Αντιπροσωπευτική Έκθεση Ελληνικής Ζωγραφικής. |
| 1971 | Συμμετέχει στην έκθεση ζωγραφικής GreekArtToday που διοργανώνεται στο Λονδίνο επ’ ευκαιρία της 150ής επετείου της Ελληνικής Επαναστάσεως. Κυκλοφορεί η Βιβλιογραφία Ν. Γ. Πεντζίκη (1935-1971) της Σοφίας Σκοπετέα. Του απονέμεται ο Αργυρούς Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικος. Η ΑΘΠ ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας Α΄ του απονέμει το οφφίκιο του Άρχοντος Μυρεψού της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας. |
| 1972 | Πρώτη έκδοση του Ομιλήματα (κείμενα του 1938-9 και μεταγενέστερα) [Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα]. |
| 1973 | Πρώτη αυτοτελής έκδοση των πεζών εξομολόγησης Σημειώσεις εκατό ημερών [Εκδόσεις Αστήρ-Παπαδημητρίου, Αθήνα], με εξώφυλλο του συγγραφέα. Κυκλοφορεί η ανθολογία νεοελληνικής ποίησης Modern Greek Poetry [Εκδόσεις Simon and Schuster, Νέα Υόρκη, επιμέλεια-μετάφραση: Kimon Friar] όπου συμπεριλαμβάνονται ποιήματα και πρόζες του ΝΓΠ. |
| 1974 | Πρώτη έκδοση του Αρχείον [Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα]. |
| 1976 |  Ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Αθήνα. Διάλεξη στην Εταιρεία Σπουδών της Σχολής Μωραΐτη με θέμα «Υποσυνειδήτου κλίμαξ και σουρρεαλισμός». Συμμετέχει στο Διεθνές Συνέδριο Βυζαντινών Σπουδών που έγινε στην Αθήνα, με την ανακοίνωση «Μυστικιστικές απόψεις πάνω στην τοιχοποιία των εκκλησιών της Άρτας». |
| 1977 | Εκδίδονται τα Αντρέας Δημακούδης και άλλες μαρτυρίες χαμού και δεύτερης πανοπλίας [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], και Πραγματογνωσία και άλλα επτά κείμενα μυθοπλασίας γεωγραφικής [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλα του συγγραφέα. Γέννηση της εγγονής του Ελισάβετ-Μαρίας. |
| 1978 | Εκδίδεται η Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής και άλλα μεταγενέστερα κείμενα [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη] και δεύτερη έκδοση του Μυθιστορήματος της κυρίας Έρσης [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλα του συγγραφέα. Συνέντευξη στο περιοδικό Διαβάζω με τίτλο «Ποτέ δεν θα γίνω λογοτέχνης». |
| 1980 | Έκδοση του Παλαιότερα ποιήματα και νεώτερα πεζά [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλο του συγγραφέα. Περιλαμβάνει τη σειρά ποιημάτων ΕΙκόνες, πρόζες που δημοσιεύτηκαν στον Κοχλία και άλλα κείμενα. Ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Αθήνα. |
| 1981 | Ταξίδι και παραμονή πέντε εβδομάδων στην Αυστραλία μετά από πρόσκληση του αρχιεπισκόπου Στυλιανού Χαρκιανάκη. Δημοσιεύεται στο περιοδικό Δραμινά Χρονικά το πεζογράφημα «Πόλεως και Νομού Δράμας παραμυθία». |
| 1982 | Ατομική έκθεση ζωγραφικής στη Θεσσαλονίκη. Τρίτη έκδοση του Ο πεθαμένος και η ανάσταση [Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα] με εξωφυλλο και οπισθόφυλλο του συγγραφέα. |
| 1983 | Τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ «Η Μεγάλη Εβδομάδα κατά Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη». Κυκλοφορεί σε αυτοτελή έκδοση το Πόλεως και Νομού Δράμας παραμυθία [Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα], το οποίο τιμάται με το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1984). Κυκλοφορεί σε αυτοτελή έκδοση η μετάφραση από τον ΝΓΠ του ποιήματος του Μαλλαρμέ, Ίγκιτουρ ή η τρέλα του Ελβενόν και επανεκδίδεται αυτοτελώς το πεζογράφημα Βοροφρύνη [Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα]. Κυκλοφορεί η μονογραφία του George Thaniel, Homage to Byzantium:The Life and Works of Nikos Gabriel Pentzikis [Nostos Books, Μινεάπολις ΗΠΑ]. Τρίτη έκδοση του Μυθιστορήματος της κυρίας Έρσης [Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα] με νέο εξώφυλλο του συγγραφέα. Αφιέρωμα στον ΝΓΠ στο περιοδικό Η λέξη. |
| 1984 |  Δεύτερη έκδοση της συλλογής πεζογραφημάτων Συνοδεία [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλο του συγγραφέα. Ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Αθήνα. Αφιέρωμα στον ΝΓΠ στο περιοδικό Γράμματα και Τέχνες. Τηλεοπτικό αφιέρωμα της εκπομπής «Μονόγραμμα» της ΕΡΤ. |
| 1985 | Κυκλοφορεί επετειακή έκδοση του Μητέρα Θεσσαλονίκη [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη] για τα 2.300 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, με έγχρωμες αναπαραγωγές των έργων που ζωγράφισε ο ΝΓΠ το 1964 για το Ημερολόγιο 1966 της ΑΓΕΤ «Όλυμπος-Ηρακλής». |
| 1986 | Δεύτερη έκδοση του Προς εκκλησιασμό [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλο του συγγραφέα. Αναδρομική έκθεση ζωγραφικής στα πλαίσια των «Δημητρίων» στη Θεσσαλονίκη. |
| 1988 |  Ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Αθήνα. Αφιέρωμα στον ΝΓΠ στο περιοδικό Σύναξη. Κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή Ποιήματα (παλαιοντολογικά) [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλο του συγγραφέα, που θησαυρίζει μέγα μέρος της ποιητικής παραγωγής του ΝΓΠ. Δεύτερη έκδοση του Σημειώσεις εκατό ημερών [Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη]. Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. |
| 1989 | Του απονέμεται το Βραβείο Χέρντερ στη Βιέννη. |
| 1990 | Κυκλοφορεί ο τόμος των αναλέκτων Υδάτων υπερεκχείλιση [Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη]. |
| 1991 | Δεύτερη έκδοση του Αρχείον [Εκδόσεις ΑΣΕ, Θεσσαλονίκη], με εξώφυλλο του συγγραφέα. Αναδρομική έκθεση ζωγραφικής στη Δημοτική Πινακοθήκη της Πάτρας. |
| 1992 | Δεύτερη έκδοση του Ομιλήματα με πρόλογο του αρχιμ. Βασιλείου Ιβηρίτη [Εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα]. Τρίτη έκδοση του Μυθιστορήματος της κυρίας Έρσης [Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα], με νέο εξώφυλλο του συγγραφέα. Κυκλοφορεί η γαλλική μετάφραση του Ο πεθαμένος και η ανάσταση [ Le jeune homme, la mort et la résurrection, Hatier, Αθήνα]. |
| 1993 | Πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή στις 13 Ιανουαρίου. Κηδεύεται την επομένη και ενταφιάζεται στο κοιμητήριο του Ιερού Κοινοβίου του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Ορμύλια Χαλκιδικής. |
π. Εφραὶμ Τριανταφυλλόπουλος 13 Ιανουαρίου 2020 στις 9:18 μ.μ.: Τὸ "μεγάλο παιδί", μαζὶ καὶ ὁ "τρελὸς τῆς εὐθύνης" θεσσαλονικέας [π(αι)ζ(ω)γράφ(ω)ς], λογοτέχνης, καλλιτέχνης, φαρμακοποιὸς καὶ ὀπτικὸς φυσιολόγος, ταυτόχρονα καὶ φιλοαγιορείτης καὶ παναγιόφιλος μέχρις δακρύων Νῖκος Πεντζίκης, ποὺ ἐν ζωῇ "σάπισε" στὴ "γῆ τῶν μακάρων" Θεσσαλονίκη, ὅπως ὁ ἴδιος τὴν ἀποκαλοῦσε, καὶ ποὺ ἔζησε μὲ τὴν ἀνάσα τῶν πάντοτε προσφιλῶν του κεκοιμημένων, ὅπως διαπίστωνε ὁ καθηγητὴς Ματσούκας, σὰν σήμερα τὸ 1993, σπάρθηκε γιὰ νὰ βλαστήσει στὸν πρεπούμενο καιρὸ ἀναστημένος στὴ Μονὴ τῆς Ὀρμύλιας, κάτω ἀπὸ ἀρχαία ρίζα ἐλιᾶς. Καί, ἀκριβῶς ἐπειδὴ "σάπισε ζωντανός, ἄνθισε πεθαμένος", ὅπως τοῦ ἄρεζε νὰ λέει.
Νὰ μᾶς θυμᾶσαι κυρ Νῖκο, μαζὶ μὲ ὅλους τοὺς ἠγαπημένους "νεκρούς", τὴν κυρία Ἔρση, τὸ λατρευτό σου ὅσιο Ἀρσένιο, τὸ γέροντά σου Αἰμιλιανὸ καὶ τὸν παπα Σεραπίωνα ποὺ σοῦ ὄφειλε τὸ ὄνομά του ὅπως μοῦ ἔλεγε, τὸν ὅσιο Παϊσιο, τὸ δεσπότη μας Σισανίου Παῦλο ποὺ σὲ ἀγαποῦσε (ἄλλωστε τὴν ἴδια μέρα φύγατε!) καὶ ἄλλους πολλούς.
Συναντιόμαστε -ἐσὺ τὸ ξέρεις, ἀπὸ πάντα τὸ ἤξερες, γι' αὐτὸ γέλαγες σὰν παιδὶ καὶ ἔκανες καλαμπούρια φενακίζοντας τοὺς σοβαροφανεῖς κάθε ἐποχῆς καὶ κάθε χώρου- "ἀνεπίσημα" σὲ κάθε θεία Λειτουργία, ἀλλὰ καὶ "ἐπίσημα", καθὼς ὅλοι σας μᾶς ἀναμένετε, θὰ συναντηθοῦμε, ἐλπίζουμε, μετὰ τὴ δροσοβόλο ἐκδημία μας! Καλὴν ἀντάμωση!
Η διδακτορική διατριβή του π. Εφραίμ Τριανταφυλλόπουλου,
Πρωτοσύγκελου της Ι.Μ. Σιατίστης, έχει τίτλο:
«Στο Φρέαρ της αγάπης: Συνάντηση Γρηγορίου
του Παλαμά και του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη»
Βίντεο: Η Ορθόδοξη εμπειρία στα έργα του αγ. Γρηγορίου του Παλαμά και του Νίκου Γ. Πεντζίκη. Ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης Αρχιμ. Εφραίμ μιλάει για τις ρίζες του Πεντζίκη έτσι όπως τις διέκρινε στην Ορθόδοξη ζωή και παράδοση και ιδιαίτερα στο έργο του αγίου Γρηγόριο τον Παλαμά.
Η συνέντευξη δόθηκε με αφορμή τη διδακτορική διατριβή του π. Εφραίμ: «Στο Φρέαρ της αγάπης: Συνάντηση Γρηγορίου του Παλαμά και του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη». Βλ. εδώ: http://www.sophia-ntrekou.gr/2014/11/blog-post_15.html
Βιβλιογραφία και δικτυογραφία:
• «Όταν επιμένουμε να αγνοούμε τον Θάνατο» [Ν. Γ. Πεντζίκη, Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής, κεφ.ΙΓ' σελ.80, Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις, Θεσσαλονίκη 1987]
• Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστραλίας. Resources for Nikos Gavriēl Pentzikēs
• Εγκυκλοπαίδεια Μπροκχάουζ. pentzikis-nikos-gabriel
• LIBRIS. 13 Νοεμβρίου 2012. Pentzikēs, Nikos Gabriēl, 1908-1993 Libris katalogisering.
• Wayback Machine, περιοδικό Επτά Ημέρες της "Καθημερινής", 2-3-1997 (αρχείο σε μορφή .pdf)
• Αναλυτική εργογραφία από την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. (ΕΚΕΒΙ) σε επιμέλεια περιεχομένου του Γαβριήλ Ν. Πεντζίκη. pentzikis.ekebi.gr/ergografia.htm. Ο διαδικτυακός τόπος δημιουργήθηκε το 2008 με την ευκαιρία της διπλής επετείου των εκατό χρόνων από τη γέννηση και των δεκαπέντε από την εκδημία του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη.
• Βικιβιβλία / Βικιπαίδεια ή Wikipedia / Βικιλεξικό / Wikimedia Foundation
• Αυτοβιογραφικό ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ - ΙΝΔΙΚΤΟΣ - www.indiktos.gr
• «Όλοι, λίγο πολύ, είμαστε μαθητές του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη» pemptousia.gr
• Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης: Επέτειος κοιμήσεως του τροπαιοφόρου των γραμμάτων και των τεχνών! www.pemptousia.gr
• Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος, "Η Θεσσαλονίκη στο έργο των Θεσσαλονικέων πεζογράφων", διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Φιλοσοφική σχολή - Τμήμα Φιλολογίας, τομέας Μεσαιωνικής και Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, Ιωάννινα 2005.
• Θεσσαλονίκη και Λογοτεχνία / Συγγραφείς / Πεντζίκης: Έργα αναφοράς του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκης Ανδρέας Δημακούδης και άλλες μαρτυρίες χαμού και δεύτερης πανοπλίας, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1982, (α' έκδ. 1935). Ο πεθαμένος και η Ανάσταση, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1987, (α΄έκδ.1944). Πραγματογνωσία και άλλα επτά κείμενα μυθοπλασίας νεωτερικής, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1984, (α' έκδ.1950). Βορυφρύνη, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1982. Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής και άλλα μεταγενέστερα κείμενα, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1987, (α' έκδ. 1963) Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1992 (α' έκδ.1963). Μητέρα Θεσσαλονίκη, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1994, (α' έκδ. 1970). Προς εκκλησιασμό, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1986 (α' έκδ. 1970). Συνοδεία, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1984 (α' έκδ. 1971). Ομιλήματα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1992 (α' εκδ. 1972). Σημειώσεις εκατό ημερών, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1988, (α' έκδ.1973). Αρχείον, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1991, (α' έκδ. 1974). Παλαιότερα ποιήματα και νεώτερα πεζά, εκδ. Α.Σ.Ε, Θεσσαλονίκη 1988, (α' έκδ.1980). Πόλεως και νομού Δράμας παραμυθία, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1999, (α' έκδ.1981). Υδάτων υπερεκχείλιση, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκην 1990.
• Φωτογραφία βιβλίου «Η Θεσσαλονίκη στη λογοτεχνία» rizospastis.gr
Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia Ntrekou.gr
Βιντεο/αφιέρωμα τον κυρ-Νίκο Πεντζίκη
«Μητέρα Θεσσαλονίκη» Νίκος Γαβριὴλ Πεντζίκης ert-archives.gr: Τὸ συγκεκριμένο ἐπεισόδιο τῆς σειρᾶς ντοκιμαντὲρ «Η Ἑρτ στὴ Βόρειο Ἑλλάδα» ἀποτελεῖ μιὰ περιήγηση στοὺς δρόμους καὶ στὰ ἀξιοθέατα τῆς Θεσσαλονίκης μέσα ἀπὸ τὴν ξενάγηση τοῦ λογοτέχνη Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. Ὁ σημαντικὸς ἄνθρωπος τῶν γραμμάτων τῆς Θεσσαλονίκης, ἀφηγεῖται μύθους καὶ ἱστορίες ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν πόλη, τὶς γειτονιές, τὰ ἱστορικὰ μνημεία τῆς καὶ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἔζησαν σὲ αὐτοὺς τοὺς τόπους. Ἐπιπλέον, θυμάται στιγμὲς ἀπὸ τὴν παιδική του ἣλικία στὴ Θεσσαλονίκη, μιλάει γιὰ τὶς πηγὲς ἔμπνευσής του καὶ ἐκφράζει τὶς ἀπόψεις του γιὰ τὴ λογοτεχνία καὶ τὸν κινηματογράφο. Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ἐπεισοδίου διαβάζονται ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ μυθιστόρημα τοῦ λογοτέχνη, «Μητέρα Θεσσαλονίκη».
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ: Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης. Ενημερωτική εκπομπή που επιχειρεί να παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη. Ο ίδιος αναφέρεται στα παιδικά και φοιτητικά του χρόνια και περιγράφει μνήμες που αφορούν την οικογένειά του αλλά και το πώς πέρασε από τον κόσμο του πλούτου στη φτώχεια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στη συνέχεια, γίνεται εκτενής αναφορά στη συγγραφική του δράση και στο περιεχόμενο των κειμένων του, στις δημοσιεύσεις των έργων του, καθώς και στην ποιητική συλλογή του. Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ-ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ παραθέτει τα χαρακτηριστικά της Ορθοδοξίας και αναφέρεται στη μέθοδο της ψηφαρίθμησης και στο υποσυνείδητο, στον αριθμό των Αγίων και τα πάθη τους, αλλά και στη σημαντικότητα των συμβόλων. Παράλληλα προβάλλεται φωτογραφικό υλικό από οικογενειακές στιγμές, τα φοιτητικά του χρόνια, καθώς και φωτογραφίες της αδερφής και της συζύγου του συγγραφέα. Επίσης, προβάλλονται πλάνα από το εσωτερικό του σπιτιού του, αλλά και από την πόλη της ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ
Σχόλιο στό Πρός ἐκκλησιασμόν
ἔργο τοῦ Ν.Γ. Πεντζίκη
Σταύρος Γιαγκάζογλου
Ὅλη ἡ ψυχή σου περιβόλι τοῦ Συναξαριστῆ
Κι ἐσύ παιδί στήν ἄκρη του νά παίζει
Καί τραγουδᾶς καί κουβαλᾶς νερό καί χώματα
Ἀδιάφορο ἄν σ’ ἀκοῦνε ἤ δέν σέ βλέπουν.
Γι’ αὐτό πουλιά καί ψάρια καί φυτά
στά χέρια σου Εἰκόνες λιτανείας
Μέ σχόλια πυκνά ἀποσπασματικά
Φωτίζουν ὧρες ἀνέστιες…
Sydney-Ashfield 7.5.’83
«Πάλι στόν Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη»
Σ.Σ. Χαρκιανάκη, Ἐν γῇ ἀλλοτρίᾳ, II
1983 Τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ «Η Μεγάλη
Εβδομάδα κατά Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη»
O Σωτήρης Γουνελάς για το Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη: Στον «Ανοικτό Κύκλο Ακαδημαϊκών Διαλέξεων» του Δήμου Ηρακλείου Αττικής την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου του 2011 ο κ. Σωτήρης Γουνελάς μίλησε, στα πλαίσια της σειράς διαλέξεών του με τίλο "Προτάσεις ελευθερίας για τη ζωή και τον πολιτισμό", για την ζωή και και το έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη.
Τοπογραφία - Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης
Σειρά: Η Θεσσαλονίκη μέσα από την ποίηση
Απαγγέλλει ο Δημήτρης Κολοβός
Αποσπάσματα από: Μητέρα Θεσσαλονίκη
Ψηλότερ' απ' τα σπίτια που κρύβ' η ομίχλη,
στο άνω της πλατείας με τους πολλούς ναούς,
(που σώζονται περίβλεπτοι ή κάηκαν,
και περισώθηκαν μόνο ως ονόματα)
στα μισά σχεδόν του λόφου όπ' ανέβαιν' η πόλη,
περίπου εις το ύψος του Κέντρου των εργατών,
σιμά εις τον μέγα του Πολιούχου Ναό,
αγνάντια στις κούνιες όπου διασκεδάζουν τα παιδιά,
στη θέση του παλαιού αθλητικού σταδίου,
(όπου την ισχύ του μονάρχη, που θαρρούσε ως άπαντο
τον υλικό πλούτο και έκτιζε ανάκτορα,
αντιμετώπισε ο Μάρτυς εγκαρδιωμένος,
απ' τ' άκουσμα διαμέσου των κιγκλίδων της φυλακής,
της φωνής του διδασκάλου του εν Χριστώ)
όπου πιθανόν ο Ναός και ο Τάφος του Νέστορος
πάνω στο κυλισμένο μάρμαρο, η αγάπη μου κάθεται.
Από τη συλλογή Ανακομιδή (1961)
Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης απαγγέλλει τρία ποιήματα (Ατένιση θησαυρού, Σκόρπια φύλλα, Άσκηση μεταφορών) από ηχογράφηση του 1984 για την ΕΡΑ. Μουσική σύνθεση Βασίλης Ριζιώτης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι για περαιτέρω μελέτη:
• [Ἀναθεωρημένη καί συμπληρωμένη μορφή ὁμιλίας κατά τήν παρουσίαση τῆς γ’ ἔκδοσης τοῦ βιβλίου τοῦ Ν.Γ. Πεντζίκη Πρός ἐκκλησιασμό (ἐκδ. Ἴνδικτος), στίς 13 Δεκεμβρίου 2007 στό Βυζαντινό καί Χριστιανικό Μουσεῖο τῆς Ἀθήνας.] eclass.uoa.gr/2017.pdf• Βίντεο: Ο Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης στο YouTube
- Ο Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης στο Antifono.gr
Αντρέας Δημακούδης. Ένας νέος μονάχος by Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης
• Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών: Ο «Αντρέας Δημακούδης» (1935) και η λογοτεχνική παρουσία του Ν. Γ. Πεντζίκη (1929-1977) Κατεβάστε τη διατριβή σε μορφή PDF (3.68 MB) didaktorika.gr Περίληψη: Υποστηρίζεται η θέση ότι το μυθιστόρημα "Αντρέας Δημακούδης – Ένας νέος μονάχος" του 1935 αποτελεί θεμέλιο για τον Πεντζίκη ως λογοτέχνη, καθώς η μελέτη του συγκεκριμένου έργου μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε όλη την λογοτεχνική του πορεία. Στο ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ με απασχολεί η χρονική περίοδος μέχρι τη συγγραφή του "Αντρέα Δημακούδη" και οι προϋποθέσεις αυτής, ώστε να δούμε πώς φτάνει στα 1934-35 ο Πεντζίκης: μέσα σε ποιο περιβάλλον κινείται, ποιες συγγραφικές σχέσεις τον απασχολούν, τι κείμενα γράφει ο ίδιος, ποια πρόσωπα συμβάλλουν στο να διαμορφωθούν οι συνθήκες δημιουργίας του δικού του έργου. Στο ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ μελετάται το βιβλίο καθεαυτό και η πρόσληψή του, τι συμβαίνει εντός του, ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, εκείνα που θεωρούνται ότι αναδεικνύουν τη σημασία του και εξακολουθούν να το κάνουν αξιανάγνωστο. Στο ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ τέλος, ερευνώνται οι τύχες του "Δημακούδη" μετά το 1935, ιχνηλατείται η παρουσία θεματικών μοτίβων του βιβλίου ή του ήρωά του μόνο, στο μετέπειτα έργο του Πεντζίκη. Το συμπέρασμα είναι ότι προτού γράψει το πρώτο του βιβλίο ο Πεντζίκης έχει ενδυναμωθεί από την συγγραφική σχέση του με τον Ψυχάρη και την επιρροή που άσκησε πάνω του ο Στρατής Δούκας και ο κύκλος του περ. "Μακεδονικές Ημέρες". Με τη δημοσίευση του "Αντρέα Δημακούδη" ο Πεντζίκης εισέρχεται δυναμικά στον ελληνικό λογοτεχνικό στίβο και η παρουσία του δεν πέρασε απαρατήρητη, αλλά δημιούργησε αναμονές συνέχειας. Χωρίς την εκτίμηση αυτού του πρώτου μυθιστορήματος του συγγραφέα, η θέση του Πεντζίκη στα ελληνικά γράμματα παραμένει λειψή. Διαβάστε τη διατριβή (Online)
• Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης - Παιδική μνήμη: Η «Παιδική μνήμη» αποτελεί τμήμα του «Περίπατου», δηλαδή του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου του Ν.Γ. Πεντζίκη Το μυθιστόρημα της κυρίας Έρσης. Το Ε' μέρος του «Περίπατου» αυτού, περίπατου νοερού και νοσταλγικού, αναφέρεται στο μαγικό χώρο της παιδικής αθωότητας, στο χαμένο παράδεισο που κάθε παιδί επιθυμεί ανυπόμονα να εγκαταλείψει, για να εισέλθει στον κόσμο των μεγάλων. Ωστόσο, σε ολόκληρη τη ζωή του αναπολεί τις ανέμελες ευτυχισμένες στιγμές των παιδικών του χρόνων.
ΠΗΓΗ:
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου